Nhận biết sớm dấu hiệu bị hen phế quản để xử trí kịp thời
Hen phế quản là một trong những bệnh lý hô hấp mạn tính dễ gặp nhưng lại thường bị bỏ qua ở giai đoạn đầu vì triệu chứng khá mờ nhạt hoặc dễ nhầm lẫn với cảm lạnh, viêm họng thông thường. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện kịp thời và được điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa đến tính mạng khi cơn hen cấp xảy ra. Do đó, nhận biết sớm dấu hiệu bị hen phế quản để xử trí kịp thời là điều cần thiết để kiểm soát bệnh hiệu quả và bảo vệ sức khỏe hô hấp lâu dài.
1. Hen suyễn cấp tính có nguy hiểm đến tính mạng không?
Hen phế quản (hen suyễn) là bệnh lý mạn tính có thể trở nặng đột ngột nếu không kiểm soát đúng cách. Khi bước vào giai đoạn cấp tính, người bệnh có thể gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng, đe dọa đến sức khỏe và cả tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
2. Hen phế quản cấp tính là gì?
Hen phế quản cấp là tình trạng bùng phát đột ngột của các triệu chứng hen như khó thở, khò khè, tức ngực và ho liên tục – đặc biệt vào ban đêm hoặc lúc gần sáng. Nguyên nhân là do đường thở bị viêm kéo dài khiến lớp niêm mạc phù nề, cơ trơn co thắt mạnh và tiết nhiều đờm nhầy, dẫn đến hẹp lòng ống phế quản và cản trở luồng không khí. Tùy theo thể trạng và mức độ bệnh, cơn hen có thể tự thuyên giảm hoặc cần dùng thuốc giãn phế quản và thuốc kháng viêm để kiểm soát nhanh triệu chứng.

3. Thực trạng mắc hen phế quản tại Việt Nam
Ước tính có khoảng 5% dân số Việt Nam đang sống chung với bệnh hen phế quản – tương đương hơn 4 triệu người. Đáng chú ý, trẻ em là nhóm đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất, trong đó phổ biến ở độ tuổi từ 12 đến 13.
Tại Hà Nội, số liệu cho thấy tỷ lệ trẻ em khu vực nội thành mắc bệnh hen là 8,1%, còn ở ngoại thành là 6,7%. Trong khi đó, ở TP.HCM, tình trạng nghiêm trọng hơn khi có đến 29,1% trẻ dưới 18 tuổi được ghi nhận mắc hen phế quản – con số cao hơn nhiều so với mặt bằng chung cả nước.
Nếu người bệnh chậm trễ không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, hen phế quản có thể tiến triển thành thể nặng, gây thiếu oxy, tổn thương phổi mạn tính, thậm chí dẫn đến suy hô hấp cấp – một tình huống cấp cứu y tế cần can thiệp ngay.
4. 5 Dấu hiệu bị hen phế quản mà bạn cần biết
Cơn hen phế quản cấp có thể khởi phát một cách đột ngột hoặc âm ỉ tiến triển theo thời gian. Việc phát hiện sớm giúp người bệnh có biện pháp điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng nặng. Dưới đây là các triệu chứng điển hình bạn cần chú ý.
4.1. Dấu hiệu bị hen phế quản: Khó thở, hụt hơi
Khó thở là một trong những dấu hiệu bị hen phế quản điển hình nhất. Người bệnh thường cảm thấy thở không sâu, không đủ hơi, đôi khi chỉ nói được từng từ ngắt quãng. Trường hợp nặng có thể đi kèm biểu hiện lo lắng, hoảng sợ và toát mồ hôi.
4.2. Dấu hiệu bị hen phế quản: Khò khè khi thở
Tiếng rít, khò khè trong lúc thở – đặc biệt rõ ràng ở thì thở ra – là dấu hiệu bị hen phế quản rất dễ nhận biết. Âm thanh này thường có thể nghe thấy rõ bằng tai thường, thậm chí ở khoảng cách gần.
4.3. Ho kéo dài
Nhiều bệnh nhân hen phế quản chỉ biểu hiện duy nhất bằng triệu chứng ho kéo dài, đặc biệt vào ban đêm hoặc sáng sớm. Đây là dấu hiệu dễ bị nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn.
4.4. Cảm giác tức ngực
Người bệnh có thể cảm thấy nặng ngực, giống như có vật gì đè lên lồng ngực. Triệu chứng này thường đi kèm với khó thở và là một trong các dấu hiệu thường gặp trong cơn hen cấp.
4.5. Sốt, ho khạc đờm
Ở một số trường hợp, cơn hen có thể xảy ra đồng thời với viêm tiểu phế quản cấp, gây sốt nhẹ, ho có đờm. Đây cũng là dấu hiệu cần được phân biệt rõ để có hướng xử lý phù hợp, tránh làm nặng thêm tình trạng bệnh.

5. Tìm hiểu các nguyên nhân hen phế quản thường gặp
Hen phế quản là bệnh lý mạn tính của đường hô hấp, do nhiều yếu tố kết hợp gây nên. Trong đó, sự tương tác giữa cơ địa dị ứng và các tác nhân môi trường được xem là yếu tố chính. Dưới đây là những nguyên nhân hen phế quản phổ biến cần lưu ý.
5.1. Dị ứng
Dị ứng là nguyên nhân hen phế quản phổ biến hàng đầu. Khi người bệnh tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa, bụi nhà, lông động vật, hải sản, thịt bò,… hoặc một số loại thuốc (như aspirin), hệ miễn dịch phản ứng quá mức, gây ra cơn co thắt đường thở, dẫn đến triệu chứng hen.
5.2. Yếu tố kích thích
Nhiều tác nhân kích thích từ môi trường sống có thể làm khởi phát hoặc làm nặng thêm tình trạng bệnh. Các nguyên nhân hen phế quản thuộc nhóm này gồm: khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất tẩy rửa, mùi sơn, thay đổi độ ẩm hoặc thời tiết đột ngột.
5.3. Vận động gắng sức
Một số người có thể bị lên cơn hen sau khi vận động mạnh hoặc chơi thể thao. Đây là nguyên nhân hen phế quản được gọi là “hen do gắng sức”, thường xảy ra sau khi tập luyện, nhất là trong điều kiện không khí lạnh và khô.
5.4. Nguyên nhân ít gặp hơn
Ngoài các yếu tố kể trên, còn nhiều nguyên nhân hen phế quản khác như: nhiễm virus đường hô hấp (như virus parainfluenza), di truyền từ gia đình, trào ngược dạ dày thực quản, hoặc do tác dụng phụ từ một số loại thuốc như thuốc chẹn beta (dùng trong điều trị tim mạch). Những yếu tố này có thể góp phần gây khởi phát hoặc làm nặng thêm tình trạng hen nếu không được kiểm soát tốt.

Việc phát hiện sớm các triệu chứng hen phế quản như: ho dai dẳng, khò khè, khó thở về đêm hoặc khi gắng sức, cảm giác nặng ngực… sẽ giúp người bệnh chủ động đi khám và điều trị trước khi bệnh tiến triển nặng. Đừng để những dấu hiệu ban đầu bị xem nhẹ và bỏ qua, vì hen phế quản nếu được quản lý tốt từ sớm sẽ giúp giảm nguy cơ nhập viện và cải thiện chất lượng sống rõ rệt. Hãy lắng nghe cơ thể và luôn sẵn sàng hành động kịp thời khi có nghi ngờ – vì nhận biết sớm dấu hiệu bị hen phế quản chính là “chìa khóa” bảo vệ hệ hô hấp của bạn và người thân.