Cách điều trị bệnh lao phổi trong y học hiện nay
Lao phổi là dạng bệnh lao phổ biến nhất, có nguy cơ lây truyền cao và từ đó để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học hiện đại, việc điều trị bệnh lao phổi hiện nay đã có nhiều tiến bộ rõ rệt, mang lại hiệu quả cao và khả năng khỏi bệnh hoàn toàn nếu tuân thủ đúng phác đồ.
1. Dấu hiệu nhận biết
1.1. Tình trạng ho
Một trong những dấu hiệu điển hình nhất của lao phổi là tình trạng ho kéo dài không dứt. Ban đầu có thể chỉ là ho khan, sau đó tiến triển thành ho có đờm, thậm chí ho ra máu. Đây là triệu chứng cảnh báo tổn thương phổi nghiêm trọng do vi khuẩn lao gây ra.
1.2. Đau tức ngực
Người bệnh có cảm giác nặng ngực, tức vùng ngực, nhất là khi hít thở sâu hoặc khi vận động. Cảm giác khó thở cũng thường xuất hiện do tổn thương phế nang hoặc sự xơ hóa mô phổi.
1.3. Đổ mồ hôi ban đêm
Ra mồ hôi nhiều vào ban đêm mà không do vận động hoặc thời tiết là dấu hiệu thường gặp ở người mắc lao phổi, đặc biệt ở giai đoạn tiến triển của bệnh.
1.4. Sốt nhẹ, ớn lạnh
Người mắc lao phổi thường bị sốt nhẹ kéo dài, đặc biệt là vào buổi chiều. Sốt có thể đi kèm cảm giác ớn lạnh hoặc gai người, dễ bị nhầm với sốt virus thông thường.
1.5. Mệt mỏi
Người bệnh thường xuyên cảm thấy thiếu năng lượng, ăn uống không ngon miệng, luôn muốn nằm nghỉ ngơi. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước tình trạng nhiễm trùng kéo dài.
1.6. Sụt cân nhanh
Giảm cân đột ngột và không kiểm soát là dấu hiệu cảnh báo rõ rệt. Đây là hệ quả của sự suy giảm hệ miễn dịch và rối loạn chuyển hóa do lao phổi gây ra.
2. Điều trị bệnh lao phổi bằng các phương pháp trong y học
2.1. Phương pháp điều trị bệnh lao phổi tiềm ẩn trong y học
Lao tiềm ẩn là giai đoạn cơ thể đã nhiễm vi khuẩn lao nhưng chưa biểu hiện triệu chứng và chưa gây tổn thương phổi. Mặc dù người bệnh không có khả năng lây lan trong giai đoạn này, nhưng nếu không điều trị, vi khuẩn có thể “kích hoạt” và chuyển sang thể lao hoạt động trong tương lai. Vì vậy, điều trị dự phòng cho những người nhiễm lao tiềm ẩn là rất quan trọng, đặc biệt là người có nguy cơ cao như bệnh nhân HIV, người dùng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài, trẻ em sống gần người mắc lao… Phác đồ điều trị bệnh lao phổi có thể kéo dài trong 3 – 9 tháng tùy loại thuốc và cơ địa người bệnh. Do số lượng vi khuẩn lao còn thấp, việc điều trị ở giai đoạn này thường đơn giản và ít gặp tác dụng phụ hơn so với lao hoạt động.
2.2. Phương pháp điều trị bệnh lao phổi hoạt động trong y học
Khi bệnh lao đã chuyển sang thể hoạt động, đặc biệt là lao phổi, người bệnh cần được điều trị bệnh lao phổi bằng phác đồ thuốc kháng lao chuẩn trong thời gian tối thiểu từ 6 – 9 tháng. Được chia ra làm 2 giai đoạn điều trị chính:
– Giai đoạn tấn công.
– Giai đoạn duy trì.
Lưu ý đặc biệt:
– Cần tuân thủ đúng lịch trình và liều lượng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
– Không tự ý ngưng thuốc, kể cả khi các triệu chứng đã giảm, vì có thể khiến bệnh tái phát và khó điều trị hơn.
– Dùng thuốc không đúng cách hoặc không đủ liệu trình có thể dẫn đến hiện tượng lao kháng thuốc, khiến việc điều trị trở nên kéo dài, phức tạp và chi phí cao hơn rất nhiều.
3. Các xét nghiệm và phương pháp chẩn đoán bệnh lao
3.1. Chẩn đoán bệnh lao
Quá trình chẩn đoán bệnh lao không chỉ dựa vào một xét nghiệm duy nhất mà thường là tổng hợp từ các bước sau:
– Khai thác tiền sử bệnh: bao gồm các yếu tố nguy cơ, tiền sử tiếp xúc với người mắc lao, tình trạng miễn dịch…
– Khám lâm sàng: đánh giá các triệu chứng điển hình như ho kéo dài, sốt nhẹ, ra mồ hôi ban đêm, sút cân không rõ nguyên nhân…
– Các xét nghiệm chẩn đoán: xét nghiệm lao qua da, xét nghiệm máu, đàm và chẩn đoán hình ảnh.
3.2. Các xét nghiệm bệnh lao
Xét nghiệm lao qua da
Đây là xét nghiệm sàng lọc phổ biến nhằm phát hiện tình trạng nhiễm vi khuẩn lao. Bác sĩ sẽ tiêm một lượng nhỏ dung dịch tuberculin vào dưới da ở mặt trong cẳng tay. Sau 48 – 72 giờ, bệnh nhân cần quay lại để bác sĩ kiểm tra vùng tiêm.
Kết quả dương tính: cho thấy có phản ứng miễn dịch với vi khuẩn lao – có thể là lao tiềm ẩn hoặc lao đang hoạt động. Khi đó, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm khác để xác định tình trạng cụ thể.
Kết quả âm tính: phản ứng da không rõ rệt, gợi ý rằng bệnh nhân chưa nhiễm vi khuẩn lao hoặc hệ miễn dịch không đủ mạnh để tạo ra phản ứng (trường hợp này cần theo dõi thêm).
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu hiện đại giúp đo mức độ phản ứng của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với vi khuẩn lao. IGRA đặc biệt hữu ích trong các trường hợp:
Người đã tiêm vắc xin BCG (vì xét nghiệm da có thể cho kết quả dương tính giả).
Người khó quay lại cơ sở y tế để đọc kết quả da liễu sau 48 – 72 giờ.
Kết quả xét nghiệm máu sẽ giúp xác định xem người bệnh đã từng nhiễm vi khuẩn lao hay chưa, nhưng cũng cần thêm các kiểm tra khác để phân biệt lao tiềm ẩn với lao hoạt động.
Chẩn đoán hình ảnh
Nếu xét nghiệm lao qua da hoặc máu cho kết quả dương tính, bác sĩ sẽ chỉ định chụp X-quang phổi hoặc CT ngực. Những hình ảnh bất thường như các tổn thương dạng nốt, xơ, hang lao hoặc đốm trắng trong nhu mô phổi có thể là dấu hiệu của lao phổi đang hoạt động.
Xét nghiệm đờm
Mẫu đờm được thu thập từ người bệnh (chất nhầy khi ho ra) sẽ được phân tích dưới kính hiển vi hoặc nuôi cấy để tìm vi khuẩn lao.
Soi đờm trực tiếp: giúp phát hiện vi khuẩn lao trong mẫu bệnh phẩm.
Cấy đờm: xác định chủng vi khuẩn và khả năng kháng thuốc. Thời gian cấy thường kéo dài từ 4 – 8 tuần.
Điều trị bệnh lao phổi không còn là bài toán nan giải nếu người bệnh phát hiện sớm, tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị và giữ tinh thần kiên trì trong suốt quá trình dùng thuốc. Ngoài ra, việc kết hợp lối sống khoa học, dinh dưỡng hợp lý và tái khám định kỳ cũng đóng vai trò quan trọng giúp phục hồi nhanh chóng và ngăn ngừa tái phát. Lao phổi hoàn toàn có thể chữa khỏi – vấn đề là chúng ta có đủ hiểu biết và quyết tâm để điều trị đến cùng hay không.
