Các nhóm thuốc điều trị hen suyễn thường gặp

Hen suyễn (hen phế quản) là một bệnh lý mạn tính của đường hô hấp gây ra những cơn co thắt phế quản, tắc nghẽn đường thở, khiến xuất hiện các triệu chứng như ho, khò khè, khó thở, tức ngực. Việc điều trị hen suyễn thường không thể dựa vào một loại thuốc duy nhất, mà cần sự kết hợp của nhiều nhóm thuốc điều trị hen suyễn. Bài viết này sẽ giúp người bệnh hiểu rõ về các loại thuốc, cách sử dụng và những lưu ý quan trọng để quản lý tình trạng tốt hơn.

1. Tìm hiểu về các nhóm thuốc điều trị hen suyễn

1.1. Mục đích thuốc điều trị hen phế quản

Thuốc điều trị hen phế quản được thiết kế để giải quyết hai vấn đề chính: làm dịu các triệu chứng cấp tính và ngăn ngừa các cơn hen tái phát. Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, thuốc được chia thành hai nhóm lớn.

– Thuốc cắt cơn: Có tác dụng thư giãn cơ quanh đường thở, giúp bệnh nhân dễ thở hơn trong thời gian ngắn. Nhóm này đặc biệt hữu ích khi cơn hen khởi phát hoặc triệu chứng đột ngột nặng lên. Người bệnh cần sử dụng ngay khi có dấu hiệu khó thở, thở rít hoặc tức ngực. Tuy nhiên, nếu phải dùng thuốc này quá 2 lần/tuần, đó có thể là dấu hiệu cho thấy hen chưa được kiểm soát tốt. Với người bị hen do gắng sức, thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh thường được dùng trước khi tập luyện.

– Thuốc kiểm soát: Đây là những loại thuốc có tác dụng lâu dài, giúp giảm viêm và sưng đường hô hấp – nguyên nhân chính gây ra hen suyễn. Được dùng hằng ngày, ngay cả khi bệnh nhân không có triệu chứng, để giảm tình trạng viêm trong đường thở, nhờ đó làm giảm nguy cơ xuất hiện cơn hen cấp và ngăn ngừa biến chứng.

1.2. Lưu ý khi sử dụng nhóm thuốc điều trị hen suyễn

Để đạt được hiệu quả tốt nhất và đảm bảo an toàn, việc tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng thuốc là vô cùng quan trọng.

– Tuân thủ đúng phác đồ điều trị: Thuốc là nền tảng để kiểm soát hen suyễn. Bạn cần nắm rõ tên thuốc, liều lượng, thời gian và cách sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ.

– Luôn chuẩn bị đủ thuốc: Hãy đảm bảo bạn không bao giờ hết thuốc, đặc biệt là thuốc cắt cơn. Nên liên hệ với nhà thuốc hoặc bác sĩ trước ít nhất 48 giờ để mua thuốc mới. Lưu lại thông tin về tên thuốc, liều lượng và số điện thoại nhà thuốc trong điện thoại để dễ dàng liên hệ khi cần.

– Thông báo với bác sĩ: Toàn bộ các loại thuốc và cả thực phẩm bổ sung mà bạn đang sử dụng, nhằm hạn chế nguy cơ xảy ra tương tác không mong muốn.

– Tìm hiểu về các tác dụng phụ có thể gặp: Một số thuốc có thể gây run tay, tim đập nhanh hoặc nhiễm nấm miệng. Khi có dấu hiệu bất thường, hãy thông báo cho bác sĩ ngay.

2. Các nhóm thuốc cắt cơn hen suyễn

2.1. Thuốc chủ vận beta-2 tác dụng ngắn (SABAs)

Đây là loại thuốc phổ biến nhất trong nhóm thuốc cắt cơn nhanh. SABAs có tác dụng làm giãn cơ trơn phế quản nhanh chóng, giúp đường thở mở rộng và hơi thở dễ dàng hơn. SABAs thường được dùng khi xuất hiện cơn hen đột ngột hoặc trước khi vận động thể chất để phòng ngừa co thắt phế quản do gắng sức. Nếu bạn phải dùng SABAs trên 2 lần mỗi tuần, có thể cần điều chỉnh thuốc kiểm soát lâu dài. Tác dụng phụ của SABAs có thể bao gồm: lo lắng, nhịp tim nhanh hoặc không đều, đau đầu, bồn chồn hoặc run tay.

2.2. Thuốc kháng cholinergic

Thuốc kháng cholinergic là một loại thuốc giãn phế quản có thể được sử dụng kết hợp hoặc thay thế cho SABAs. Nhóm thuốc này hoạt động bằng cách ngăn cản các dải cơ siết chặt quanh đường thở, giúp đường thở mở rộng. Thuốc có thể được dùng dưới dạng bình xịt định liều hoặc khí dung. Loại thuốc này thường được dùng kết hợp với corticosteroid dạng hít để kiểm soát bệnh lâu dài, đặc biệt là trong các trường hợp ho, tăng tiết đờm, khò khè hoặc tức ngực.

2.3. Corticosteroid toàn thân

Mặc dù không có tác dụng cắt cơn nhanh, nhưng corticosteroid dạng uống (uống hoặc tiêm tĩnh mạch) được sử dụng cho các đợt bùng phát hen suyễn từ mức độ trung bình đến nặng. Chúng có tác dụng giảm viêm, giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng và ngăn ngừa tái phát. Nhóm thuốc này làm giảm sưng và sản xuất chất nhầy trong đường thở. Chúng thường được sử dụng trong thời gian ngắn và trong những trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như khi các triệu chứng của bạn đang trở nên tồi tệ.

3. Các nhóm thuốc kiểm soát hen suyễn lâu dài

3.1. Corticosteroid dạng hít (ICS) thuộc nhóm thuốc điều trị hen suyễn dạng kiểm soát

ICS được coi là lựa chọn hiệu quả trong kiểm soát hen suyễn lâu dài. Thuốc giúp giảm viêm, hạn chế tình trạng phù nề và co thắt đường thở. Để thấy hiệu quả tối ưu, người bệnh cần dùng đều đặn trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng. Tác dụng phụ thường gặp có thể là kích ứng miệng, họng và nhiễm nấm miệng. Để giảm thiểu tác dụng phụ, bạn nên dùng bình xịt có buồng đệm và súc miệng bằng nước sau mỗi lần sử dụng.

3.2. Thuốc chủ vận beta-2 tác dụng kéo dài (LABAs)

LABAs có khả năng giãn phế quản kéo dài ít nhất 12 giờ, thường được dùng kèm với corticosteroid dạng hít trong phác đồ điều trị hen trung bình đến nặng. Thuốc giúp kiểm soát triệu chứng về đêm và ngăn ngừa cơn hen tái phát. Tuy nhiên, do nguy cơ gây cơn hen nặng nếu dùng đơn độc, LABAs luôn được phối hợp cùng ICS thay vì sử dụng riêng lẻ.

3.3. Thuốc kháng muscarinic tác dụng kéo dài (LAMAs)

LAMAs cũng thuộc nhóm giãn phế quản nhưng có cơ chế khác. Thuốc thường được dùng khi LABAs không phù hợp hoặc khi bệnh nhân cần bổ sung thêm một liệu pháp để kiểm soát hen tốt hơn. Một loại LAMA điển hình là Tiotropium (Spiriva Respimat), thường được chỉ định cho bệnh nhân hen nặng hoặc không đáp ứng với điều trị thông thường.

4. Các phương pháp điều trị hen suyễn thường gặp khác

Ngoài việc dùng thuốc để kiểm soát hen phế quản, song hành với phác đồ điều trị, người bệnh cũng nên chủ động áp dụng một số biện pháp hỗ trợ để kiểm soát triệu chứng:

– Tập luyện thể thao: Các hoạt động vận động phù hợp giúp tăng cường sức khỏe hô hấp. Tuy nhiên, để tránh tình trạng co thắt phế quản khi gắng sức, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tập luyện.

– Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Ưu tiên rau xanh, trái cây trong bữa ăn hằng ngày, đồng thời hạn chế thực phẩm dễ gây dị ứng hoặc làm nặng thêm triệu chứng.

– Tiêm phòng cúm: Thực hiện tiêm vắc xin cúm hằng năm theo khuyến nghị của cơ quan y tế để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

– Tránh tác nhân kích phát cơn hen: Hạn chế tiếp xúc với bụi, khói thuốc lá, hóa chất và các chất gây dị ứng trong môi trường sống.

– Áp dụng phương pháp bổ trợ: Một số người có thể cải thiện tình trạng hen nhờ yoga hoặc bổ sung vi chất dinh dưỡng phù hợp.

Việc điều trị hen suyễn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và bác sĩ. Mỗi người có thể được kê đơn các nhóm thuốc điều trị hen suyễn khác nhau, tùy theo mức độ bệnh và phản ứng của cơ thể. Hiểu rõ về các nhóm thuốc, mục đích sử dụng và cách dùng đúng cách sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn hen.