Gan nhiễm mỡ là gì, cách chẩn đoán, điều trị

Gan nhiễm mỡ là gì – câu hỏi được đặt ra ngày càng nhiều khi số ca mắc bệnh này đang gia tăng nhanh chóng trong cộng đồng, đặc biệt ở người trung niên và người có lối sống ít vận động. Tuy bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, nhưng hoàn toàn có thể phát hiện sớm gan nhiễm mỡ và điều trị hiệu quả nếu được chẩn đoán kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ gan nhiễm mỡ là gì, cách chẩn đoán chính xác cũng như hướng điều trị hiệu quả để kiểm soát và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

1. Gan nhiễm mỡ là gì?

1.1. Định nghĩa và phân loại

Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ (chủ yếu là triglycerid) tích tụ trong tế bào gan. Khi lượng mỡ này vượt quá 5% khối lượng gan, người bệnh được chẩn đoán là mắc gan nhiễm mỡ. Hai dạng gan nhiễm mỡ chính là:

– Gan nhiễm mỡ đơn thuần: chỉ có sự tích tụ mỡ mà chưa gây viêm hoặc tổn thương tế bào gan rõ ràng.

– Viêm gan nhiễm mỡ: ngoài mỡ, gan còn bị viêm và có tổn thương tế bào, dễ tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan nếu không điều trị.

Gan nhiễm mỡ không chỉ xuất hiện ở người uống nhiều rượu (gan nhiễm mỡ do rượu – AFLD) mà còn ở những người không dùng rượu nhưng có yếu tố nguy cơ khác như béo phì, tiểu đường, rối loạn mỡ máu (gọi là gan nhiễm mỡ không do rượu – NAFLD).

1.2. Nguyên nhân thường gặp của gan nhiễm mỡ là gì?

Sự hình thành gan nhiễm mỡ có thể đến từ nhiều yếu tố, cả do lối sống và bệnh lý nền. Một số nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ phổ biến bao gồm:

– Béo phì: Mỡ thừa từ cơ thể có xu hướng tích tụ trong gan.

– Tiểu đường type 2: Rối loạn chuyển hóa đường có thể gây ảnh hưởng đến chức năng gan.

– Lạm dụng rượu bia: Ảnh hưởng trực tiếp đến tế bào gan, gây tổn thương và tăng tích mỡ.

– Tăng lipid máu: Cholesterol và triglycerid cao thúc đẩy tích tụ mỡ nội tạng.

– Dinh dưỡng kém, thiếu protein: Làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa mỡ.

– Tác dụng phụ của một số loại thuốc: Thường gặp nhất là corticoid, methotrexate, tetracycline,…

2. Dấu hiệu nhận biết gan nhiễm mỡ và cách chẩn đoán bệnh

2.1. Biểu hiện lâm sàng của người bị gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ rệt, khiến người bệnh dễ chủ quan. Tuy nhiên, một số người mắc bệnh gan nhiễm mỡ có thể gặp các dấu hiệu sau:

– Cảm giác mệt mỏi, thường kéo dài nhưng không rõ nguyên nhân.

– Nặng tức hoặc đau âm ỉ vùng bụng, đặc biệt là hạ sườn phải.

– Rối loạn tiêu hóa gây đầy bụng, chán ăn.

– Trong trường hợp nặng có thể có vàng da, vàng mắt.

Những triệu chứng này thường không đặc hiệu, do đó việc chẩn đoán gan nhiễm mỡ cần dựa vào các xét nghiệm và phương pháp chẩn đoán hình ảnh.

2.2. Các phương pháp chẩn đoán chính xác gan nhiễm mỡ là gì?

Để chẩn đoán gan nhiễm mỡ, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng sau:

– Siêu âm gan: Phương pháp phổ biến, giúp phát hiện tình trạng tăng âm nhu mô gan.

– Xét nghiệm máu: Bao gồm các xét nghiệm kiểm tra men gan (ALT, AST), mỡ máu, đường huyết,…

– Chụp CT hoặc MRI: Cung cấp hình ảnh chi tiết về mô gan và mức độ tích mỡ.

– Sinh thiết gan: Đây là “tiêu chuẩn vàng” để phân biệt gan nhiễm mỡ đơn thuần hay viêm gan nhiễm mỡ, nhưng ít được áp dụng rộng rãi vì có tính xâm lấn.

Việc phát hiện bệnh sớm thông qua tầm soát định kỳ rất quan trọng để điều trị kịp thời và tránh biến chứng.

3. Điều trị gan nhiễm mỡ hiệu quả

3.1. Nguyên tắc điều trị tổng thể

Hiện nay không có thuốc đặc trị gan nhiễm mỡ, do đó việc điều trị chủ yếu dựa vào thay đổi lối sống và điều chỉnh các yếu tố nguy cơ. Mục tiêu chính là giảm lượng mỡ tích tụ trong gan và ngăn ngừa tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan.

Người bệnh cần xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh, kiểm soát cân nặng và điều trị bệnh lý đi kèm như tiểu đường, rối loạn mỡ máu. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thêm thuốc hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ.

3.2. Chế độ ăn uống và vận động

Thay đổi lối sống là biện pháp hiệu quả nhất trong điều trị gan nhiễm mỡ, bao gồm các lưu ý sau:

– Chế độ ăn: Giảm chất béo bão hòa, hạn chế đường đơn, tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá và thực phẩm giàu omega-3. Nên chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn đêm và kiểm soát khẩu phần.

– Vận động thể chất: Ít nhất 150 phút/tuần với các bài tập như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe. Việc giảm cân đều đặn (5 – 10% trọng lượng cơ thể trong 6 tháng) giúp cải thiện rõ rệt tình trạng gan.

Việc tuân thủ chế độ sinh hoạt là chìa khóa kiểm soát hiệu quả bệnh và giúp phục hồi chức năng gan.

4. Cảnh báo biến chứng do gan nhiễm mỡ gây ra và cách phòng ngừa

4.1. Biến chứng nghiêm trọng có thể gặp ở bệnh nhân gan nhiễm mỡ

Nếu không điều trị đúng cách, gan nhiễm mỡ có thể tiến triển nặng dần theo các giai đoạn:

– Viêm gan nhiễm mỡ (viết tắt là NASH).

– Xơ gan: mô gan bị thay thế bởi mô xơ không còn chức năng.

– Ung thư biểu mô tế bào gan (viết tắt là HCC).

Tình trạng xơ gan và ung thư gan thường phát triển âm thầm, đến khi biểu hiện rõ thì tiên lượng thường xấu. Do đó, việc phát hiện sớm gan nhiễm mỡ và điều trị đúng hướng sẽ giúp ngăn chặn quá trình tiến triển bệnh lý.

4.2. Cách phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả bệnh gan nhiễm mỡ

Phòng bệnh vẫn luôn là giải pháp bền vững và ít tốn kém nhất. Một số biện pháp phòng gan nhiễm mỡ hữu hiệu bao gồm:

– Ăn uống lành mạnh và duy trì cân nặng phù hợp.

– Hạn chế rượu bia, các thức uống có ga, nhiều đường.

– Tập thể dục thường xuyên và đều đặn.

– Tầm soát định kỳ, đặc biệt với người có yếu tố nguy cơ như béo phì, tiểu đường, mỡ máu cao.

– Hạn chế tự ý dùng thuốc không rõ nguồn gốc hoặc kéo dài khi chưa có chỉ định y tế.

Phòng ngừa không chỉ giúp tránh mắc bệnh mà còn góp phần bảo vệ lá gan khỏe mạnh lâu dài.

Hiểu rõ gan nhiễm mỡ là gì, cách chẩn đoán và điều trị đúng hướng sẽ giúp người mắc bệnh gan nhiễm mỡ chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của chính mình. Bệnh lý này hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và thay đổi lối sống kịp thời. Việc thăm khám định kỳ, kết hợp với chế độ ăn uống khoa học và luyện tập thể thao đều đặn sẽ mang lại hiệu quả lâu dài trong việc điều trị gan nhiễm mỡ, đồng thời hạn chế nguy cơ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm. Đừng để sự chủ quan trở thành rào cản khiến lá gan âm thầm bị tổn thương từng ngày.