Nếu không được điều trị kịp thời, sán lá nhỏ ở gan rất phổ biến và có tác động nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh. Thông qua bài viết dưới đây, bạn hãy cùng Thu Cúc TCI tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị khi nhiễm loại ký sinh trùng này.
Menu xem nhanh:
1. Giải thích nguyên nhân gây ra bệnh sán lá gan nhỏ
Bệnh sán lá nhỏ ở gan do loại sán Clonorchis sinensis hoặc Opisthorchis viverrini gây ra. Khi trưởng thành, sán lá gan nhỏ có kích thước nhỏ hơn sán lá gan lớn, chúng thường chỉ dài 10–20 mm và rộng 2-4 mm. Kích thước này nhỏ hơn nhiều so với sán lá lớn ở gan. Trứng sán lá gan nhỏ không thể tồn tại và phát triển nếu không có nước hoặc nhiệt độ mặt trời quá cao.
Hình ảnh sán lá nhỏ
Chu trình sinh trưởng của sán lá gan nhỏ khá phức tạp: Trứng sán lá gan nhỏ ký sinh ở đường mật của người và sau khi trưởng thành, chúng đi xuống ruột. Trứng sán lá gan sau đó sẽ theo phân ra ngoài, phát triển thành các ấu trùng lông nếu rơi vào môi trường nước. Sau đó, chính những ấu trùng này di chuyển tự do và ký sinh trong các loại ốc, phát triển thành ấu trùng đuôi, rời ốc và tìm đến các loại nước ngọt, nơi chúng có thể trở thành các nang ấu trùng.
Khi con người ăn các món ăn từ cá nước ngọt nhưng chưa được xử lý chín, đặc biệt là gỏi cá, nang ấu trùng sán lá gan nhỏ rất dễ xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh sán. Các ấu trùng sán sau khi vào cơ thể sẽ xuống dạ dày, theo tá tràng, đường mật và vào gan. Đây cũng chính là nơi chúng phát triển thành sán lá nhỏ trưởng thành và gây ra các triệu chứng bệnh. Sau khoảng từ 3 đến 4 tuần, sán trưởng thành sẽ bắt đầu gây ra các biểu hiện của bệnh.
Ăn gỏi cá sống có nguy cơ cao nhiễm sán
2. Những triệu chứng cảnh báo nhiễm sán lá gan nhỏ bạn cần biết
Ở nước ta, bệnh sán lá bé ở gan khá phổ biến. Nhiều điều tra cho thấy bệnh sán lá gan bé xuất hiện ở 32 tỉnh thành trên toàn quốc. Trong đó, các tỉnh như Nam Định, Hà Nội, Thanh Hóa, Bình Định và Phú Yên có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với các tỉnh còn lại. Nhiều địa phương có tỷ lệ nhiễm sán lên tới 30% dân số.
Ngoài ra, độ tuổi nhiễm sán là từ 30 đến 50,2 tuổi, chiếm đến 51,6%, với tỷ lệ nam giới bị nhiễm sán gấp ba lần so với nữ giới.
Các triệu chứng sau đây có thể xuất hiện ở người bệnh, tùy thuộc vào thời gian nhiễm và mức độ nhiễm:
2.1. Sán lá nhỏ ở gan gây ra các triệu chứng về tiêu hóa
Khi sáu lá gan xâm nhập vào cơ thể, chúng có thể gây rối loạn tiêu hóa. Người bệnh thường bị đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, đầy bụng, táo bón và đi phân sống khi ăn nhiều dầu mỡ. Tuy nhiên, điều này dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng của nhiễm khuẩn hoặc ngộ độc thức ăn.
2.2. Sán lá nhỏ ở gan gây ra những triệu chứng liên quan đến đường mật
Đau quặn bụng, đau vùng thượng vị, sốt và gan to mềm là triệu chứng của nhiễm sán nghiêm trọng hơn.
Tình trạng vàng da nhẹ cũng có thể xảy ra nếu sán làm tắc nghẽn đường mật.
2.3. Các biểu hiện liên quan đến gan
Sán sẽ ký sinh và phát triển tại gan sau khi sán đi qua đường mật vào gan. Người bệnh hiện gặp đau vùng gan và đau tức hạ sườn phải. Sạm da, vàng da và nước tiểu vàng có thể là triệu chứng khá tiêu biểu giúp bệnh nhân phát hiện bệnh.
2.4. Tình trạng bạch cầu ưa axit tăng bất thường
Do tủy sản sinh 2% bạch cầu trong máu, bạch cầu ưa axit dạng hạt có nhân. Bạch cầu ưa axit chống vi khuẩn và ký sinh trùng.
Lượng bạch cầu ưa axit tăng lên khi sán lá gan và ký sinh trùng khác tấn công cơ thể. Xét nghiệm máu sẽ được các bác sĩ sử dụng để kiểm tra tình trạng này, giúp bác sĩ nghi ngờ và phát hiện sán lá nhỏ ở gan.
Ngoài ra, sán lá gan nhỏ còn khiến sức khỏe tổng quan của người bệnh suy giảm, thường xuyên mệt mỏi, cảm thấy chán ăn và sụt cân không rõ nguyên nhân.
Nhìn chung, sán lá nhỏ ở gan có các biểu hiện điển hình và không điển hình, nếu không thăm khám sẽ dễ nhầm lẫn với các chứng bệnh thông thường khác.
2.5. Biến chứng ở người bệnh sán lâu năm không điều trị
Bệnh nhân nhiễm sán lá gan nhỏ lâu năm không được phát hiện và không được điều trị đúng cách có khả năng gặp phải các biến chứng có hại. Viêm túi mật và ống dẫn mật, xơ tĩnh mạch cửa, ung thư gan, ung thư ống mật là một số biến chứng điển hình. Nếu sán xâm nhập vào niêm mạc tạo thành hạt u, người bệnh có thể bị thủng ruột, tổn thương cơ tim hoặc thậm chí tử vong nếu không có phương pháp điều trị.
3. Phòng ngừa sán lá gan nhỏ hiệu quả bằng các phương pháp nào?
Bệnh sán lá gan là một bệnh truyền nhiễm qua đường tiêu hóa và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm có tác động tiêu cực đến sức khỏe của con người. Để ngăn ngừa bệnh sán lá gan, chuyên gia khuyến cáo mọi người nên thay đổi thói quen ăn uống. Nên ăn những thực phẩm được nấu chín kỹ thay vì thực phẩm sống, đặc biệt như gỏi cá sống, các loại rau sống dưới nước chưa được nấu chín.
Để ngăn ngừa sán lá gan bé, cần thực hiện các bước sau:
– Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, chế biến và sau khi đi vệ sinh, sử dụng nước sạch và hợp vệ sinh trong sinh hoạt và ăn uống.
Rửa sạch tay trước khi ăn uống và sau khi đi vệ sinh để phòng ngừa sán
– Quản lý chặt chẽ phân, đặc biệt là phân của người bệnh, không dùng phân tươi để bón rau hoặc thải ra môi trường.
– Thực hiện tẩy giun mỗi 6 tháng, ngoài ra cần đến ngay các cơ sở ý tế để kiểm tra và phát hiện bệnh kịp thời ngay khi có các dấu hiệu cảnh báo nhiễm sán.
Trên đây là những thông tin về bệnh lý do sán lá nhỏ ở gan gây ra cũng như cách để phòng ngừa nhiễm sán hiệu quả mà các chuyên gia khuyến cáo. Nên chú ý đến các biểu hiện và thăm khám ngay khi thấy sức khỏe bất thường để việc điều trị trở nên đơn giản và nhanh chóng hơn.
