Nuốt nghẹn là triệu chứng lâm sàng hay gặp trong bệnh lý tiêu hóa, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và gây ra cảm giác khó chịu, thậm chí lo lắng. Vậy khi bị nuốt nghẹn nên làm gì để cải thiện? Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này, bạn có thể áp dụng các biện pháp đơn giản tại nhà hoặc tìm đến sự hỗ trợ y tế chuyên nghiệp. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin hữu ích giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, các biện pháp xử lý và cách phòng ngừa hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng nuốt nghẹn
1.1. Các nguyên nhân phổ biến
Nuốt nghẹn chức năng
Nuốt nghẹn chức năng phần lớn là cảm giác nghẹn, vướng ổ cổ. Đây là triệu chứng lâm sàng do các bệnh lí thực quản dạ dày gây ra mà không có tổn thương gây hẹp, bít tắc từ miệng – tâm vị thực quản.
Trong đó nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này là bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Axit dạ dày trào ngược lên thực quản khiến người bệnh cảm thấy vướng, nghẹn ở cổ và khó nuốt, 20 – 40% bệnh nhân trào ngược có dấu hiệu nuốt nghẹn trên lâm sàng.
Nuốt nghẹn thực thể
Các tổn thương thực thể tại thực quản, miệng, dạ dày có thể gây nên rối loạn phản xạ nuốt dẫn đến lâm sàng nuốt nghẹn, thường gặp trong các bệnh lý:
– Achalasia: Co thắt tâm vị.
– U thực quản: Bao gồm các khối u ác tính (ung thư) và lành tính (u dưới niêm mạc).
– Các tổn thương thực quản do thuốc gây loét.
– Sẹo hẹp thực quản do bỏng, lao….
– Rối loạn thần kinh: Các bệnh như Parkinson, đột quỵ hoặc đa xơ cứng gây ảnh hưởng đến chức năng nuốt.
Nuốt nghẹn là có thể do nhiều nguyên nhân gây ra.
1.2. Dấu hiệu đi kèm nuốt nghẹn báo động bệnh lý nguy hiểm
Nếu gặp phải tình trạng nuốt nghẹn kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng sau, bạn cần chú ý:
– Nghẹn đặc sặc lỏng ở nam giới hút thuốc lá, thuốc lào nhiều năm, báo hiệu ung thư thực quản.
– Nghẹn đặc sặc lỏng ở nữ giới trẻ tuổi kéo dài trên 3 tháng báo hiệu Achalasia.
– Nuốt nghẹn kèm sụt cân.
– Nuốt nghẹn kèm ho ra máu, nôn ra máu.
2. Khi bị nuốt nghẹn nên làm gì để cải thiện?
– Chẩn đoán chính xác: Một số phương pháp có thể giúp thăm dò hoạt động của thực quản, dạ dày, giúp chẩn đoán nguyên nhân nuốt nghẹn cần thực hiện gồm:
+ Nội soi thực quản: Đây là phương pháp quan trọng nhất để chẩn đoán nguyên nhân nuốt nghẹn, loại trừ bệnh lý ác tính.
+ Đo áp lực thực quản độ phân giải cao HRM: Giúp loại trừ nguyên nhân nghẹn do yếu tố chức năng và thần kinh tại thực quản.
– Thuốc điều trị GERD: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc ức chế axit hoặc tăng cường hoạt động thực quản.
– Phẫu thuật: Thường chỉ định trong các trường hợp ung thư thực quản, co thắt tâm vị, thoát vị hoành lớn.
Các triệu chứng nuốt nghẹn có thể giảm khi dùng thuốc.
3. Các lưu ý giúp phòng tránh tình trạng nuốt nghẹn
3.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống
Một chế độ ăn uống khoa học có thể giúp ngăn ngừa và giảm triệu chứng nuốt nghẹn hiệu quả:
– Ăn chậm, nhai kỹ: Đừng ăn quá vội vàng, hãy nghiền nhỏ thực phẩm trước khi ăn.
– Tránh thức ăn khó tiêu: Đồ ăn cứng, cay nóng hoặc quá nhiều dầu mỡ có thể gây kích thích thực quản.
– Uống đủ nước: Giữ cơ thể luôn đủ nước giúp sản xuất nước bọt, hỗ trợ quá trình nuốt dễ dàng.
3.2. Thay đổi lối sống
Ngoài chế độ ăn uống, việc duy trì lối sống lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng đối với việc cải thiện triệu chứng nuốt nghẹn:
– Hạn chế rượu bia và thuốc lá: Uống rượu bia, hút thuốc lá làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và kích thích thực quản.
– Tăng cường vận động: Hoạt động thể chất giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và ngăn ngừa trào ngược dạ dày.
– Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm các vấn đề về thực quản và dạ dày để điều trị kịp thời.
4. Khi nào cần gặp bác sĩ?
4.1. Các tình huống khẩn cấp
Một số trường hợp nuốt nghẹn có thể là dấu hiệu của vấn đề nghiêm trọng và cần được xử lý ngay lập tức:
– Nuốt nghẹn kèm khó thở: Có thể liên quan đến tắc nghẽn đường thở.
– Nghẹn cổ kèm đau ngực trái: Có thể cảnh báo nhồi máu cơ tim cấp.
– Nghẹn cổ kèm nôn ra máu: Do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản hoặc ung thư thực quản giai đoạn muộn.
4.2. Các triệu chứng kéo dài
Nếu triệu chứng nuốt nghẹn kéo dài trên 1 tuần hoặc thường xuyên tái phát, bạn nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra kỹ lưỡng. Việc phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
5. Các phương pháp thường dùng để chẩn đoán nuốt nghẹn
5.1. Khai thác bệnh sử của bệnh nhân và thăm khám lâm sàng
Quá trình khám lâm sàng chẩn đoán nuốt nghẹn gồm các bước:
– Khai thác bệnh sử: Hỏi về các triệu chứng, thời điểm xuất hiện, tần suất và các yếu tố làm nặng hơn hoặc giảm nhẹ triệu chứng.
– Thăm khám: Quan sát họng và cổ, kiểm tra cử động nuốt hoặc nghe âm thanh ở cổ khi nuốt để phát hiện bất thường.
Nếu nuốt nghẹn xảy ra thường xuyên, bạn nên thăm khám để được chẩn đoán và điều trị đúng hướng.
5.2. Nuốt nghẹn cần làm gì, thực hiện các chẩn đoán cận lâm sàng nào?
Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm chuyên sâu:
Nội soi thực quản
Bác sĩ sử dụng ống nội soi mềm có gắn camera để đưa qua miệng vào thực quản nhằm quan sát trực tiếp thực quản và dạ dày để phát hiện tổn thương, viêm loét hoặc khối u.
Đo áp lực thực quản
Một ống nhỏ được đưa vào thực quản để đo áp lực và sự co bóp khi bạn nuốt, giúp đánh giá chức năng cơ vòng thực quản và khả năng vận động của thực quản.
Chẩn đoán hình ảnh
Siêu âm, chụp CT hoặc MRI được chỉ định trong các trường hợp nghi ngờ khối u hoặc tổn thương phức tạp.
5.3. Nuốt nghẹn cần làm gì, các xét nghiệm bổ sung nào có thể được chỉ định?
Tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm sau:
– Kiểm tra pH thực quản: Xác định mức độ axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
– Xét nghiệm máu: Phát hiện viêm nhiễm hoặc các vấn đề sức khỏe khác.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc là một trong số ít cơ sở y tế tiên phong tại miền Bắc áp dụng phương pháp đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM) và đo pH thực quản 24 giờ trong chẩn đoán các bệnh lý thực quản. Với hệ thống máy móc hiện đại nhập khẩu từ Mỹ, đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, các phương pháp này mang lại kết quả chẩn đoán chính xác và nhanh chóng. Bên cạnh đó, các công nghệ nội soi hiện đại, máy chụp CT, MRI, siêu âm, hệ thống xét nghiệm bằng robot tân tiến đều hỗ trợ đắc lực cho việc chẩn đoán.
Nuốt nghẹn có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Hiểu rõ “nuốt nghẹn nên làm gì” và áp dụng các biện pháp phù hợp sẽ giúp bạn cải thiện triệu chứng một cách hiệu quả. Đồng thời, hãy duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống khoa học để phòng ngừa tình trạng này. Nếu triệu chứng không cải thiện hoặc trở nên nghiêm trọng, đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ y tế.
