Vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng: Nguyên nhân và giải pháp

Nhiều người nghĩ rằng đau dạ dày và đau đại tràng là hai bệnh riêng biệt. Tuy nhiên, trên thực tế, 2 bộ phận này đều có ảnh hưởng tới nhau, do cùng nằm trong hệ tiêu hoá. Khi bạn bị vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng, tức là đang có sự tác động liên quan từ vùng dạ dày tới đại tràng. Cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách xử trí khi gặp tình huống này.

1. Vì sao vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng?

Ở phần dạ dày, viêm loét, tăng tiết acid, nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) … có thể gây đau vùng thượng vị, ợ hơi, ợ chua, đầy bụng.

Ở phần đại tràng, viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích hoặc rối loạn nhu động ruột có thể gây đau bụng dưới, mót rặn, đi tiêu lỏng/táo, phân có nhầy.

Khi bạn bị cả hai cùng lúc — “vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng” — thường do một số nguyên nhân chồng chéo: ví dụ, viêm dạ dày kéo dài gây rối loạn tiêu hóa, thức ăn không tiêu tốt, dẫn tới đại tràng bị kích thích; hoặc chế độ ăn uống, stress, thuốc … ảnh hưởng đồng thời cả hai bộ phận đường tiêu hóa.

Vậy nên, nếu bạn nhận thấy mình có dấu hiệu của đau vùng thượng vị và đồng thời cả đau bụng dưới, đi tiêu bất thường, buồn nôn hoặc ợ nóng — thì rất có khả năng bạn đang ở trạng thái vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng.

2. Nhận biết triệu chứng khi vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng

Việc nhận biết là bước rất quan trọng để bạn xử lý sớm — dưới đây là các biểu hiện phổ biến:

Triệu chứng ở dạ dày: Đau vùng thượng vị (trên rốn, dưới xương sườn) âm ỉ hoặc từng cơn. Người bệnh thường bị ợ hơi, ợ chua, nóng rát vùng cổ họng, khó tiêu. Buồn nôn, có thể nôn; chán ăn, ăn không ngon. Cảm giác đầy bụng, chướng bụng sau ăn.

Triệu chứng ở đại tràng: Đau bụng dưới, có khi đau lan ra vùng hông, bên trái; cảm giác co thắt, mót rặn. Rối loạn đi tiêu: tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ; có thể phân lỏng, phân có chất nhầy hoặc máu. Cảm giác không hết khi đi tiêu, hoặc phải đi nhiều lần/ngày.

Khi hai phần kết hợp, bạn có thể thấy đau vùng thượng vị và đau bụng dưới cùng lúc hoặc luân phiên.

Việc ăn uống sẽ làm tình trạng nặng hơn: ăn xong bị đau, đầy hơi, rồi đi tiêu bất thường.

Tinh thần mệt mỏi, ăn ngủ không tốt — do cả hai khu vực đường tiêu hóa ảnh hưởng lẫn nhau.

Rõ ràng, khi có vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng, bạn không nên chủ quan — nhịn không chữa sớm có thể dẫn tới mãn tính hoặc biến chứng.

3. Nguyên nhân khởi nguồn dẫn tới tình trạng vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng

Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến mà người bệnh nên lưu tâm:

– Chế độ ăn uống không khoa học: Ăn quá no hoặc quá nhanh, ăn khuya, thức đêm, uống nhiều cà phê, rượu, chất kích thích. Việc ăn nhiều thực phẩm khó tiêu, nhiều dầu mỡ, ăn không đúng giờ, dẫn đến dạ dày làm việc quá tải, khiến thức ăn tồn đọng. Từ đó gây kích thích đại tràng. Ngoài ra, việc nhịn ăn hoặc bỏ bữa làm rối loạn nhu động ruột.

– Nhiễm khuẩn/viêm niêm mạc: Vi khuẩn HP gây viêm loét dạ dày. Viêm đại tràng do nhiễm trùng, viêm loét hoặc hội chứng ruột kích thích.

– Stress, lo âu, tâm lý ảnh hưởng: Hệ thần kinh và hệ tiêu hóa rất liên quan đến nhau. Cụ thể, tình trạng stress kéo dài làm tăng tiết acid, rối loạn nhu động ruột, dẫn đến tăng gánh nặng cho cả dạ dày và đại tràng.

Bên cạnh đó còn có tình trạng thức khuya, căng thẳng công việc, lối sống không điều độ. Hoặc việc đùng thuốc không đúng cách. Chẳng hạn, thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) dùng lâu gây tổn thương niêm mạc dạ dày. Hay thuốc kháng sinh/thuốc gây mất cân bằng vi sinh đường ruột dẫn tới đại tràng bị kích thích.

– Tác động lan tỏa giữa dạ dày và đại tràng: Nếu dạ dày bị tổn thương nghiêm trọng, thức ăn xử lý không tốt sẽ gây thay đổi trong đại tràng (ví dụ: thức ăn không tiêu → lên men → gây kích thích). Viêm đại tràng làm giảm hấp thu, đổi nhu động → ảnh hưởng ngược lại dạ dày. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp bạn và bác sĩ lựa chọn phương án điều trị phù hợp hơn.

4. Cách điều trị khi bị vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng

Tình trạng này đòi hỏi bạn phải xử lý toàn diện — cả dạ dày, đại tràng, lối sống và chế độ ăn uống. Dưới đây là các hướng dẫn đáng chú ý.

4.1 Điều trị bằng thuốc – theo chỉ định bác sĩ

Với phần dạ dày: có thể dùng thuốc ức chế bơm proton, thuốc kháng acid, thuốc bọc niêm mạc dạ dày; nếu có HP thì diệt khuẩn.

Với phần đại tràng: thuốc chống co thắt, kháng sinh nếu có nhiễm trùng, thuốc điều chỉnh nhu động ruột, thuốc hỗ trợ tiêu hóa.

Rất quan trọng: không tự ý mua thuốc khi chưa rõ chẩn đoán — vì trị dạ dày mà bỏ đại tràng hay ngược lại có thể dẫn tới tái phát.

4.2 Điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống

Ăn chia nhỏ nhiều bữa thay vì ăn 2-3 bữa lớn.
Tránh thức khuya, ăn khuya; đi ngủ và thức dậy đúng giờ.

Hạn chế cà phê, rượu, thuốc lá, thực phẩm cay nóng, thức ăn nhanh – những thứ dễ làm dạ dày tăng tiết acid và làm đại tràng bị kích thích.

Bổ sung thực phẩm dễ tiêu: chuối, đu đủ, sữa chua, rau xanh; tránh đồ ăn sống lạnh, nhiều dầu mỡ.

Tập thể dục nhẹ nhàng hàng ngày để kích thích nhu động ruột hoạt động tốt hơn.

Uống đủ nước, đặc biệt nếu bạn đi tiêu phân lỏng hoặc đang dùng thuốc có thể bị mất nước.

4.3 Biện pháp hỗ trợ tại nhà

Chườm ấm vùng bụng giúp giảm đau và co thắt. Uống trà hoa cúc, gừng, bạc hà — những loại thảo mộc nhẹ nhàng giúp làm dịu đường tiêu hóa. Theo dõi chế độ ăn, tránh stress và nghỉ ngơi đủ.

5. Khi nào cần khám bác sĩ ngay?

Đau dữ dội, kéo dài, không giảm khi đổi chế độ ăn uống.

Có máu trong phân hoặc phân đen.

Sụt cân nhanh, mệt mỏi, suy nhược.

Nôn ra máu hoặc ói ra máu.
Khi xuất hiện những dấu hiệu trên, bạn nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chi tiết, tránh biến chứng.

6. Cách phòng ngừa để không gặp tình trạng đau cả dạ dày và đại tràng

Phòng bệnh luôn là tốt hơn chữa bệnh — và bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng này từ sớm:

Hãy ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa, không ăn quá no hoặc quá muộn.

Hạn chế đồ uống có cồn, cà phê đặc, tránh thuốc lá và các chất kích thích.

Ăn chậm, nhai kỹ để thức ăn được tiêu hóa tốt hơn, giảm gánh nặng cho dạ dày và đại tràng.

Tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm lên men (sữa chua), tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, nhiều đường.

Quản lý stress tốt: thiền, đi bộ, nghe nhạc — ít stress hơn thì đường tiêu hóa ít bị “quậy phá”.

Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn từng bị viêm dạ dày hoặc viêm đại tràng để theo dõi và kiểm soát sớm.

Tránh tự ý dùng thuốc kéo dài (như NSAIDs) mà không có ý kiến bác sĩ, vì có thể làm niêm mạc đường tiêu hóa bị tổn thương.

Việc bị vừa đau dạ dày vừa đau đại tràng cho thấy đường tiêu hóa của bạn đang bị ảnh hưởng ở cả hai đầu – từ dạ dày tới đại tràng — và bạn rất cần chú ý ngay. Khó chịu, phiền phức có thể được giảm đáng kể nếu bạn hành động sớm: nhận biết triệu chứng, điều chỉnh ăn uống, lối sống, và tìm đến bác sĩ khi cần thiết.