Bị cảm cúm nên dùng thuốc gì để an toàn và hiệu quả?
Chào bạn! Cảm cúm là bệnh do virus (chủ yếu là cúm A và B) gây ra, thường tự khỏi trong 5–7 ngày ở người khỏe mạnh. Tuy nhiên, việc dùng thuốc đúng cách sẽ giúp bạn giảm triệu chứng, tránh biến chứng và phục hồi nhanh hơn — đặc biệt nếu bạn có bệnh nền hoặc triệu chứng nặng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ góc nhìn lâm sàng của tôi.
Nguyên nhân và mục tiêu điều trị khi bị cảm cúm
Cảm cúm do virus tấn công đường hô hấp trên, gây viêm niêm mạc mũi họng, kích thích phản xạ ho và làm cơ thể phản ứng bằng sốt, mệt mỏi. Mục tiêu điều trị không phải là “tiêu diệt virus” (trừ khi dùng kháng virus đặc hiệu), mà là:
– Giảm khó chịu (sốt, đau, ho, nghẹt mũi)
– Hỗ trợ hệ miễn dịch chiến đấu tự nhiên
– Ngăn ngừa biến chứng (viêm phế quản, viêm phổi, bội nhiễm vi khuẩn)
Các nhóm thuốc thường dùng – và lưu ý quan trọng
1. Thuốc hạ sốt, giảm đau
– Paracetamol: Là lựa chọn đầu tay vì an toàn, ít tác dụng phụ. Liều chuẩn: 500–1000 mg/lần, cách nhau 4–6 giờ, không quá 4 g/ngày. Tôi thường khuyên bệnh nhân uống khi sốt trên 38,5°C hoặc đau nhiều, chứ không dùng “phòng” liên tục.
– Ibuprofen: Có tác dụng chống viêm mạnh hơn, nhưng tránh dùng nếu bạn có hen suyễn, loét dạ dày hoặc suy thận. Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân hen lên cơn sau khi tự ý uống ibuprofen – điều này hoàn toàn có thể phòng tránh được.
2. Thuốc kháng virus (chỉ dùng khi cần thiết)
– Oseltamivir (Tamiflu): Không phải “thuốc cảm cúm thông thường”. Tôi chỉ kê khi:
• Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ (mang thai, tim mạch, tiểu đường, suy giảm miễn dịch)
• Triệu chứng xuất hiện trong vòng 48 giờ đầu
• Có dấu hiệu trở nặng (khó thở, sốt cao liên tục >3 ngày)
Dùng sớm giúp rút ngắn thời gian bệnh và giảm nguy cơ nhập viện.
3. Thuốc trị ho
– Ho khan (không có đờm): Dextromethorphan có thể giúp, nhưng tránh nếu bạn bị hen, COPD hoặc đang dùng thuốc trầm cảm.
– Ho có đờm: Bromhexine hoặc guaifenesin giúp làm loãng dịch nhầy, dễ khạc ra. Đây là lựa chọn an toàn hơn cho đa số người bệnh, kể cả phụ nữ cho con bú – điều tôi thường nhấn mạnh với các bà mẹ trẻ.
4. Thuốc thông mũi và kháng histamin
– Clorpheniramin giúp giảm sổ mũi, hắt hơi, nhưng gây buồn ngủ – nên tránh khi lái xe hoặc vận hành máy móc.
– Thuốc xịt mũi co mạch (như oxymetazolin): Chỉ dùng tối đa 3 ngày. Tôi đã gặp nhiều bệnh nhân bị “nghẹt mũi dội ngược” do lạm dụng – tình trạng này đôi khi phải điều trị dài ngày mới khỏi.
5. Vitamin C và dinh dưỡng hỗ trợ
Bổ sung vitamin C (200–500 mg/ngày) không chữa khỏi cúm, nhưng có thể hỗ trợ miễn dịch nhẹ. Tuy nhiên, liều cao (>1000 mg/ngày) không mang lại lợi ích thêm, thậm chí gây tiêu chảy hoặc sỏi thận ở người nhạy cảm.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Bạn nên đến cơ sở y tế nếu có bất kỳ dấu hiệu sau:
– Sốt cao >39°C kéo dài trên 3 ngày
– Khó thở, đau ngực, thở nhanh
– Ho ra máu, lơ mơ, nôn liên tục
– Triệu chứng cải thiện rồi đột ngột nặng lại
– Có bệnh nền (tim, phổi, gan, thận, đái tháo đường)
Lời khuyên thực tế từ bác sĩ để nhanh hồi phục
– Uống đủ nước ấm: Giúp làm loãng đờm, bù dịch mất do sốt.
– Nghỉ ngơi thực sự: Không “cố đi làm” – cơ thể cần năng lượng để chống virus.
– Không tự ý phối hợp nhiều loại thuốc: Nhiều thuốc cảm cúm OTC đã chứa sẵn paracetamol – dùng chung dễ gây quá liều, tổn thương gan.
– Rửa tay, đeo khẩu trang: Tránh lây cho người thân, đặc biệt trẻ nhỏ và người già.
Kết luận của bác sĩ
Cảm cúm tuy thường lành tính, nhưng việc dùng thuốc sai cách có thể gây hại nhiều hơn lợi. Paracetamol và nghỉ ngơi là nền tảng; kháng virus chỉ dùng khi thật sự cần. Quan trọng nhất: đừng tự ý dùng thuốc nếu bạn có bệnh nền hoặc triệu chứng bất thường. Khi còn nghi ngờ, hãy hỏi bác sĩ – đó luôn là lựa chọn an toàn nhất.
