Tắc tuyến sữa là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn! Tình trạng bạn mô tả rất có thể là tắc tuyến sữa – một vấn đề khá phổ biến ở những ngày đầu sau sinh. Đây là hiện tượng sữa mẹ bị ứ đọng trong ống dẫn, tạo thành các cục cứng, gây đau và khó chịu. Nếu xử lý kịp thời, tắc tuyến sữa thường không nguy hiểm, nhưng nếu để lâu có thể dẫn đến viêm tuyến vú hoặc áp xe vú, ảnh hưởng cả đến sức khỏe của mẹ lẫn khả năng nuôi con bằng sữa mẹ.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách xử trí an toàn, hiệu quả ngay tại nhà.
Nguyên nhân thường gặp gây tắc tuyến sữa
Tắc tuyến sữa xảy ra khi dòng chảy sữa từ tuyến sữa ra núm vú bị cản trở. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
– Cho con bú không đều hoặc không đủ cữ: Sữa tích tụ quá lâu trong tuyến sẽ đặc lại và vón cục.
– Tư thế bú sai: Bé ngậm ti không đúng khiến sữa không được hút ra hiệu quả, dễ gây ứ đọng.
– Áp lực lên ngực: Mặc áo ngực quá chật, nằm đè lên vú khi ngủ, hoặc đeo túi xách nặng liên tục.
– Căng thẳng, mệt mỏi hoặc ốm: Khi mẹ stress hoặc sốt, phản xạ tiết sữa (let-down reflex) có thể bị gián đoạn.
– Vệ sinh đầu ti kém: Vi khuẩn từ da có thể xâm nhập vào ống dẫn sữa, gây viêm nhẹ và làm tăng nguy cơ tắc.
Tôi từng gặp nhiều sản phụ vì lo con bú chưa no nên cố “dồn sữa”, hoặc ngược lại – vì đau quá mà hạn chế cho bú, vô tình khiến tình trạng tắc nặng thêm.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
Không phải lúc nào tắc tuyến sữa cũng chỉ là “cục sữa thông thường”. Bạn cần lưu ý và đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện các biểu hiện sau:
– Đau dữ dội, lan rộng, kèm theo sốt trên 38,5°C kéo dài hơn 24 giờ.
– Vùng vú sưng nóng, đỏ rực, sờ thấy khối cứng không giảm sau massage và cho bú.
– Sữa có lẫn mủ hoặc máu, hoặc đầu ti tiết dịch bất thường.
– Cảm giác ớn lạnh, mệt mỏi toàn thân – dấu hiệu của nhiễm trùng lan rộng.
Đây có thể là dấu hiệu của viêm tuyến vú hoặc áp xe vú, cần can thiệp y khoa sớm để tránh biến chứng.
Hướng dẫn xử lý và phòng ngừa tái phát tại nhà
Nếu chỉ mới chớm tắc và chưa có dấu hiệu nhiễm trùng, bạn hoàn toàn có thể cải thiện tại nhà bằng các biện pháp sau:
– Cho bé bú thường xuyên, đúng cữ: Ưu tiên cho bú bên bị tắc trước, vì lúc đó bé bú mạnh nhất.
– Massage nhẹ nhàng: Dùng đầu ngón tay xoa tròn từ quanh bầu vú hướng về núm vú, kết hợp với chườm ấm trước khi bú để làm mềm mô và tan cục sữa.
– Hút sữa thừa sau cữ bú: Nếu bé bú chưa hết, hãy dùng máy hút sữa để làm trống tuyến, tránh ứ đọng.
– Uống đủ nước ấm và nghỉ ngơi: Căng thẳng làm giảm oxytocin – hormone giúp đẩy sữa ra – nên thư giãn là một phần quan trọng trong điều trị.
– Tránh mặc áo ngực quá chật, đặc biệt vào ban đêm.
Lưu ý: Không nặn mạnh, day bóp thô bạo hay nhờ người “thông tia” bằng lực mạnh – điều này có thể gây tổn thương mô vú, tăng nguy cơ viêm hoặc hình thành áp xe.
Tắc tuyến sữa là tình trạng lành tính nếu được xử lý sớm, nhưng lại có thể tiến triển nhanh thành viêm nếu chủ quan. Quan trọng nhất là duy trì lưu thông sữa đều đặn và lắng nghe cơ thể mình. Nếu sau 1–2 ngày áp dụng các biện pháp tại nhà mà triệu chứng không đỡ, hoặc bạn cảm thấy lo lắng, đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia sản – nhi để được hỗ trợ kịp thời. Nuôi con bằng sữa mẹ là hành trình đẹp, nhưng sức khỏe của mẹ luôn là nền tảng đầu tiên.
