Ốm nghén có phải chỉ xảy ra vào buổi sáng và kéo dài bao lâu?
Chào bạn! Cảm giác mệt mỏi, buồn nôn liên tục trong những tuần đầu thai kỳ là trải nghiệm rất phổ biến – và hoàn toàn có thể hiểu được nỗi lo lắng của bạn. Thực tế, “ốm nghén” không chỉ xảy ra vào buổi sáng, mà có thể xuất hiện bất cứ lúc nào trong ngày. Với đa số thai phụ, triệu chứng này sẽ giảm dần sau tam cá nguyệt đầu tiên, nhưng cũng có những trường hợp kéo dài hơn hoặc nghiêm trọng hơn cần can thiệp y tế.
Nguyên nhân và biểu hiện thường gặp của ốm nghén
Ốm nghén chủ yếu liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố mạnh mẽ trong cơ thể khi mang thai – đặc biệt là hormone hCG (human chorionic gonadotropin) và estrogen. Những thay đổi này ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, khứu giác và trung tâm điều khiển nôn ở não bộ, dẫn đến các triệu chứng như:
– Buồn nôn và nôn, có thể nhẹ hoặc nặng, không nhất thiết chỉ vào buổi sáng.
– Mệt mỏi, kiệt sức do cơ thể đang dồn năng lượng cho sự phát triển của thai nhi.
– Nhạy cảm bất thường với mùi, kể cả những mùi trước đây bạn từng thích.
– Tăng tiết nước bọt – một phản ứng tự nhiên khi cơ thể cố gắng trung hòa axit dạ dày.
– Thay đổi khẩu vị: thèm ăn món lạ, chán ăn, hoặc thậm chí ghê tởm những món quen thuộc.
Khi nào ốm nghén trở thành vấn đề nghiêm trọng?
Không phải trường hợp nào cũng giống nhau. Tôi thường chia ốm nghén thành hai nhóm chính trong lâm sàng:
– Ốm nghén thông thường: Buồn nôn nhẹ đến trung bình, không ảnh hưởng nhiều đến cân nặng hay sinh hoạt hàng ngày. Thường tự cải thiện sau tuần 12–16.
– Ốm nghén nặng (Hyperemesis Gravidarum): Đây là tình trạng bệnh lý, với nôn liên tục, không kiểm soát, dẫn đến sụt cân >5% trọng lượng cơ thể, mất nước, rối loạn điện giải, thậm chí suy thận nếu không điều trị kịp thời. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều thai phụ phải nhập viện truyền dịch và dùng thuốc chống nôn chuyên biệt.
Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám ngay:
– Nôn nhiều lần mỗi ngày, không giữ được thức ăn hay nước uống.
– Tiểu ít, nước tiểu sẫm màu, khô miệng, chóng mặt khi đứng dậy (dấu hiệu mất nước).
– Sụt cân rõ rệt hoặc cảm giác kiệt sức đến mức không thể sinh hoạt bình thường.
Mẹo giảm ốm nghén an toàn và hiệu quả
Dù không có “thuốc thần kỳ”, nhưng nhiều biện pháp đơn giản có thể giúp bạn dễ chịu hơn – và tôi thường khuyên bệnh nhân của mình áp dụng kết hợp:
– Ăn nhiều bữa nhỏ, cách nhau 2–3 giờ, tránh để bụng quá đói hoặc quá no.
– Ưu tiên thực phẩm nhạt, dễ tiêu: bánh quy mặn, cơm trắng, chuối, táo, bánh mì nướng. Một số người thấy đồ lạnh như kem, dưa hấu, sữa chua giúp giảm cảm giác buồn nôn.
– Dùng gừng: Trà gừng ấm, kẹo gừng, hoặc gừng tươi ngâm mật ong – gừng có đặc tính chống nôn tự nhiên, an toàn trong thai kỳ.
– Tránh thực phẩm cay, nhiều dầu mỡ hoặc mùi mạnh – chúng dễ kích thích dạ dày và khứu giác.
– Nghỉ ngơi đầy đủ, đặc biệt sau ăn. Mệt mỏi làm trầm trọng thêm triệu chứng.
– Uống vitamin trước sinh có chứa vitamin B6 – nhiều nghiên cứu cho thấy B6 giúp làm dịu buồn nôn.
Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc chống nôn nếu chưa có chỉ định của bác sĩ sản khoa.
Ốm nghén là phản ứng sinh lý bình thường, nhưng không nên coi nhẹ nếu nó ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Trong đa số trường hợp, triệu chứng sẽ giảm dần khi bước sang tam cá nguyệt thứ hai. Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy kiệt sức, sụt cân hoặc lo lắng về sự phát triển của thai nhi, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ sớm. Việc can thiệp kịp thời không chỉ giúp bạn dễ chịu hơn mà còn đảm bảo thai kỳ diễn ra an toàn và khỏe mạnh.
