Những mốc siêu âm thai quan trọng mẹ bầu không nên bỏ lỡ?

Chào bạn,

Chúng tôi hiểu rằng siêu âm thai không chỉ là cách để “gặp” con sớm mà còn là công cụ y khoa thiết yếu giúp theo dõi sát sao sự phát triển của thai nhi.
Dưới đây là những mốc siêu âm quan trọng nhất trong thai kỳ – những thời điểm vàng để phát hiện sớm dị tật, đánh giá sức khỏe thai và lên kế hoạch sinh nở an toàn.

Vì sao siêu âm thai định kỳ lại cần thiết?

Siêu âm không đơn thuần là “chụp hình” em bé trong bụng. Đây là phương tiện chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh cấu trúc bên trong tử cung. Qua đó, chúng tôi có thể:

– Xác định tuổi thai và ngày dự sinh chính xác.
– Theo dõi nhịp tim, chuyển động, kích thước và cân nặng ước tính của thai.
– Đánh giá bánh nhau, lượng nước ối, vị trí dây rốn và ngôi thai.
– Sàng lọc dị tật bẩm sinh, bất thường nhiễm sắc thể hoặc cấu trúc nội tạng.
– Phát hiện sớm các biến chứng như chửa ngoài tử cung, dọa sảy, nhau tiền đạo, suy thai…

Trong hơn 15 năm làm sản khoa, tôi thấy rằng những ca can thiệp kịp thời – từ dị tật tim đến nguy cơ sinh non – đều bắt đầu từ một lần siêu âm đúng thời điểm.

Các mốc siêu âm thai quan trọng mẹ bầu không nên bỏ lỡ

1. Siêu âm xác định thai sớm (tuần 5–8)

Đây là lần siêu âm đầu tiên giúp xác nhận thai đã vào buồng tử cung hay chưa. Nếu bạn chậm kinh 2–3 tuần và que thử thai dương tính, đây là thời điểm thích hợp để siêu âm.

– Tuần 5–6: Thấy túi thai trong buồng tử cung.
– Tuần 7–8: Có thể ghi nhận nhịp tim thai – dấu hiệu quan trọng cho thấy thai đang phát triển tốt.
– Siêu âm đầu dò thường được dùng ở giai đoạn này để hình ảnh rõ nét hơn, đặc biệt khi túi thai còn nhỏ.

Lưu ý: Siêu âm quá sớm (trước tuần 5) có thể chưa thấy túi thai, dễ gây lo lắng không cần thiết.

2. Siêu âm NT – “cửa sổ vàng” sàng lọc dị tật (tuần 11–13)

Đây là mốc siêu âm quan trọng nhất trong tam cá nguyệt thứ nhất. Chúng tôi gọi đây là “thời điểm vàng” vì:

– Đo độ mờ da gáy (NT) – chỉ số then chốt để đánh giá nguy cơ hội chứng Down, Edwards, Patau.
– Đo chiều dài đầu-mông (CRL) để tính tuổi thai chính xác.
– Kiểm tra số lượng thai, vị trí bánh nhai, lượng ối.
– Đánh giá sớm một số bất thường cấu trúc như thiếu não, thoát vị rốn, dị tật tim lớn.

Kết hợp với xét nghiệm máu (PAPP-A, β-hCG), độ chính xác sàng lọc có thể lên tới 90–95%.

3. Siêu âm hình thái chi tiết (tuần 18–22)

Còn gọi là siêu âm dị tật toàn diện – thời điểm lý tưởng để khảo sát gần như toàn bộ cơ quan của thai nhi:

– Não, hộp sọ: phát hiện não úng thủy, bất thường thân não.
– Tim: kiểm tra 4 buồng tim, phát hiện thông liên thất, tứ chứng Fallot…
– Mặt: sứt môi, hở hàm ếch.
– Cột sống: nứt đốt sống, gai đôi.
– Thành bụng: thoát vị rốn, không có thành bụng.
– Tay, chân: số lượng ngón, dị tật chi.

Đây cũng là lần siêu âm giúp đánh giá chiều dài cổ tử cung – yếu tố dự báo nguy cơ sinh non.

4. Siêu âm đánh giá tăng trưởng và ngôi thai (tuần 30–32)

Ở tam cá nguyệt cuối, mục tiêu siêu âm chuyển sang:

– Theo dõi tăng trưởng thai: cân nặng ước tính, vòng đầu, bụng, đùi.
– Đánh giá lưu lượng máu qua dây rốn và động mạch não giữa (Doppler) – phát hiện suy thai do thiếu oxy.
– Xác định ngôi thai: ngôi đầu, ngôi mông hay ngôi ngang – ảnh hưởng trực tiếp đến phương pháp sinh.
– Kiểm tra nước ối, bánh nhau, phát hiện nhau bong non, nhau tiền đạo.

Nhiều mẹ hỏi: “Có cần siêu âm sau tuần 32 không?” – Câu trả lời là có, nếu có yếu tố nguy cơ (tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ, thai chậm tăng trưởng…).

Những lưu ý quan trọng trước khi siêu âm

– Không cần nhịn tiểu ở các mốc sau tuần 12 – chỉ cần nhịn tiểu ở siêu âm sớm (tuần 5–8) để bàng quang đầy giúp đẩy tử cung lên, hình ảnh rõ hơn.
– Mặc đồ rộng, dễ cởi để thuận tiện cho bác sĩ thao tác trên bụng.
– Không tự ý siêu âm nhiều lần – siêu âm y khoa là an toàn, nhưng lạm dụng không mang lại lợi ích thêm và có thể gây lo lắng không cần thiết.
– Chọn cơ sở uy tín với máy siêu âm hiện đại (ít nhất 3D/4D, có Doppler màu) và bác sĩ có kinh nghiệm đọc hình ảnh.

Lời khuyên từ bác sĩ

Siêu âm thai không phải để “check-in” con mỗi tuần, mà là công cụ y học có mục đích rõ ràng tại từng giai đoạn. Bốn mốc nêu trên – tuần 7–8, 11–13, 18–22 và 30–32 – là những thời điểm then chốt mà chúng tôi luôn khuyến cáo mẹ bầu không nên bỏ lỡ.

Nếu bạn có thai kỳ nguy cơ cao (mang đa thai, có bệnh lý nền, tiền sử sảy thai…), lịch siêu âm có thể dày hơn – nhưng luôn dưới sự chỉ định của bác sĩ sản khoa.

Hãy nhớ: một lần siêu âm đúng lúc có giá trị hơn chục lần siêu âm không mục tiêu.