Mồng đốc là gì?

Em nghe người lớn trong nhà gọi “mồng đốc” khi nhắc đến vùng kín, nhưng em không hiểu rõ đó là bộ phận nào. Em cảm thấy ngại hỏi trực tiếp, lại càng lo hơn vì gần đây em thấy vùng đó hơi ngứa và sưng nhẹ. Liệu “mồng đốc” có phải là một bệnh lý hay chỉ là cách gọi dân gian? Em rất mong bác sĩ giải thích giúp em một cách rõ ràng và nhẹ nhàng.

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,
Cảm ơn bạn đã tin tưởng và chia sẻ thắc mắc rất thật lòng. “Mồng đốc” là cách gọi dân gian ở một số vùng miền để chỉ âm vật – một bộ phận sinh dục nữ rất quan trọng, dù nhỏ bé nhưng đóng vai trò then chốt trong cảm giác tình dục và phản ứng sinh lý. Tôi sẽ lần lượt giải đáp từng câu hỏi của bạn một cách rõ ràng, khoa học nhưng vẫn dễ hiểu, để bạn có thể chăm sóc bản thân tốt hơn.

Âm vật là gì?

Âm vật (tiếng Anh: clitoris) là một cơ quan sinh dục nữ chuyên biệt cho cảm giác khoái cảm. Khác với nhiều người nghĩ, âm vật không chỉ là “một nốt nhỏ” bên ngoài, mà là một cấu trúc phức tạp, phần lớn nằm ẩn sâu bên trong cơ thể. Nó chứa hàng nghìn đầu dây thần kinh – nhiều hơn bất kỳ bộ phận nào khác trên cơ thể người – và không có chức năng sinh sản, chỉ phục vụ cho khoái cảm và đáp ứng tình dục.

Âm vật nằm ở đâu?

Âm vật nằm ở phần trên cùng của môi bé, ngay dưới điểm giao giữa hai môi lớn, phía trước lỗ niệu đạo. Phần bạn có thể nhìn thấy hoặc chạm vào được gọi là đầu âm vật (glans clitoris), thường được che phủ một phần bởi mũ âm vật (prepuce) – một nếp da tương tự như bao quy đầu ở nam giới. Phần thân và chân âm vật kéo dài vào bên trong, ôm lấy hai bên lỗ âm đạo, tạo thành một cấu trúc hình chữ “V” ngược.

Cấu tạo của âm vật

Âm vật không chỉ là một “điểm” mà là một hệ thống gồm nhiều phần:

– Đầu âm vật (glans): phần nhô ra, giàu thần kinh cảm giác.
– Thân âm vật (body): gồm hai thể hang (corpora cavernosa), khi hưng phấn sẽ cương cứng do máu dồn vào.
– Chân âm vật (crura): hai nhánh kéo dài sâu vào khung chậu, bám vào xương mu.
– Các tuyến và mô liên kết: hỗ trợ bôi trơn và bảo vệ.

Toàn bộ cấu trúc này có thể dài tới 9–10 cm, nhưng chỉ khoảng 3–5 mm là phần lộ ra ngoài.

Kích thước bình thường của âm vật

Kích thước âm vật biến đổi rất lớn giữa các cá thể, và điều đó hoàn toàn bình thường.

– Đầu âm vật thường dài từ 2–6 mm, đường kính khoảng 3–8 mm.
– Sau dậy thì, kích thước có thể tăng nhẹ, và có thể thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt hoặc mức độ hưng phấn.
– Không có “kích thước chuẩn” tuyệt đối – miễn là không gây đau, không ảnh hưởng chức năng, thì mọi kích cỡ đều lành mạnh.

Chức năng của âm vật

Chức năng duy nhất và đặc biệt của âm vật là tạo khoái cảm tình dục:

– Khi được kích thích, các đầu thần kinh gửi tín hiệu lên não, gây hưng phấn và có thể dẫn đến cực khoái.
– Âm vật cũng tham gia vào phản xạ sinh lý khi quan hệ, giúp tăng tiết dịch và giãn cơ vùng chậu.
– Về mặt tiến hóa, đây là cơ quan duy nhất ở con người không phục vụ sinh sản trực tiếp, mà chỉ dành cho niềm vui và sự gắn kết cảm xúc.

Các bệnh lý thường gặp ở âm vật

Phì đại âm vật

Phì đại âm vật là tình trạng đầu hoặc thân âm vật to bất thường. Có thể do:

– Bẩm sinh: liên quan đến rối loạn hormone giới tính (ví dụ: tăng androgen trong hội chứng buồng trứng đa nang hoặc tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh).
– Sử dụng steroid đồng hóa hoặc thuốc ảnh hưởng nội tiết.
– Kích thích mạn tính hoặc viêm kéo dài.

Trong phòng khám, tôi từng gặp những bạn nữ lo lắng vì nghĩ mình “bị dị dạng”, nhưng sau xét nghiệm hormone và siêu âm, nhiều trường hợp chỉ là biến thể bình thường.

Ngứa âm vật

Ngứa ở vùng âm vật rất phổ biến và thường không phải do bản thân âm vật bị bệnh, mà do:

– Viêm nhiễm âm đạo (nấm Candida, trùng roi, vi khuẩn).
– Dị ứng với xà phòng, băng vệ sinh, quần lót tổng hợp.
– Bệnh da liễu: vảy nến, liken phẳng, eczema.
– Vệ sinh quá mức (rửa sâu, thụt rửa) làm mất lớp bảo vệ tự nhiên.

Nếu ngứa kèm sưng, đỏ, đau hoặc tiết dịch bất thường, bạn nên đi khám sớm để tránh tổn thương lâu dài.

Cách vệ sinh và chăm sóc âm vật đúng cách

Âm vật rất nhạy cảm – chăm sóc sai cách dễ gây kích ứng hơn là bảo vệ. Bạn nên:

– Rửa nhẹ nhàng bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh pH 4.5–5.5, chỉ làm sạch vùng ngoài (môi lớn, môi bé), không thụt rửa hay chà xát đầu âm vật.
– Lau khô nhẹ nhàng sau khi đi vệ sinh (lau từ trước ra sau).
– Mặc quần lót cotton, thoáng, thay ít nhất 2 lần/ngày.
– Tránh dùng xà phòng thơm, nước hoa, khăn ướt có cồn gần vùng kín.
– Không cạo lông vùng mu quá sát nếu da bạn nhạy cảm – lông mu có vai trò bảo vệ tự nhiên.

Hãy nhớ: “sạch” không có nghĩa là “vô trùng” – vùng kín khỏe mạnh cần hệ vi sinh cân bằng, không phải không có vi khuẩn.

“Mồng đốc” chính là cách gọi dân gian của âm vật – một cơ quan nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng trong đời sống sinh lý và cảm xúc của phụ nữ. Hiểu đúng về cấu tạo, chức năng và cách chăm sóc sẽ giúp bạn giảm lo lắng, tránh tự ý điều trị sai, và chủ động bảo vệ sức khỏe sinh dục. Nếu có triệu chứng như ngứa, sưng, đau hoặc thay đổi hình dạng kéo dài, đừng ngại – hãy đến gặp bác sĩ sản phụ khoa để được tư vấn kịp thời và tế nhị.