Làm sao biết chính xác tuổi thai? Bác sĩ giải thích 4 cách tính
Chào bạn,
Câu hỏi của bạn rất thường gặp trong phòng khám sản – và tôi hiểu vì sao bạn lo lắng. Việc xác định tuổi thai chính xác không chỉ giúp dự đoán ngày sinh mà còn ảnh hưởng đến việc theo dõi sự phát triển của bé, thời điểm sàng lọc dị tật, hay can thiệp y khoa nếu cần. May mắn là hiện nay có nhiều phương pháp hỗ trợ, và tôi sẽ giải thích rõ từng cách để bạn hiểu rõ hơn.
Các phương pháp tính tuổi thai và độ chính xác của từng cách
Cách 1: Tính theo ngày đầu kỳ kinh cuối cùng (LMP)
Đây là phương pháp truyền thống nhất, được dùng rộng rãi vì dễ thực hiện – chỉ cần bạn nhớ ngày đầu tiên của kỳ kinh gần nhất.
– Nguyên tắc: Tuổi thai được tính từ ngày đầu kỳ kinh cuối, dù thực tế trứng chưa rụng và chưa thụ thai vào thời điểm đó.
– Ví dụ: Nếu kỳ kinh cuối bắt đầu ngày 1/9 và hôm nay là 22/10, thì thai được khoảng 7 tuần (tính theo công thức: số ngày chênh lệch chia 7).
– Lưu ý: Phương pháp này chỉ đáng tin cậy nếu chu kỳ kinh đều (28–30 ngày). Nếu chu kỳ thất thường, rụng trứng trễ hoặc sớm, tuổi thai tính theo LMP có thể lệch đến 1–2 tuần.
Cách 2: Siêu âm – phương pháp chính xác nhất, đặc biệt trong 3 tháng đầu
Trong lâm sàng, siêu âm tam cá nguyệt thứ nhất (tuần 6–13) là “vàng” để xác định tuổi thai.
– Chỉ số quan trọng nhất là chiều dài đầu mông (CRL): Đây là khoảng cách từ đỉnh đầu đến mông thai nhi, đo được rõ từ tuần 6 trở đi.
– Công thức ước tính: Tuổi thai (tuần) ≈ CRL (cm) + 6,5.
– Ví dụ: CRL = 3,5 cm → tuổi thai ≈ 10 tuần.
– Sau tuần 14, bác sĩ sẽ dùng các chỉ số khác như đường kính lưỡng đỉnh (BPD), chu vi bụng, chiều dài xương đùi… nhưng độ chính xác giảm dần theo thời gian.
– Siêu âm trước tuần 14 có sai số chỉ ±3–5 ngày, trong khi sau 20 tuần, sai số có thể lên tới ±2–3 tuần.
Cách 3: Tính theo ngày quan hệ hoặc ngày rụng trứng (nếu biết chính xác)
Phương pháp này rất chính xác nhưng ít người áp dụng được, vì đa số không xác định được chính xác ngày rụng trứng hoặc ngày thụ thai.
– Nguyên tắc: Thai kỳ thực tế từ lúc thụ tinh kéo dài khoảng 38 tuần (266 ngày).
– Tuy nhiên, để đồng nhất với cách tính LMP (vốn tính từ 2 tuần trước khi thụ thai), tuổi thai theo LMP = tuổi thụ thai + 2 tuần.
– Ví dụ: Nếu bạn quan hệ và rụng trứng vào ngày 15/9, thì đến 22/10, thai mới được 5 tuần thực, nhưng theo LMP sẽ là 7 tuần.
Cách 4: Đo chiều cao tử cung – chỉ mang tính ước lượng
Từ tuần 20 trở đi, bác sĩ có thể dùng thước đo chiều cao tử cung (khoảng cách từ xương mu đến đáy tử cung) để ước lượng sơ bộ tuổi thai.
– Công thức thường dùng:
– Tuổi thai (tuần) ≈ Chiều cao tử cung (cm) + 4
– Hoặc: Tuổi thai (tháng) ≈ (Chiều cao tử cung / 4) + 1
– Tuy nhiên, phương pháp này dễ bị ảnh hưởng bởi: thai to/nhỏ, đa ối, u xơ tử cung, hoặc tư thế đo.
– Không dùng để chẩn đoán chính xác, chỉ hỗ trợ theo dõi tăng trưởng trong các lần khám định kỳ.
Khi nào nên đi khám để xác định tuổi thai chính xác?
Bạn nên đi siêu âm sớm nếu có bất kỳ dấu hiệu sau:
– Chu kỳ kinh không đều, không nhớ rõ ngày kinh cuối.
– Có triệu chứng thai nghén (ốm nghén, ngực căng) nhưng tính theo LMP lại chưa đến tuần có triệu chứng.
– Siêu âm lần đầu cho kết quả lệch >5–7 ngày so với tính theo LMP – lúc này, bác sĩ sẽ ưu tiên tuổi thai theo siêu âm.
– Cần sàng lọc trước sinh (double test, NIPT, NT…) – các xét nghiệm này phụ thuộc tuyệt đối vào tuổi thai chính xác.
Trong thực hành lâm sàng, tôi luôn ưu tiên siêu âm 3 tháng đầu để xác định tuổi thai – vì đây là “mốc chuẩn” cho toàn bộ thai kỳ. Nếu bạn có chu kỳ đều và nhớ rõ ngày kinh cuối, có thể dùng LMP để ước lượng ban đầu, nhưng đừng chủ quan nếu có bất thường.
Hãy nhớ: Tuổi thai sai lệch dù chỉ 1 tuần cũng có thể ảnh hưởng đến việc đánh giá sự phát triển của bé, thời điểm chích ngừa, hay quyết định can thiệp sản khoa. Vì vậy, đừng ngần ngại đi khám sớm – đặc biệt trong 6–8 tuần đầu – để có nền tảng theo dõi thai kỳ chính xác và an toàn nhất.
