Bệnh Đao có lây không?

“Cháu nghe nói có người sinh con bị bệnh Đao và rất lo lắng liệu mình có ‘nhiễm’ khi tiếp xúc với trẻ. Em cũng đang mang thai và thấy nhiều người bàn tán khiến em hoang mang. Bác sĩ ơi, bệnh Đao có lây không ạ?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Bệnh Đao hoàn toàn không lây nhiễm — dù bạn tiếp xúc trực tiếp, sống chung hay chăm sóc trẻ mắc hội chứng này. Đây không phải là bệnh truyền nhiễm mà là một rối loạn di truyền bẩm sinh, xảy ra ngay từ giai đoạn đầu của thai kỳ do bất thường nhiễm sắc thể.

Nguyên nhân thực sự của hội chứng Đao

Hội chứng Đao (Down syndrome) hình thành do sự dư thừa một bản sao nhiễm sắc thể số 21 — thay vì có 2 bản như bình thường, thai nhi lại có 3 bản (gọi là Trisomy 21). Điều này làm thay đổi quá trình phát triển của cơ thể và não bộ, dẫn đến các đặc điểm nhận dạng và chậm phát triển trí tuệ ở mức độ khác nhau.

– Trong khoảng 95% trường hợp, bất thường này xảy ra ngẫu nhiên trong quá trình phân chia tế bào của trứng hoặc tinh trùng, hoặc ngay sau khi thụ tinh.

– 3–4% trường hợp liên quan đến dạng chuyển đoạn (translocation) — khi một phần nhiễm sắc thể 21 “gắn” vào nhiễm sắc thể khác. Dạng này có thể di truyền từ cha hoặc mẹ mang cấu trúc nhiễm sắc thể bất thường nhưng không biểu hiện triệu chứng.

– Dạng khảm (mosaic) hiếm hơn, xảy ra khi chỉ một số tế bào có thừa nhiễm sắc thể 21, thường dẫn đến biểu hiện nhẹ hơn.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ sinh con mắc hội chứng Đao

Mặc dù đa số trường hợp là ngẫu nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng xác suất:

– Tuổi mẹ cao (đặc biệt trên 35 tuổi): nguy cơ tăng rõ rệt do chất lượng trứng giảm theo thời gian.

– Tiền sử gia đình có người mang chuyển đoạn nhiễm sắc thể liên quan đến nhiễm sắc thể 21.

– Từng sinh con bị hội chứng Đao: nguy cơ tái phát cao hơn so với dân số chung, đặc biệt nếu liên quan đến yếu tố di truyền.

Lưu ý: Cha mẹ hoàn toàn khỏe mạnh, không có tiền sử bệnh tật vẫn có thể sinh con mắc hội chứng Đao — vì phần lớn trường hợp không liên quan đến di truyền trực tiếp.

Vì sao bệnh Đao không lây?

Bệnh Đao không do vi khuẩn, virus hay tác nhân gây bệnh truyền nhiễm, nên không thể lây qua tiếp xúc, đường hô hấp, máu hay sinh hoạt chung. Trẻ mắc hội chứng Đao cần được yêu thương, hỗ trợ và hòa nhập — chứ không phải bị xa lánh vì hiểu lầm rằng “bệnh này lây”.

Nếu bạn đang mang thai hoặc có kế hoạch sinh con, đặc biệt khi thuộc nhóm nguy cơ cao (tuổi mẹ lớn, tiền sử gia đình…), hãy trao đổi với bác sĩ sản khoa để được tư vấn sàng lọc trước sinh — như xét nghiệm NIPT, siêu âm đo độ mờ da gáy, hoặc chọc ối nếu cần.

Hội chứng Đao không phải là “bệnh” theo nghĩa truyền thống, mà là một biến thể di truyền ảnh hưởng đến sự phát triển. Với sự hỗ trợ y tế, giáo dục và tình yêu thương, nhiều trẻ mắc hội chứng Đao vẫn có thể học tập, làm việc và sống một cuộc đời ý nghĩa.

Tóm lại: Bệnh Đao không lây, không lây, và không lây — vì đây là rối loạn nhiễm sắc thể bẩm sinh, không liên quan đến yếu tố lây nhiễm. Việc hiểu đúng giúp chúng ta đồng hành tốt hơn với những người mắc hội chứng này.