Sốt không rõ nguyên nhân ở trẻ em có nguy hiểm không?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn khi thấy con sốt kéo dài mà không rõ lý do. Trong đa số trường hợp, sốt không rõ nguyên nhân ở trẻ em là do nhiễm virus lành tính và sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, một số ít trường hợp có thể liên quan đến bệnh lý nghiêm trọng hơn như nhiễm khuẩn, bệnh tự miễn hoặc thậm chí là ung thư. Vì vậy, việc theo dõi sát và đánh giá đúng thời điểm là rất quan trọng.
Nguyên nhân thường gặp gây sốt không rõ nguyên nhân ở trẻ
Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân (gọi tắt là FUO – Fever of Unknown Origin) ở trẻ em thường được xác định khi trẻ sốt ≥38,3°C trong ít nhất 8 ngày mà không tìm được nguyên nhân qua khám lâm sàng và xét nghiệm cơ bản ban đầu. Dưới góc nhìn lâm sàng, tôi thường xem xét các nhóm nguyên nhân chính sau:
– Nhiễm trùng: Chiếm phần lớn các trường hợp. Bao gồm viêm họng do virus, viêm xoang, nhiễm trùng tiểu, lao, hoặc thậm chí là nhiễm khuẩn huyết – tình trạng nhiễm trùng lan vào máu.
– Bệnh lý viêm tự miễn: Như viêm khớp dạng thấp thiếu niên (JIA) hoặc bệnh Kawasaki – một dạng viêm mạch máu toàn thân có thể gây sốt cao kéo dài kèm phát ban, đỏ mắt, sưng hạch.
– Ung thư: Dù hiếm, nhưng bệnh bạch cầu hoặc u lympho có thể biểu hiện ban đầu bằng sốt dai dẳng, kèm theo mệt mỏi, sụt cân, nổi hạch không đau.
– Hội chứng viêm đa hệ thống (MIS-C): Một biến chứng muộn sau nhiễm SARS-CoV-2, gây viêm lan tỏa nhiều cơ quan và thường biểu hiện bằng sốt kéo dài.
– Phản ứng với thuốc: Một số thuốc (như kháng sinh, thuốc chống co giật) có thể gây sốt như một phản ứng bất thường của cơ thể.
Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám ngay
Không phải lúc nào sốt kéo dài cũng nguy hiểm, nhưng bạn nên cảnh giác nếu trẻ xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Sốt cao liên tục trên 39°C, không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
– Trẻ mệt lả, li bì, khó đánh thức hoặc bỏ bú/ăn hoàn toàn.
– Phát ban không biến mất khi ấn, hoặc lan nhanh.
– Co giật, khó thở, tím tái.
– Sưng hạch to, đau bụng kéo dài, hoặc xuất huyết dưới da.
– Sốt kéo dài trên 7–10 ngày mà không có dấu hiệu thuyên giảm.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều phụ huynh chủ quan vì nghĩ “sốt là do mọc răng” hoặc “trời nóng”, nhưng thực tế lại là nhiễm trùng tiểu hoặc bệnh Kawasaki – những tình trạng cần can thiệp sớm để tránh biến chứng.
Hướng dẫn chăm sóc và theo dõi tại nhà
Nếu trẻ chỉ sốt nhẹ, vẫn chơi đùa, ăn uống tốt và không có dấu hiệu cảnh báo nêu trên, bạn có thể theo dõi tại nhà với các nguyên tắc sau:
– Không tự ý dùng kháng sinh: Kháng sinh chỉ có tác dụng với nhiễm khuẩn, không hiệu quả với virus và có thể làm che lấu triệu chứng, gây khó khăn cho chẩn đoán sau này.
– Hạ sốt đúng cách: Dùng paracetamol theo cân nặng (10–15 mg/kg/lần, cách 4–6 giờ nếu cần), kết hợp lau mát bằng nước ấm nếu trẻ khó chịu.
– Bù đủ nước: Cho trẻ uống nhiều nước, oresol nếu có dấu hiệu mất nước nhẹ.
– Theo dõi sát trong 1–2 tuần: Ghi lại nhiệt độ, thời gian sốt, các triệu chứng kèm theo để cung cấp thông tin chính xác khi tái khám.
– Tái khám kịp thời: Nếu sốt tái phát sau khi đã hết 2–3 ngày, hoặc xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
Sốt không rõ nguyên nhân ở trẻ em phần lớn là lành tính, nhưng không nên chủ quan nếu kéo dài trên 1 tuần. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chỉ được làm rõ sau 1–2 tuần theo dõi hoặc qua các xét nghiệm chuyên sâu. Tôi luôn khuyên phụ huynh: đừng chờ “tự khỏi” quá lâu – hãy đưa trẻ đi khám chuyên khoa Nhi nếu sốt dai dẳng, để loại trừ những bệnh lý tiềm ẩn cần điều trị sớm.
