Trẻ sơ sinh chậm tăng cân nên bổ sung gì?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo khi thấy con không lên cân như mong đợi – điều này thực sự khiến nhiều bậc cha mẹ mất ăn mất ngủ. Tuy nhiên, trẻ sơ sinh chậm tăng cân không phải lúc nào cũng do thiếu dinh dưỡng, và việc bổ sung gì cho bé cần được cân nhắc rất cẩn trọng. Trong đa số trường hợp, nguyên nhân nằm ở cách nuôi dưỡng, sức khỏe của mẹ hoặc những vấn đề y khoa tiềm ẩn ở trẻ – chứ không đơn giản là “thiếu cái gì đó”.
Nguyên nhân phổ biến khiến trẻ sơ sinh chậm tăng cân
Trước khi nghĩ đến việc “bổ sung”, bạn cần cùng bác sĩ tìm hiểu kỹ nguyên nhân. Dưới đây là những tình huống tôi thường gặp trong phòng khám:
– Sữa mẹ không đủ về lượng hoặc chất: Dù mẹ cho con bú đầy đủ, nhưng nếu chế độ ăn thiếu chất, stress hoặc nghỉ ngơi kém, sữa có thể loãng, ít năng lượng.
– Bé bú chưa hiệu quả: Trẻ ngậm ti sai, lưỡi ngắn (dính thắng lưỡi) hoặc mệt khi bú khiến bé không nhận đủ sữa cuối – phần giàu chất béo nhất.
– Rối loạn tiêu hóa: Không dung nạp lactose, trào ngược dạ dày-thực quản, hoặc nhiễm khuẩn đường ruột có thể làm bé ăn vào nhưng không hấp thu được.
– Bệnh lý nền: Một số trẻ chậm tăng cân do tim bẩm sinh, suy giáp, nhiễm trùng mạn tính hoặc rối loạn chuyển hóa – những tình trạng cần chẩn đoán chuyên sâu.
Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám ngay
Không phải cứ chậm tăng cân là nguy hiểm, nhưng bạn nên lưu ý nếu trẻ có kèm theo:
– Tăng cân dưới 500g/tháng trong 3 tháng đầu (hoặc dưới 300g/tháng sau 3 tháng tuổi).
– Bé ít bú, bú yếu, hay quấy khóc sau khi ăn.
– Phân lỏng kéo dài, có nhầy máu, hoặc táo bón nghiêm trọng.
– Da xanh, môi tím, thở nhanh, hoặc ngủ li bì.
Đây có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe nghiêm trọng – đừng chần chừ, hãy đưa bé đến bác sĩ nhi càng sớm càng tốt.
Khi nào và nên bổ sung gì cho trẻ sơ sinh chậm tăng cân?
Tôi luôn nhấn mạnh với phụ huynh: không tự ý cho trẻ sơ sinh dùng bất kỳ loại sữa, vitamin hay men vi sinh nào mà không có chỉ định y khoa. Hệ tiêu hóa của bé dưới 6 tháng tuổi cực kỳ non nớt, và can thiệp sai có thể gây hại lâu dài.
Nếu đã loại trừ các nguyên nhân sinh lý và bệnh lý, bác sĩ có thể cân nhắc:
– Sữa công thức giàu năng lượng: Chỉ dùng khi sữa mẹ thực sự không đủ, và phải chọn loại phù hợp độ tuổi, có công thức đặc biệt cho trẻ nhẹ cân (thường chứa nhiều chất béo và đạm hơn).
– Vitamin D: Hầu hết trẻ bú mẹ đều cần bổ sung 400 IU/ngày – đây là khuyến cáo chung, không phải do chậm tăng cân.
– Sắt: Chỉ bổ sung nếu có chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt (thường sau 4–6 tháng tuổi, không phải ngay từ sơ sinh).
– Men vi sinh (probiotics): Trong một số trường hợp rối loạn tiêu hóa, nhưng phải dùng chủng vi khuẩn được nghiên cứu an toàn cho trẻ sơ sinh (như Lactobacillus reuteri).
Lưu ý: Không có “thuốc bổ” hay “siêu thực phẩm” giúp trẻ sơ sinh tăng cân nhanh. Cái bé cần nhất là sữa mẹ đủ chất, bú đúng cách và một cơ thể khỏe mạnh để hấp thu.
Trong nhiều năm làm việc với trẻ sơ sinh, tôi thấy rằng phần lớn trường hợp chậm tăng cân đều cải thiện rõ rệt chỉ sau khi điều chỉnh cách cho bú và dinh dưỡng cho mẹ – chứ không cần đến bổ sung. Hãy ưu tiên:
– Cho bé bú theo nhu cầu, ít nhất 8–12 lần/ngày.
– Mẹ ăn đủ 3 bữa chính + 2–3 bữa phụ, ưu tiên thực phẩm giàu đạm, chất béo lành và rau xanh.
– Theo dõi biểu đồ tăng trưởng chuẩn của WHO – đừng so sánh con với hàng xóm.
Nếu sau 1–2 tuần điều chỉnh mà bé vẫn không cải thiện, hãy đến gặp bác sĩ nhi để được đánh giá toàn diện. Đừng để nỗi lo biến thành hành động vội vàng – vì với trẻ sơ sinh, “ít hơn đôi khi lại là nhiều hơn” khi nói đến can thiệp dinh dưỡng.
