Mẹ cho con bú nên ăn gì để con tăng cân
Chào bạn! Tôi hiểu nỗi lo của bạn – nhiều bà mẹ đến phòng khám với cùng câu hỏi này, đặc biệt khi thấy con không lên cân như mong đợi. Trước tiên, xin khẳng định: sữa mẹ luôn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho bé, và chế độ ăn của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sữa, đặc biệt là hàm lượng chất béo và protein – hai yếu tố then chốt giúp bé tăng cân đều và phát triển khỏe mạnh.
Dưới đây là những nhóm thực phẩm tôi thường khuyên các bà mẹ đang cho con bú để hỗ trợ con tăng cân tốt hơn:
Những thực phẩm mẹ nên ưu tiên để sữa đặc, giàu dinh dưỡng
– Thực phẩm giàu chất béo lành mạnh
Chất béo trong sữa mẹ quyết định phần lớn năng lượng mà bé nhận được. Mẹ nên bổ sung các nguồn chất béo tốt như:
– Cá béo (cá hồi, cá trích, cá mòi): Giàu DHA và EPA – những axit béo omega-3 thiết yếu cho sự phát triển não bộ và giúp sữa mẹ giàu năng lượng hơn.
– Quả bơ: Cung cấp chất béo không bão hòa đơn, vitamin E và kali – vừa tốt cho mẹ, vừa làm sữa sánh đặc hơn.
– Các loại hạt (óc chó, hạnh nhân, hạt lanh, hạt chia, hạt bí): Không chỉ giàu chất béo lành mạnh mà còn chứa kẽm, magie và chất xơ – hỗ trợ tiêu hóa và tăng chất lượng sữa.
– Dầu oliu nguyên chất: Dùng thay thế dầu ăn thông thường khi chế biến món xào, trộn salad để bổ sung axit béo có lợi.
– Thực phẩm giàu protein
Protein là “nguyên liệu xây dựng” cho sự tăng trưởng của bé. Mẹ cần đảm bảo 20–25g protein mỗi bữa:
– Thịt nạc (bò, gà, heo): Cung cấp sắt, kẽm và protein dễ hấp thu – giúp mẹ phục hồi sau sinh và sữa đủ dưỡng chất.
– Trứng: Đặc biệt là lòng đỏ – giàu choline, vitamin D và protein – hỗ trợ phát triển thần kinh và tăng cân cho bé.
– Hải sản (tôm, cua, nghêu): Ngoài protein, còn cung cấp i-ốt và selen – vi chất quan trọng cho tuyến giáp và chuyển hóa năng lượng của trẻ.
– Đậu và các sản phẩm từ đậu (đậu nành, đậu đen, đậu xanh, đậu phụ): Nguồn protein thực vật dồi dào, phù hợp cả với mẹ ăn chay hoặc muốn đa dạng nguồn đạm.
– Rau củ và ngũ cốc nguyên cám
– Rau ngót, rau lang, mồng tơi: Không chỉ giúp lợi sữa mà còn cung cấp sắt, canxi và vitamin A – hỗ trợ hệ miễn dịch và tăng cân cho bé.
– Bí đỏ, khoai lang: Giàu beta-carotene và carbohydrate phức hợp – giúp sữa mẹ thơm, đặc và cung cấp năng lượng ổn định.
– Gạo lứt, yến mạch, ngũ cốc nguyên hạt: Chứa vitamin B, sắt và chất xơ – giúp mẹ duy trì năng lượng và ổn định lượng sữa.
– Uống đủ nước và bổ sung sữa
– Nước lọc: Mẹ cần 2,5–3 lít/ngày (bao gồm nước trong canh, súp, trái cây). Thiếu nước làm giảm lượng và chất lượng sữa.
– Sữa tươi tiệt trùng hoặc sữa hạt (sữa đậu nành, sữa óc chó): Cung cấp canxi, protein và chất béo – rất tốt nếu mẹ không dung nạp lactose.
– Nước ép trái cây tươi (cam, bưởi, ổi): Bổ sung vitamin C giúp hấp thu sắt tốt hơn – nhưng nên uống sau bữa ăn, không thay thế nước lọc.
Dấu hiệu cho thấy bé bú đủ và tăng cân tốt
Bạn không cần quá lo lắng nếu bé:
– Đi tiểu 6–8 lần/ngày với nước tiểu trong.
– Đại tiện đều đặn (với bé dưới 6 tuần).
– Tăng cân trung bình 150–200g/tuần trong 3 tháng đầu.
– Bé tỉnh táo, phản ứng tốt, ngủ ngoan sau khi bú.
Nếu bé tăng cân dưới 100g/tuần, ít tiểu, thường quấy khóc sau bú, hoặc mẹ cảm thấy ngực không xuống sữa, đó là lúc cần đánh giá lại cả về cách cho bú lẫn dinh dưỡng của mẹ.
– Cho bú đúng cách và thường xuyên quan trọng hơn cả chế độ ăn. Bé bú càng nhiều, sữa càng đặc và giàu năng lượng. Hãy đảm bảo bé ngậm bắt vú đúng, bú cạn ít nhất một bên mỗi cữ.
– Không kiêng khem quá mức. Nhiều mẹ tránh dầu mỡ, tinh bột vì sợ “sữa loãng”, nhưng điều này lại khiến sữa thiếu năng lượng – nguyên nhân phổ biến khiến bé không tăng cân.
– Không nên tự ý dùng “thuốc lợi sữa” hay thảo dược không rõ nguồn gốc. Một số loại có thể ảnh hưởng đến gan hoặc gây mất cân bằng điện giải cho mẹ và bé.
Con tăng cân chậm khi bú mẹ thường không phải do sữa “loãng”, mà do sữa chưa đủ năng lượng – và điều này hoàn toàn có thể cải thiện bằng chế độ ăn giàu chất béo lành mạnh, protein và nước. Trong phòng khám, tôi thấy nhiều mẹ chỉ cần điều chỉnh lại thực đơn – thêm cá, quả bơ, hạt và uống đủ nước – là sau 2–3 tuần, bé đã bắt đầu tăng cân đều trở lại.
Nếu bạn đã ăn uống đầy đủ mà bé vẫn không lên cân, hãy đi khám để loại trừ các nguyên nhân khác như trào ngược, dị ứng sữa mẹ (hiếm), hoặc vấn đề về cách bú. Đừng tự trách mình – nuôi con bằng sữa mẹ là hành trình cần sự hỗ trợ, không phải gánh nặng!
