Viêm khớp có phải chỉ là đau nhức thông thường?
Chào bạn! Cảm giác bạn mô tả — đau, sưng, cứng khớp kéo dài — rất có thể không đơn thuần là “mỏi” hay “do tuổi”, mà chính là biểu hiện điển hình của viêm khớp. Đây không phải một bệnh duy nhất, mà là thuật ngữ y khoa dùng để chỉ hơn 100 tình trạng khác nhau gây viêm tại một hoặc nhiều khớp, làm suy giảm chức năng vận động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được can thiệp kịp thời.
Viêm khớp bắt nguồn từ đâu?
Trong thực tế lâm sàng, tôi gặp rất nhiều bệnh nhân tưởng mình chỉ “bị đau khớp do già”, nhưng khi thăm khám kỹ mới phát hiện họ đang mắc một dạng viêm khớp tự miễn hoặc thoái hóa tiến triển âm thầm. Dưới đây là những nguyên nhân chính:
– Rối loạn miễn dịch: Cơ thể nhầm lẫn và tấn công chính các mô khớp khỏe mạnh — điển hình trong viêm khớp dạng thấp hoặc viêm khớp vảy nến.
– Thoái hóa sụn khớp: Lớp sụn đệm giữa hai đầu xương bị mài mòn theo thời gian, gây ma sát, đau và biến dạng khớp — đây là bản chất của thoái hóa khớp (hay còn gọi là viêm khớp thoái hóa).
– Chấn thương hoặc tổn thương khớp: Tai nạn, chấn thương thể thao, hoặc tư thế lao động sai lặp đi lặp lại có thể làm hư hại cấu trúc khớp, tạo điều kiện cho viêm mãn tính.
– Nhiễm trùng: Vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập vào khớp qua đường máu hoặc vết thương hở, gây viêm khớp nhiễm khuẩn — tình trạng cấp tính, cần xử trí khẩn trương.
– Yếu tố nguy cơ: Di truyền, béo phì, hút thuốc, hoặc chế độ ăn giàu purin (gây gout) cũng góp phần thúc đẩy quá trình viêm.
Khi nào bạn nên đi khám ngay?
Không phải cơn đau khớp nào cũng đáng lo, nhưng những dấu hiệu sau là “hồi chuông cảnh báo” bạn không nên bỏ qua:
– Cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 30 phút, đặc biệt ở bàn tay, cổ tay hoặc bàn chân.
– Sưng, nóng, đỏ rõ rệt tại khớp — khác với cảm giác mỏi thông thường.
– Đau lan, tê bì hoặc yếu cơ kèm theo, gợi ý tổn thương thần kinh hoặc viêm lan rộng.
– Triệu chứng kéo dài hơn 2 tuần, tái phát thường xuyên hoặc ngày càng nặng.
– Sốt, mệt mỏi toàn thân, sụt cân không rõ nguyên nhân — thường gặp trong viêm khớp tự miễn.
Tôi từng gặp trường hợp một bệnh nhân nam 45 tuổi chủ quan với cơn đau gót chân và ngón chân cái, nghĩ là “trúng gió”. Hóa ra anh ấy bị gout cấp, và nếu không điều trị sớm, acid uric sẽ lắng đọng thành hạt tophi, phá hủy khớp vĩnh viễn.
Làm sao để kiểm soát và phòng ngừa viêm khớp hiệu quả?
Mục tiêu điều trị không chỉ là “giảm đau tạm thời”, mà là bảo vệ khớp, duy trì vận động và ngăn ngừa biến dạng. Bạn có thể bắt đầu từ những thay đổi nhỏ nhưng bền vững:
– Vận động đúng cách: Các bài tập nhẹ như đi bộ, bơi lội, yoga giúp tăng cường cơ bắp quanh khớp, cải thiện lưu thông và giảm cứng. Tránh đứng lâu, mang vác nặng hoặc xoay vặn khớp đột ngột.
– Kiểm soát cân nặng: Mỗi kg thừa thêm đồng nghĩa với áp lực tăng gấp 3–4 lần lên khớp gối khi đi bộ. Giảm cân dù chỉ 5–10% cũng làm dịu triệu chứng rõ rệt.
– Chế độ ăn chống viêm: Ưu tiên rau xanh, cá béo (giàu omega-3), quả mọng, dầu ô liu; hạn chế đồ chiên, đường tinh luyện và thịt đỏ. Chế độ ăn Địa Trung Hải đã được chứng minh giúp làm chậm tiến triển viêm khớp dạng thấp.
– Biện pháp hỗ trợ tại nhà: Chườm lạnh khi khớp sưng nóng (15–20 phút/lần); chườm ấm khi cứng khớp hoặc đau cơ. Xoa bóp nhẹ nhàng bằng tinh dầu có thể giúp thư giãn, nhưng tránh day ấn mạnh lên vùng sưng viêm.
– Tuân thủ điều trị y khoa: Không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài — NSAID có thể gây loét dạ dày, tổn thương gan thận. Với viêm khớp tự miễn, thuốc điều hòa miễn dịch (DMARDs) cần được bác sĩ theo dõi sát sao.
Viêm khớp không đơn giản là “bệnh của người già” hay “đau nhức bình thường”. Nó có thể khởi phát ở mọi lứa tuổi, diễn tiến âm thầm và gây tổn thương khớp vĩnh viễn nếu bỏ qua giai đoạn vàng điều trị. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào kéo dài trên 2 tuần — đặc biệt là cứng khớp buổi sáng, sưng nóng hoặc giảm khả năng vận động — hãy chủ động đi khám chuyên khoa cơ xương khớp. Chẩn đoán sớm, can thiệp đúng hướng sẽ giúp bạn giữ được sự linh hoạt và độc lập trong sinh hoạt hàng ngày, thay vì phụ thuộc vào thuốc hay phẫu thuật về sau.
