Thuốc giãn cơ có tác dụng gì và khi nào cần dùng?
Chào bạn! Cảm ơn bạn đã chia sẻ tình trạng của mình — đó là một trong những lý do rất thường gặp khiến bệnh nhân tìm đến thuốc giãn cơ. Loại thuốc này không phải “thuốc giảm đau” thông thường, mà chủ yếu giúp làm dịu tình trạng co thắt hoặc co cứng cơ bất thường, từ đó gián tiếp làm giảm cơn đau và cải thiện vận động. Tuy nhiên, chúng chỉ nên dùng ngắn ngày và dưới chỉ định y khoa, vì có thể gây buồn ngủ, mệt mỏi, thậm chí ảnh hưởng đến gan – thận nếu lạm dụng.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu khi nào nên dùng, dùng thế nào cho an toàn, và cách phòng tránh tái phát hiệu quả.
Nguyên nhân thường dẫn đến tình trạng co cứng cơ cần dùng thuốc giãn cơ
Co cứng cơ (muscle spasm) là phản ứng tự vệ của cơ thể trước chấn thương, viêm hoặc rối loạn thần kinh – cơ. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
– Chấn thương cơ – xương – khớp: như bong gân, trật khớp, hoặc tổn thương đĩa đệm cột sống khiến cơ cạnh sống co thắt để “bảo vệ” vùng tổn thương.
– Tư thế sai kéo dài: ngồi lệch, mang vác nặng sai kỹ thuật, ngủ gục trên bàn… dễ gây căng cơ mạn tính.
– Thoái hóa cột sống hoặc thoát vị đĩa đệm: chèn ép rễ thần kinh, kích hoạt phản xạ co cứng cơ vùng lưng, cổ.
– Rối loạn điện giải: thiếu canxi, magie, kali cũng có thể gây co cơ bất thường.
– Bệnh lý thần kinh trung ương: như đa xơ cứng, đột quỵ… (hiếm hơn, nhưng cần loại trừ nếu co cứng lan tỏa).
Tôi thường gặp nhiều bệnh nhân tưởng mình “chỉ bị đau lưng do làm việc nặng”, nhưng thực chất là co cứng cơ thứ phát sau tổn thương đĩa đệm – nếu chỉ dùng thuốc giãn cơ mà không điều trị nguyên nhân, triệu chứng sẽ tái đi tái lại.
Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám thay vì tự ý dùng thuốc giãn cơ
Thuốc giãn cơ không phải “thần dược” cho mọi cơn đau cơ. Bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp hoặc thần kinh nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Đau cơ kèm tê bì, yếu tay/chân, hoặc mất kiểm soát tiểu tiện.
– Co cứng cơ kéo dài hơn 5–7 ngày dù đã nghỉ ngơi và dùng thuốc giảm đau thông thường.
– Cơn co cứng xảy ra thường xuyên, ngay cả khi không vận động.
– Có sốt, sụt cân không rõ nguyên nhân, hoặc tiền sử ung thư – đây có thể là dấu hiệu bệnh lý nghiêm trọng hơn.
– Dùng thuốc giãn cơ quá 3–5 ngày mà không thấy cải thiện, hoặc bị buồn ngủ quá mức, chóng mặt, rối loạn tiêu hóa.
Đặc biệt, không nên tự ý dùng thuốc giãn cơ cho trẻ em, phụ nữ mang thai, hoặc người lớn tuổi có bệnh tim mạch, gan thận – vì nguy cơ tác dụng phụ cao hơn nhiều.
Cách dùng thuốc giãn cơ an toàn và hiệu quả
Nếu bác sĩ xác định bạn đủ điều kiện dùng thuốc giãn cơ, hãy tuân thủ các nguyên tắc sau:
– Chỉ dùng ngắn hạn: thường từ 2–5 ngày, tối đa không quá 7 ngày, nhằm “ngắt” cơn co cứng cấp tính.
– Kết hợp với điều trị nguyên nhân: ví dụ vật lý trị liệu cho thoái hóa cột sống, bổ sung điện giải nếu thiếu hụt.
– Không lái xe hoặc vận hành máy móc khi đang dùng thuốc – vì nhiều loại gây buồn ngủ mạnh (như Eperisone, Tolperisone, hoặc Baclofen liều cao).
– Tránh rượu bia – vì làm tăng độc tính trên gan và hệ thần kinh trung ương.
– Theo dõi chức năng gan – thận nếu dùng kéo dài (hiếm, nhưng cần thiết ở người có bệnh nền).
Lưu ý: Thuốc giãn cơ không thay thế được tập luyện. Trong nhiều trường hợp, chỉ cần vận động nhẹ nhàng, kéo giãn cơ đúng cách là đủ để giảm co cứng – mà không cần dùng thuốc.
Biện pháp không dùng thuốc giúp giảm co cứng cơ và phòng tái phát
Thực tế, hơn 80% trường hợp co cứng cơ do sinh hoạt có thể kiểm soát tốt mà không cần thuốc. Tôi luôn khuyên bệnh nhân ưu tiên các biện pháp sau:
– Chườm ấm vùng cơ co cứng trong 15–20 phút, 2–3 lần/ngày – giúp tăng lưu thông máu và thư giãn cơ.
– Tập kéo giãn nhẹ nhàng: như động tác “con mèo – con bò” cho lưng, hoặc duỗi cơ đùi – mông nếu bị co cứng vùng chậu.
– Duy trì tư thế đúng: khi ngồi, đứng, mang vác – đặc biệt quan trọng với dân văn phòng hoặc lao động chân tay.
– Tăng cường nhóm cơ trung tâm (core muscles): cơ bụng – lưng khỏe giúp phân tán lực, giảm áp lực lên cột sống.
– Uống đủ nước và ăn đủ kali, magie: chuối, rau lá xanh, hạt bí… hỗ trợ cân bằng điện giải, ngăn ngừa co cơ.
Co cứng cơ thường là phản ứng bảo vệ tạm thời, nhưng nếu lặp lại thường xuyên, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương sâu hơn ở cột sống hoặc thần kinh. Thuốc giãn cơ có vai trò hỗ trợ ngắn hạn, không phải giải pháp lâu dài. Thay vì phụ thuộc vào thuốc, bạn nên tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ và kết hợp phục hồi chức năng sớm.
Nếu tình trạng của bạn kéo dài hơn một tuần hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, tôi khuyên bạn nên đi khám chuyên khoa để được đánh giá toàn diện – có thể chỉ cần một đợt vật lý trị liệu đúng cách, bạn sẽ không còn phải lo lắng về những cơn cứng cơ nữa.
