Quay cổ sang phải bị đau: Nguyên nhân, triệu chứng và cách xử trí hiệu quả

Là một bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp, tôi hiểu rõ nỗi bất an khi cơ thể “phản kháng” ngay cả với những cử động bình thường nhất. Trong bài viết này, tôi sẽ giải thích chi tiết nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách phòng ngừa tình trạng quay cổ sang phải bị đau, giúp bạn nhận diện sớm và xử lý đúng — trước khi cơn đau trở thành mãn tính.

Đau cổ vai gáy là gì?

Đau cổ vai gáy là thuật ngữ mô tả cảm giác khó chịu, căng cứng, đau nhức hoặc co thắt ở vùng cổ, lan lên gáy, xuống vai và có thể ảnh hưởng đến cánh tay. Đây không phải là một bệnh riêng lẻ, mà là triệu chứng của nhiều tình trạng cơ – xương – thần kinh khác nhau.

Khi bạn quay cổ sang phải bị đau, điều đó cho thấy cấu trúc ở phía bên phải cổ – vai – gáy đang chịu áp lực hoặc tổn thương. Có thể là cơ bị co cứng, đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh, hoặc khớp đốt sống cổ thoái hóa. Dù nguyên nhân là gì, cảm giác đau khi xoay cổ — đặc biệt là chỉ một bên — luôn là tín hiệu cơ thể gửi đến bạn: “Hãy chú ý đến tôi!”

Triệu chứng thường gặp

Ngoài đau khi quay cổ sang phải, bạn có thể gặp một hoặc nhiều triệu chứng sau:

– Đau nhói hoặc âm ỉ ở vùng cổ, gáy, lan xuống vai phải hoặc cánh tay.
– Cứng cổ, khó cử động đầu, đặc biệt vào buổi sáng sau khi ngủ dậy.
– Tê, ngứa ran hoặc yếu cơ ở tay, ngón tay (nếu rễ thần kinh bị chèn ép).
– Đau tăng khi ho, hắt hơi hoặc ngửa cổ.
– Cảm giác “răng rắc” hoặc “lục khục” khi xoay cổ — dấu hiệu khớp đang thoái hóa hoặc mất ổn định.
– Đau đầu vùng chẩm (sau gáy), có thể lan lên đỉnh đầu.

Trong nhiều trường hợp, cơn đau chỉ xuất hiện khi quay cổ sang phải, trong khi quay sang trái lại bình thường. Điều này gợi ý tổn thương khu trú ở phía bên phải, như co cơ thang phải, chèn ép rễ thần kinh C5–C6 bên phải, hoặc thoái hóa khớp mỏm bên (facet joint) ở đốt sống cổ bên phải.

Nguyên nhân đau mỏi cổ vai gáy

1. Thoát vị đĩa đệm cổ

Đĩa đệm giữa các đốt sống cổ có vai trò như “bộ giảm xóc” cho cột sống. Khi nhân nhầy (nucleus pulposus) thoát ra khỏi bao xơ, nó có thể chèn ép rễ thần kinh đi ngang qua — đặc biệt nếu thoát vị xảy ra ở phía bên phải.

Kết quả: bạn quay cổ sang phải bị đau, kèm tê tay, yếu cơ hoặc mất phản xạ. Trong phòng khám, tôi thường thấy bệnh nhân thoát vị đĩa đệm cổ C5–C6 than phiền: “Mỗi lần quay đầu nhìn xe bên phải là tay phải tê như kim châm.”

2. Thoái hóa đốt sống cổ

Đây là quá trình mài mòn tự nhiên theo tuổi tác, nhưng có thể xuất hiện sớm ở người làm việc văn phòng, cúi đầu nhiều hoặc mang vác nặng. Thoái hóa làm gai xương mọc ra, khớp mỏm bên bị viêm, và ống sống thu hẹp.

Khi bạn quay cổ sang phải, các gai xương hoặc sụn thoái hóa cọ xát, gây đau nhói. Đặc biệt, nếu thoái hóa lệch về một bên, triệu chứng sẽ không đối xứng — chỉ đau khi quay sang phải, không đau khi quay trái.

3. Căng cơ

Cơ thang, cơ ức – đòn – chũm (SCM), hay cơ nâng vai là những nhóm cơ dễ bị co cứng do stress, ngủ sai tư thế hoặc làm việc máy tính lâu. Nếu bạn ngủ gục đầu sang phải hoặc nằm nghiêng đè lên vai phải, cơ bên phải sẽ bị kéo giãn quá mức, dẫn đến viêm và đau.

Khi quay cổ sang phải, cơ đã co cứng lại bị kéo thêm, gây cảm giác đau buốt. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở người trẻ, và thường đáp ứng tốt với nghỉ ngơi và vật lý trị liệu.

4. Viêm dây thần kinh cánh tay

Dây thần kinh cánh tay bắt nguồn từ rễ thần kinh cổ C5–T1. Khi bị viêm hoặc chèn ép (do chấn thương, tư thế xấu, hoặc khối u hiếm gặp), bạn sẽ cảm thấy đau lan từ cổ xuống vai, cánh tay, thậm chí đến ngón tay.

Nếu tổn thương thiên về bên phải, quay cổ sang phải sẽ làm căng dây thần kinh, khiến cơn đau bùng phát. Một số bệnh nhân mô tả: “Cứ như có sợi dây điện chạy dọc tay, mỗi lần quay đầu là giật lên.”

5. Sai tư thế

Ngồi làm việc với màn hình lệch sang trái, buộc bạn phải quay cổ sang phải liên tục để nhìn — điều này tạo áp lực kéo dài lên cơ và khớp bên phải. Tương tự, ngủ gối quá cao, nằm sấp, hoặc mang túi xách nặng một bên cũng khiến cơ cổ mất cân bằng.

Theo thời gian, cơ bên phải bị quá tải, trong khi bên trái yếu đi, dẫn đến mất cân bằng cơ học — và hệ quả là quay cổ sang phải bị đau.

Phương pháp chẩn đoán

Khi bạn đến khám với triệu chứng quay cổ sang phải bị đau, tôi sẽ thực hiện các bước sau:

– Hỏi bệnh sử chi tiết: Thời gian khởi phát, tính chất đau, nghề nghiệp, thói quen sinh hoạt, chấn thương gần đây.
– Khám lâm sàng: Kiểm tra tầm vận động cổ, sức cơ, phản xạ gân xương, cảm giác da. Tôi sẽ yêu cầu bạn quay cổ từ từ sang phải để đánh giá mức độ đau và giới hạn vận động.
– Test đặc hiệu: Test Spurling (ấn đầu nghiêng sang phải để xem có tái tạo cơn đau lan xuống tay không), test kéo giãn cổ (distraction test).
– Chẩn đoán hình ảnh:

• X-quang cổ: phát hiện thoái hóa, gai xương, mất đường cong sinh lý.
• MRI cổ: đánh giá đĩa đệm, tủy sống, rễ thần kinh — đặc biệt nếu có tê tay hoặc yếu cơ.
• Điện cơ (EMG): nếu nghi ngờ tổn thương thần kinh ngoại biên.

Chẩn đoán chính xác giúp xác định liệu cơn đau chỉ do căng cơ đơn thuần hay có tổn thương thần kinh – đĩa đệm nghiêm trọng.

Đau cổ vai gáy có nguy hiểm không?

Phần lớn trường hợp quay cổ sang phải bị đau là lành tính, do căng cơ hoặc tư thế — và sẽ tự cải thiện trong 1–2 tuần nếu được nghỉ ngơi đúng cách.

Tuy nhiên, một số dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, bạn cần đi khám ngay:

– Đau lan xuống tay kèm tê, yếu cơ (ví dụ: không nhấc được tay, rơi đồ liên tục).
– Mất kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện — dấu hiệu chèn ép tủy sống (hiếm nhưng cấp cứu).
– Sốt, sụt cân không rõ nguyên nhân, tiền sử ung thư — cảnh giác di căn cột sống.
– Chấn thương cổ gần đây (tai nạn giao thông, ngã).

Nếu cơn đau kéo dài trên 2 tuần, tái phát nhiều lần, hoặc ngày càng nặng, đừng chần chừ. Tôi từng gặp bệnh nhân chủ quan với “đau cổ thông thường”, đến khi tay teo cơ mới đi khám — lúc đó đã thoát vị đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh nặng, cần can thiệp phẫu thuật.

Điều trị như thế nào?

Mục tiêu điều trị là giảm đau, phục hồi vận động và ngăn ngừa tái phát. Phương pháp phụ thuộc vào nguyên nhân:

1. Điều trị bảo tồn (áp dụng cho 90% trường hợp)

– Nghỉ ngơi ngắn hạn: Tránh quay cổ đột ngột, không mang vác nặng.
– Chườm ấm/lạnh:

• 48 giờ đầu: chườm lạnh (15 phút/lần) để giảm viêm.
• Sau đó: chườm ấm để giãn cơ, tăng tuần hoàn.
  – Thuốc:
• Giảm đau: paracetamol.
• Chống viêm không steroid (NSAIDs): ibuprofen, meloxicam — dùng ngắn ngày.
• Giãn cơ: eperisone, tolperisone (nếu co cứng cơ rõ).
• Vitamin nhóm B (B1, B6, B12): hỗ trợ phục hồi thần kinh nếu có tê.
  – Vật lý trị liệu:
• Kéo giãn cổ nhẹ nhàng.
• Bài tập tăng cường cơ sâu cổ (deep neck flexors).
• Massage trị liệu, điện xung, siêu âm.

2. Can thiệp chuyên sâu

– Tiêm corticosteroid quanh rễ thần kinh nếu đau lan tay do chèn ép.
– Phẫu thuật: chỉ khi có chèn ép tủy sống, yếu cơ tiến triển hoặc thất bại điều trị bảo tồn sau 6–8 tuần.

Lưu ý: Không tự ý “vặn cổ” hoặc nhờ người “bẻ khớp cổ” — hành động này có thể gây tổn thương động mạch đốt sống, dẫn đến đột quỵ.

Biện pháp phòng ngừa chứng đau cổ vai gáy

1. Thực hành tư thế đúng

– Khi làm việc máy tính: Màn hình ngang tầm mắt, vai thả lỏng, khuỷu tay vuông góc.
– Khi ngủ: Dùng gối thấp, giữ cổ thẳng — tránh gối quá cao hoặc nằm sấp.
– Khi lái xe: Điều chỉnh gương chiếu hậu để không cần quay cổ quá nhiều khi lùi xe.

2. Tập thể dục

Thực hiện 5–10 phút mỗi ngày các bài tập sau:

– Nghiêng cổ nhẹ sang trái (kéo giãn cơ bên phải): giữ 15–30 giây, lặp 3 lần.
– Gập cổ nhẹ về phía ngực (chin tucks): tăng cường cơ sâu cổ.
– Xoay vai, nâng vai để giảm căng cơ thang.
– Yoga hoặc bơi lội: cải thiện linh hoạt toàn thân.

3. Tránh các hoạt động gây căng thẳng cho vùng cổ vai gáy

– Không cúi đầu xem điện thoại quá lâu (“text neck”).
– Không mang túi xách nặng một bên vai.
– Tránh ngồi lâu một tư thế — đứng dậy vận động mỗi 30–45 phút.
– Hạn chế quay cổ đột ngột khi chơi thể thao hoặc tập luyện.

Quay cổ sang phải bị đau thường bắt nguồn từ căng cơ, thoái hóa hoặc chèn ép thần kinh một bên, chứ không phải “bệnh vặt” như nhiều người nghĩ. Trong lâm sàng, tôi thấy hơn 70% bệnh nhân đến muộn vì chủ quan — khi đó, tổn thương đã trở nên mạn tính, khó điều trị dứt điểm.

Nếu bạn đang gặp phải tình trạng này, hãy lắng nghe cơ thể, điều chỉnh tư thế, và đi khám sớm nếu đau kéo dài trên 10 ngày. Đừng đợi đến khi tay tê, cơ teo mới hành động. Phòng ngừa luôn hiệu quả hơn chữa trị — và đôi khi, chỉ cần một chiếc gối phù hợp hay 5 phút tập cổ mỗi sáng cũng đủ để bạn quay đầu tự do, không còn lo đau.

Hãy nhớ: Cổ là “cầu nối” giữa não và cơ thể. Bảo vệ nó — là bảo vệ chính bạn.