Gãy xương quai xanh có nguy hiểm không?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn khi thấy người thân – đặc biệt là trẻ nhỏ – gặp chấn thương vùng vai. Gãy xương quai xanh (hay còn gọi là gãy xương đòn) là một trong những chấn thương xương phổ biến nhất, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên. Trong đa số trường hợp, đây không phải tình trạng nguy hiểm đến tính mạng và có thể hồi phục tốt mà không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng phụ thuộc vào vị trí gãy, mức độ di lệch và có hay không các tổn thương kèm theo như chèn ép mạch máu, thần kinh hoặc phổi.
Nguyên nhân và cơ chế gãy xương quai xanh
Gãy xương quai xanh thường xảy ra do:
– Chấn thương trực tiếp: như ngã đập vai xuống đất, tai nạn giao thông, va chạm thể thao.
– Tác động gián tiếp: ngã chống tay, lực truyền dọc theo cánh tay lên xương đòn gây gãy.
– Ở trẻ sơ sinh, gãy xương đòn có thể xảy ra trong quá trình sinh thường, đặc biệt khi em bé to hoặc ngôi thai bất thường.
Vị trí gãy hay gặp nhất là 1/3 giữa xương đòn – nơi mảnh và yếu nhất của xương. Do xương đòn nằm ngay dưới da, gần các cấu trúc quan trọng như đám rối thần kinh cánh tay, động mạch dưới đòn và đỉnh phổi, nên trong một số trường hợp hiếm, gãy xương có thể gây biến chứng nghiêm trọng.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Mặc dù đa số gãy xương quai xanh lành tốt, bạn nên đưa người bệnh đến cơ sở y tế nếu xuất hiện:
– Tê, yếu hoặc mất cảm giác ở tay, ngón tay – dấu hiệu tổn thương đám rối thần kinh cánh tay.
– Khó thở, đau ngực dữ dội hoặc tím tái – có thể do đầu xương gãy chọc thủng màng phổi (tràn khí màng phổi).
– Mất mạch hoặc tay lạnh, tái nhợt – gợi ý tổn thương mạch máu lớn.
– Vết thương hở ở vùng vai – nguy cơ nhiễm trùng xương cao.
– Đau tăng dần sau 3–5 ngày, sưng nề lan rộng hoặc sốt – dấu hiệu viêm hoặc biến chứng.
Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân chủ quan vì “chỉ gãy xương nhỏ”, nhưng sau đó phát hiện tràn khí màng phổi do đầu xương sắc nhọn chọc vào phổi – một biến chứng tuy hiếm nhưng có thể đe dọa tính mạng nếu không xử trí kịp thời.
Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa biến chứng
Với gãy xương quai xanh không biến chứng, điều trị chủ yếu là bảo tồn:
– Đeo đai số 8 hoặc đai vai trong 2–6 tuần để giữ xương ổn định, giảm đau và hỗ trợ lành xương.
– Chườm lạnh trong 48 giờ đầu để giảm sưng, sau đó chườm ấm để tăng tuần hoàn.
– Hạn chế nâng tay, mang vác nặng trong ít nhất 4–6 tuần.
– Tập vận động nhẹ nhàng khớp vai, khuỷu tay sau 1–2 tuần để tránh cứng khớp – nhưng phải theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên phục hồi chức năng.
– Không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài mà không theo dõi, vì có thể che lấp triệu chứng biến chứng.
Ở trẻ em, xương đòn thường lành nhanh (3–6 tuần), thậm chí để lại u can xương (cục cứng dưới da) – điều này hoàn toàn bình thường và sẽ mờ dần theo thời gian.
Gãy xương quai xanh đa số không nguy hiểm và tiên lượng tốt, nhưng không nên chủ quan vì vùng này gần nhiều cấu trúc quan trọng. Việc thăm khám ban đầu đầy đủ – bao gồm X-quang và đánh giá lâm sàng kỹ lưỡng – là cần thiết để loại trừ biến chứng. Nếu được theo dõi đúng cách, hơn 90% trường hợp hồi phục hoàn toàn mà không để lại di chứng. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như tê tay, khó thở hay mạch yếu, hãy đến bệnh viện ngay – vì đó có thể là “gãy xương đơn giản” nhưng kèm theo tổn thương nội tạng nghiêm trọng.
