Đứt dây thần kinh trụ cổ tay nên tập luyện hồi phục thế nào?
Chào bạn,
Đứt dây thần kinh trụ ở cổ tay là một chấn thương nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động và cảm giác của bàn tay – đặc biệt là ngón út và ngón áp út. Việc tập luyện sau khi đã được khâu nối thần kinh là rất cần thiết, nhưng phải đúng thời điểm và đúng kỹ thuật để tránh làm đứt lại mối nối hoặc gây co cứng khớp. Tôi sẽ chia sẻ rõ hơn để bạn yên tâm và chủ động trong quá trình phục hồi.
Nguyên nhân và ảnh hưởng của tổn thương dây thần kinh trụ
Dây thần kinh trụ (ulnar nerve) chi phối cảm giác mặt trong bàn tay và vận động các cơ nhỏ ở bàn tay – đặc biệt là nhóm cơ liên cốt và cơ giun. Khi bị đứt ở cổ tay:
– Bạn có thể mất khả năng dạng – khép ngón tay (dấu hiệu “bàn tay vuốt trụ”).
– Cảm giác tê bì, mất cảm nhận tinh tế ở ngón út và nửa ngoài ngón áp út.
– Dần dần, nếu không can thiệp, cơ bàn tay sẽ teo, dẫn đến biến dạng vĩnh viễn.
Trong phòng khám, tôi thường thấy nhiều bệnh nhân chủ quan vì “không đau nhiều”, nhưng chính sự yếu cơ âm ỉ mới là mối nguy lớn nhất.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay trong quá trình hồi phục
Bạn nên tái khám ngay nếu xuất hiện:
– Tê bì lan rộng hoặc tăng nặng dù đã qua giai đoạn đầu.
– Không thể duỗi hoặc khép ngón tay dù đã 6–8 tuần sau mổ.
– Bàn tay sưng, nóng, đỏ hoặc đau nhói bất thường.
– Xuất hiện dấu hiệu teo cơ rõ rệt ở lòng bàn tay.
Đây có thể là dấu hiệu thần kinh không hồi phục tốt, hoặc có chèn ép, sẹo xơ quanh mối nối.
Hướng dẫn tập luyện hồi phục theo từng giai đoạn
Giai đoạn 1: 0–3 tuần sau mổ (bảo vệ mối nối thần kinh)
Mục tiêu: giữ cố định, tránh căng kéo, giảm sưng.
– Đeo nẹp cổ tay ở tư thế trung gian (không gập quá, không duỗi quá).
– Chỉ tập duỗi – gập nhẹ nhàng các ngón tay nếu bác sĩ cho phép, tránh dùng lực.
– Chườm lạnh (nếu sưng) trong 10–15 phút/lần, 2–3 lần/ngày.
– Tuyệt đối không cố gắng cầm nắm vật nặng.
Giai đoạn 2: 4–8 tuần (kích thích tái sinh thần kinh)
Mục tiêu: duy trì tầm vận động khớp, kích thích thần kinh mọc lại.
– Tập duỗi – khép ngón tay chủ động, có thể dùng tay lành hỗ trợ.
– Dùng bóng cao su mềm để tập bóp nhẹ (từ 5–10 lần/ngày, mỗi lần 1–2 phút).
– Xoa bóp nhẹ vùng lòng bàn tay để tăng tuần hoàn và giảm teo cơ.
– Có thể bắt đầu kích điện cơ (NMES) theo chỉ định chuyên gia phục hồi chức năng.
Giai đoạn 3: Sau 8–12 tuần (tăng cường chức năng)
Mục tiêu: phục hồi sức mạnh, phối hợp vận động tinh.
– Tập cầm nắm vật có kích thước khác nhau: bút, chìa khóa, quả bóng nhỏ.
– Luyện kỹ năng sinh hoạt: cài nút, buộc dây giày, xoay chìa khóa.
– Tập đối kháng nhẹ với dây thun hoặc lò xo chuyên dụng.
– Tiếp tục theo dõi cảm giác: nếu có “kim châm”, “nóng rát”, đó có thể là dấu hiệu thần kinh đang mọc lại.
Lưu ý quan trọng để tránh biến chứng
– Không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài – nó có thể che lấp dấu hiệu tổn thương thần kinh.
– Kiên trì là chìa khóa: tốc độ tái sinh thần kinh chỉ khoảng 1 mm/ngày, nên bạn cần ít nhất 3–6 tháng để thấy cải thiện rõ.
– Phối hợp với chuyên viên vật lý trị liệu: họ sẽ hướng dẫn bài tập cá thể hóa, tránh tập sai gây co cứng hoặc lệch trục khớp.
– Kiểm tra điện cơ (EMG) định kỳ nếu tiến triển chậm – để đánh giá chính xác mức độ hồi phục thần kinh.
Tổn thương dây thần kinh trụ ở cổ tay có thể hồi phục tốt nếu được khâu nối sớm và tập luyện đúng cách. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn, tuân thủ y lệnh và phối hợp chặt chẽ với chuyên gia phục hồi chức năng. Trong nhiều trường hợp tôi theo dõi, bệnh nhân phục hồi đến 80–90% chức năng nếu bắt đầu tập đúng từ tuần thứ 4 trở đi. Hãy giữ tinh thần lạc quan, nhưng đừng chủ quan – vì “không đau” không có nghĩa là “đã lành”.
