Đau lưng kèm tê chân là dấu hiệu của bệnh gì?
Chào bạn, tôi hiểu cảm giác bất an khi cơn đau lưng không chỉ dừng lại ở vùng thắt lưng mà còn lan xuống chân kèm theo tê bì. Đây không phải chỉ là mỏi cơ thông thường, mà rất có thể là dấu hiệu của tổn thương thần kinh cột sống, điển hình nhất là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hoặc hẹp ống sống.
Trong nhiều năm khám lâm sàng, tôi gặp không ít bệnh nhân ban đầu chủ quan vì nghĩ “chỉ đau lưng thôi”, đến khi tê yếu chân rõ rệt mới đi khám – lúc đó tổn thương thần kinh đã tiến triển đáng kể. Vì vậy, việc nhận biết sớm nguyên nhân và can thiệp kịp thời là rất quan trọng.
Nguyên nhân thường gặp gây đau lưng kèm tê chân
– Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: Nhân nhầy bên trong đĩa đệm tràn ra ngoài, chèn ép rễ thần kinh (thường ở mức L4-L5 hoặc L5-S1), gây đau lan từ lưng xuống mông, đùi, cẳng chân và bàn chân – còn gọi là đau thần kinh tọa.
– Hẹp ống sống thắt lưng: Kênh chứa tủy và rễ thần kinh bị thu hẹp do thoái hóa, gai xương hoặc dây chằng dày lên, gây chèn ép thần kinh, đặc biệt khi đi bộ hoặc đứng lâu.
– Thoái hóa cột sống: Gây biến dạng cột sống, chèn ép rễ thần kinh gián tiếp qua gai xương hoặc mất vững cột sống.
– Trượt đốt sống (spondylolisthesis): Một đốt sống trượt ra trước so với đốt dưới, làm thu hẹp lỗ liên hợp – nơi rễ thần kinh thoát ra – dẫn đến tê, yếu chi dưới.
– Chấn thương hoặc khối u cột sống (hiếm hơn): Cũng có thể gây chèn ép thần kinh, nhưng thường kèm theo sụt cân, sốt hoặc đau tăng về đêm.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Bạn nên đến chuyên khoa cơ xương khớp hoặc thần kinh cột sống nếu có bất kỳ dấu hiệu sau:
– Tê, yếu cơ chân (ví dụ: khó nhấc gót, vấp ngã khi đi bộ).
– Mất kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện – đây là cấp cứu thần kinh (hội chứng đuôi ngựa).
– Đau lan xuống chân kéo dài trên 1–2 tuần, không đỡ khi nghỉ ngơi.
– Cứng lưng buổi sáng > 30 phút, kèm sụt cân hoặc sốt nhẹ kéo dài.
– Đau tăng khi ho, hắt hơi hoặc rặn – gợi ý chèn ép rễ thần kinh rõ rệt.
Hướng dẫn giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát
– Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh bê vác nặng, cúi gập lưng đột ngột. Nằm nghỉ trên giường phẳng, không quá mềm.
– Chườm ấm hoặc lạnh: 24–48 giờ đầu sau cơn đau cấp, chườm lạnh giúp giảm viêm; sau đó chườm ấm để giãn cơ và cải thiện tuần hoàn.
– Vận động nhẹ nhàng: Đi bộ ngắn, tập các bài kéo giãn cột sống (như tư thế “con mèo – con bò” trong yoga) giúp giảm chèn ép thần kinh.
– Tăng cường cơ lưng – bụng: Cơ trục vững chắc sẽ giảm áp lực lên đĩa đệm. Tôi thường khuyên bệnh nhân tập plank, bird-dog hoặc Pilates dưới hướng dẫn chuyên gia.
– Kiểm soát cân nặng: Mỗi kg thừa làm tăng áp lực lên cột sống thắt lưng thêm 4–5 lần khi đứng hoặc đi.
– Không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài: Đặc biệt là NSAIDs liều cao, có thể gây loét dạ dày hoặc tổn thương thận nếu dùng không đúng chỉ định.
Đau lưng kèm tê chân thường phản ánh tổn thương rễ thần kinh do chèn ép ở cột sống thắt lưng, trong đó thoát vị đĩa đệm là nguyên nhân hàng đầu. Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng có thể khác nhau – từ nhẹ (tự hồi phục với điều chỉnh sinh hoạt) đến nặng (cần can thiệp hình ảnh và điều trị chuyên sâu).
Nếu triệu chứng kéo dài quá 1–2 tuần hoặc có dấu hiệu yếu cơ, bạn nên đi khám sớm, tốt nhất là chụp MRI cột sống thắt lưng để đánh giá chính xác vị trí và mức độ chèn ép. Đừng đợi đến khi “không đi được” mới tìm đến bác sĩ – vì lúc đó, khả năng hồi phục thần kinh sẽ giảm đáng kể.
