Đau gót chân và bàn chân là bệnh gì?

Chào bạn, tôi hiểu cảm giác đó rất rõ – nhiều bệnh nhân đến phòng khám cũng mô tả y hệt như vậy. Đau gót chân và bàn chân không phải lúc nào cũng “chỉ là mỏi”. Trong đa số trường hợp, triệu chứng này xuất phát từ viêm cân gan chân – một tình trạng rất phổ biến, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các vấn đề cơ – xương – khớp khác cần được đánh giá kỹ.

Nguyên nhân thường gặp gây đau gót chân và bàn chân

– Viêm cân gan chân (plantar fasciitis): Đây là nguyên nhân hàng đầu. Cân gan chân là dải mô liên kết chạy dọc từ gót đến ngón chân, hỗ trợ vòm bàn chân. Khi bị kéo giãn quá mức hoặc thoái hóa, nó gây đau nhói ở gót, đặc biệt khi bước những bước đầu tiên vào buổi sáng.
– Gai gót chân: Xương gót mọc gai do phản ứng viêm mạn tính ở cân gan chân. Tuy nhiên, không phải ai có gai gót cũng đau – nhiều người phát hiện tình cờ qua X-quang mà không có triệu chứng.
– Viêm gân gót (Achilles tendinitis): Đau ở phía sau gót, gần chỗ gân Achilles bám vào xương. Thường gặp ở người chạy bộ, vận động mạnh hoặc mang giày không phù hợp.
– Hội chứng ống cổ chân: Tương tự hội chứng ống cổ tay, dây thần kinh chày bị chèn ép khi đi qua ống cổ chân, gây tê, buốt, đau lan dọc gan bàn chân.
– Thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp hoặc gout: Có thể ảnh hưởng đến khớp cổ chân hoặc bàn chân, kèm sưng, nóng, đỏ và cứng khớp.
– Chấn thương hoặc quá tải cơ học: Đứng lâu, mang giày cao gót, giày đế cứng, hoặc tăng cân đột ngột đều làm tăng áp lực lên gan chân.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám sớm

– Đau gót kéo dài trên 2 tuần dù đã nghỉ ngơi, chườm và thay giày.
– Cơn đau tăng dần, lan lên cổ chân hoặc làm bạn đi tập tễnh.
– Sưng, nóng, đỏ rõ rệt ở gót hoặc bàn chân.
– Cảm giác tê, châm chích, yếu cơ ở bàn chân – có thể là dấu hiệu chèn ép thần kinh.
– Đau ban đêm hoặc khi không vận động – cần loại trừ nguyên nhân viêm khớp hoặc bệnh lý toàn thân.

Cách giảm đau và phòng ngừa tái phát hiệu quả

– Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh đứng hoặc đi bộ quá lâu, đặc biệt trên nền cứng.
– Chườm đá trong 15–20 phút khi đau cấp; về lâu dài, chườm ấm giúp giãn cơ và cải thiện tuần hoàn.
– Mang giày có đệm lót tốt, hỗ trợ vòm gan chân – tránh dép lê, giày đế bằng hoặc cao gót thường xuyên.
– Tập kéo giãn cân gan chân và gân Achilles mỗi sáng trước khi bước xuống giường (ví dụ: dùng tay kéo ngón chân về phía cẳng chân, hoặc lăn chân trên chai nước đá).
– Kiểm soát cân nặng: Mỗi kg thừa làm tăng áp lực gấp 3–4 lần lên gót chân khi đi bộ.
– Không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài mà không có chỉ định – có thể che lấp triệu chứng và làm chậm chẩn đoán.

Đau gót chân tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, vì nếu để mạn tính, nó có thể ảnh hưởng đến dáng đi, gây đau lan lên đầu gối, hông cột sống. Trong thực tế lâm sàng, tôi thấy nhiều bệnh nhân chủ quan “chỉ đau gót thôi” đến khi phải dùng nẹp chỉnh hình hoặc tiêm corticoid mới đi khám. Nếu bạn có triệu chứng kéo dài hoặc ảnh hưởng sinh hoạt, hãy đến chuyên khoa cơ xương khớp để được đánh giá bằng thăm khám lâm sàng – đôi khi chỉ cần vài động tác kiểm tra đơn giản, bác sĩ đã có thể xác định nguyên nhân chính xác mà không cần can thiệp hình ảnh ngay.