Bong gân chân nên điều trị thế nào?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ. Bong gân chân – dù nghe có vẻ “nhẹ” – thực chất là tình trạng tổn thương dây chằng quanh khớp, thường gặp nhất ở mắt cá chân. Nếu xử trí đúng cách ngay từ đầu, bạn có thể hồi phục trong vài ngày đến vài tuần. Nhưng nếu chủ quan, tổn thương có thể kéo dài, gây lỏng khớp, dễ tái bong gân và ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động.
Nguyên nhân và mức độ bong gân chân thường gặp
Bong gân xảy ra khi dây chằng – những dải mô liên kết giữa xương với xương – bị kéo giãn quá mức hoặc rách do chấn thương xoay, lật, hoặc vặn chân. Mức độ tổn thương được chia làm ba cấp:
– Độ 1: Dây chằng chỉ bị giãn nhẹ, sưng và đau nhẹ, vẫn đi lại được.
– Độ 2: Dây chằng bị rách một phần, sưng rõ, đau nhiều hơn, có thể bầm tím, đi lại khó khăn.
– Độ 3: Dây chằng đứt hoàn toàn, khớp lỏng lẻo, sưng to, đau dữ dội, không thể chịu lực.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân nghĩ “chỉ trẹo chân thôi”, nhưng thực tế là bong gân độ 2–3, dẫn đến mất ổn định khớp nếu không được điều trị đúng.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
Bạn đừng nên chủ quan nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Đau dữ dội ngay sau chấn thương, không thể dồn trọng lượng lên chân.
– Sưng nhanh, bầm tím lan rộng quanh mắt cá.
– Cảm giác khớp “lỏng lẻo” hoặc “hở” khi cử động.
– Triệu chứng không cải thiện sau 2–3 ngày tự chăm sóc tại nhà.
Những dấu hiệu này có thể gợi ý tổn thương nặng hơn – như đứt dây chằng, gãy xương nhỏ (gãy xương mác hoặc xương sên) – và cần chẩn đoán bằng siêu âm cơ xương khớp hoặc MRI.
Hướng dẫn xử trí và phục hồi sau bong gân chân
Nguyên tắc điều trị bong gân hiện nay không còn là “bất động tuyệt đối” như trước, mà là bảo vệ – giảm sưng – phục hồi chức năng sớm. Cụ thể:
– 48 giờ đầu: Áp dụng nguyên tắc R.I.C.E
• Rest (Nghỉ ngơi): Hạn chế đi lại, tránh gây áp lực lên chân.
• Ice (Chườm lạnh): Mỗi lần 15–20 phút, 3–4 lần/ngày để giảm sưng và đau.
• Compression (Băng ép): Dùng băng thun quấn nhẹ quanh mắt cá để hạn chế sưng, nhưng không siết quá chặt.
• Elevation (Kê cao chân): Giữ chân cao hơn tim khi nằm để giảm ứ dịch.
– Sau 3–5 ngày: Bắt đầu vận động nhẹ theo hướng dẫn – như xoay cổ chân, gập duỗi ngón – để tránh cứng khớp và thúc đẩy lưu thông máu.
– Từ tuần thứ 2 trở đi: Tập phục hồi chức năng với các bài tăng cường cơ cẳng chân, cải thiện thăng bằng (ví dụ: đứng một chân, lăn bóng dưới bàn chân). Đây là bước quyết định để ngăn tái phát.
– Không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài, đặc biệt là NSAIDs liều cao, vì có thể làm chậm quá trình lành dây chằng.
Bong gân chân tưởng nhỏ, nhưng nếu bỏ qua giai đoạn phục hồi chức năng, bạn có nguy cơ cao bị lỏng khớp mạn tính – nghĩa là chân dễ trẹo trở lại dù chỉ bước hụt nhẹ. Trong thực tế lâm sàng, hơn 40% bệnh nhân tái bong gân do chưa tập luyện đúng sau chấn thương ban đầu.
Vì vậy, ngay cả khi triệu chứng thuyên giảm, bạn vẫn nên dành 2–4 tuần để tập phục hồi. Nếu đau kéo dài trên 10 ngày hoặc khớp vẫn “lỏng”, hãy đi khám chuyên khoa cơ xương khớp – đừng đợi đến khi tổn thương thành mạn tính mới can thiệp.
