Bị gout là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí đúng
Chào bạn,
Khi bạn hỏi “bị gout là gì”, tôi hiểu rằng bạn đang lo lắng về những cơn đau khớp bất ngờ, đặc biệt ở ngón chân cái. Gout là một dạng viêm khớp cấp tính do rối loạn chuyển hóa acid uric trong máu, khiến tinh thể urat lắng đọng ở khớp và gây sưng, nóng, đỏ, đau dữ dội. Đây không chỉ là “bệnh nhà giàu” như nhiều người lầm tưởng, mà là tình trạng y khoa cần can thiệp sớm để tránh biến chứng.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu bản chất của bệnh, nhận biết dấu hiệu cảnh báo và biết cách xử trí phù hợp.
Nguyên nhân dẫn đến gout là gì?
Gout hình thành khi nồng độ acid uric trong máu tăng cao kéo dài (tăng acid uric máu), vượt quá ngưỡng hòa tan và tạo thành tinh thể muối urat sắc nhọn lắng đọng tại các khớp. Các yếu tố thúc đẩy bao gồm:
– Chế độ ăn giàu purin: thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản, bia rượu – đặc biệt là bia – làm tăng sản xuất acid uric.
– Rối loạn chuyển hóa: gan thận không đào thải đủ acid uric do suy giảm chức năng hoặc bệnh lý nền (tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì).
– Yếu tố di truyền: khoảng 20–30% người bị gout có tiền sử gia đình.
– Thuốc và bệnh lý: dùng lợi tiểu, aspirin liều thấp, hoặc sau chấn thương, phẫu thuật cũng có thể khởi phát cơn gout cấp.
Trong phòng khám, tôi thường gặp bệnh nhân nghĩ rằng “chỉ ăn ít lòng lợn là ổn”, nhưng thực tế, cơ địa chuyển hóa mới là yếu tố then chốt.
Dấu hiệu nhận biết bạn có thể đang bị gout
Cơn gout cấp thường khởi phát đột ngột, hay vào ban đêm, với các biểu hiện điển hình:
– Đau dữ dội, sưng nóng đỏ ở một khớp – phổ biến nhất là ngón chân cái (khoảng 70% trường hợp), nhưng cũng có thể ở mắt cá, đầu gối, cổ tay.
– Đau tăng khi chạm nhẹ, khiến việc đi lại hay mang giày trở nên khó khăn.
– Cơn đau đạt đỉnh trong 12–24 giờ, có thể tự lui sau 3–10 ngày nếu không điều trị, nhưng dễ tái phát.
– Về lâu dài, nếu không kiểm soát, bạn có thể thấy hạt tophi (u nhỏ dưới da quanh khớp) hoặc biến dạng khớp.
Nếu bạn có cơn đau khớp kèm sốt nhẹ, mệt mỏi, đừng chủ quan – đó có thể là lần đầu tiên bạn “bị gout”.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên thăm khám chuyên khoa cơ xương khớp nếu:
– Cơn đau khớp cấp xuất hiện lần đầu, đặc biệt ở ngón chân cái.
– Đau tái phát nhiều lần trong năm.
– Có hạt tophi dưới da hoặc cứng khớp kéo dài.
– Đã thử nghỉ ngơi, chườm lạnh nhưng không đỡ sau 2–3 ngày.
Xét nghiệm máu (đo acid uric) và siêu âm khớp hoặc chụp X-quang giúp chẩn đoán chính xác. Lưu ý: acid uric bình thường không loại trừ gout, và ngược lại – cao acid uric chưa chắc đã bị gout. Chẩn đoán dựa trên tổng hợp triệu chứng, xét nghiệm và hình ảnh học.
Cách điều trị và phòng ngừa gout hiệu quả
Điều trị gout gồm hai giai đoạn: kiểm soát cơn cấp và dự phòng tái phát.
– Trong cơn đau cấp: dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), colchicine hoặc corticosteroid theo chỉ định – tuyệt đối không tự ý dùng thuốc giảm đau thông thường.
– Dự phòng dài hạn: nếu bạn có ≥2 cơn/năm hoặc có tophi, bác sĩ có thể kê thuốc hạ acid uric (allopurinol, febuxostat) kết hợp theo dõi định kỳ.
– Thay đổi lối sống:
– Hạn chế rượu bia (đặc biệt bia), nội tạng, hải sản, nước ngọt có đường.
– Uống đủ 2–2,5 lít nước/ngày để tăng đào thải acid uric.
– Duy trì cân nặng hợp lý và tập thể dục đều đặn (đi bộ, bơi lội).
– Tránh nhịn ăn kéo dài hoặc giảm cân quá nhanh – điều này có thể làm tăng acid uric tạm thời.
Tôi luôn khuyên bệnh nhân: “Gout không chữa khỏi hoàn toàn, nhưng hoàn toàn kiểm soát được nếu bạn kiên trì.”
“Bị gout là gì?” – đó không chỉ là một cơn đau thoáng qua, mà là tín hiệu cảnh báo rối loạn chuyển hóa sâu bên trong cơ thể bạn. Nếu bỏ qua, gout có thể dẫn đến tổn thương khớp vĩnh viễn, suy thận hoặc tăng nguy cơ tim mạch. Tuy nhiên, với chẩn đoán sớm và quản lý đúng cách, bạn hoàn toàn có thể sống khỏe, vận động bình thường và ngăn ngừa biến chứng. Hãy đi khám ngay khi nghi ngờ – đừng đợi đến khi khớp đã biến dạng mới hành động.
