Bệnh gout là gì và có chữa khỏi được không?

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ. Bệnh gút (hay còn gọi là gout) là một dạng viêm khớp cấp tính do sự tích tụ tinh thể muối urat trong khớp, gây sưng, nóng, đỏ và đau dữ dội — thường khởi phát đột ngột vào ban đêm. Nguyên nhân sâu xa là do nồng độ axit uric trong máu tăng cao kéo dài. Tuy không thể “chữa khỏi” hoàn toàn như một số bệnh nhiễm trùng, nhưng gút hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách.

Nguyên nhân chính gây ra bệnh gút

Bệnh gút xuất hiện khi axit uric — một sản phẩm chuyển hóa tự nhiên từ purin (có trong thực phẩm và tế bào cơ thể) — tích tụ quá mức trong máu và tạo thành tinh thể sắc nhọn lắng đọng ở khớp. Các yếu tố thúc đẩy bao gồm:

– Tăng sản xuất axit uric: Do ăn nhiều thực phẩm giàu purin (nội tạng, hải sản, thịt đỏ), uống rượu bia (đặc biệt là bia), hoặc rối loạn chuyển hóa bẩm sinh.
– Giảm đào thải axit uric qua thận: Thường gặp ở người suy thận nhẹ, dùng thuốc lợi tiểu, hoặc có yếu tố di truyền.
– Yếu tố nguy cơ khác: Béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, tuổi tác (nam giới >40 tuổi, phụ nữ sau mãn kinh).

Triệu chứng điển hình của cơn gút cấp

Cơn gút cấp thường khởi phát đột ngột, dữ dội và có đặc điểm rất đặc trưng:

– Đau dữ dội, đột ngột ở một khớp — hay gặp nhất là ngón chân cái (khoảng 70% trường hợp), nhưng cũng có thể ở mắt cá, gối, cổ tay, khuỷu tay.
– Sưng, nóng, đỏ tại khớp bị ảnh hưởng, da căng bóng, chạm nhẹ cũng thấy đau.
– Khởi phát về đêm hoặc sáng sớm, đỉnh điểm trong 12–24 giờ đầu.
– Cơn đau có thể tự lui trong 3–10 ngày nếu không điều trị, nhưng dễ tái phát nếu không kiểm soát axit uric.

Bệnh gút có chữa khỏi hoàn toàn được không?

Thực tế, gút là bệnh mạn tính, không “khỏi” theo nghĩa triệt để như cảm cúm. Tuy nhiên, nó có thể được kiểm soát hoàn toàn nếu bạn:

– Duy trì nồng độ axit uric máu dưới 360 µmol/L (hoặc dưới 300 µmol/L nếu đã có hạt tophi).
– Tuân thủ điều trị lâu dài, kết hợp thuốc và thay đổi lối sống.
– Tránh các yếu tố khởi phát cơn gút cấp.

Nhiều bệnh nhân trong phòng khám của tôi, sau 2–3 năm điều trị đúng, không còn cơn đau, không phát triển tophi và sống khỏe như người bình thường. Quan trọng là kiên trì, chứ không phải “uống thuốc vài tuần rồi ngưng”.

Chế độ ăn cho người bệnh gút: Nên và không nên ăn gì?

Chế độ ăn đóng vai trò then chốt trong kiểm soát gút — dù không thay thế được thuốc, nhưng giúp giảm tần suất cơn đau và hỗ trợ hạ axit uric.

Nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn:
– Nội tạng động vật (gan, thận, lòng).
– Hải sản giàu purin: tôm, cua, sò, cá mòi, cá trích.
– Thịt đỏ (bò, heo, dê) và nước dùng hầm xương đậm đặc.
– Rượu bia — đặc biệt là bia (ức chế đào thải axit uric).
– Đồ uống có đường fructose cao (nước ngọt, nước trái cây công nghiệp).

Nên ăn nhiều:
– Rau xanh, trái cây ít ngọt (dưa hấu, dưa leo, cherry – có nghiên cứu cho thấy cherry giúp giảm cơn gút).
– Ngũ cốc nguyên cám, sữa ít béo.
– Uống đủ nước (2–2,5 lít/ngày) để tăng đào thải axit uric qua nước tiểu.

Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị gút

Nhiều người nghĩ gút “chỉ đau vài ngày rồi hết”, nên chủ quan. Nhưng nếu bỏ mặc, bệnh có thể gây ra:

– Hạt tophi: Tinh thể urat lắng đọng dưới da, quanh khớp, gây biến dạng khớp, loét da, thậm chí nhiễm trùng.
– Tổn thương khớp vĩnh viễn: Viêm khớp mạn tính làm phá hủy sụn và xương.
– Sỏi thận và suy thận: Do tinh thể urat lắng đọng trong đường tiết niệu.
– Tăng nguy cơ tim mạch: Gút liên quan mật thiết đến hội chứng chuyển hóa, làm tăng rủi ro đột quỵ, nhồi máu cơ tim.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám ngay nếu:

– Đau khớp đột ngột, sưng đỏ, đặc biệt ở ngón chân cái.
– Cơn đau tái phát nhiều lần trong năm.
– Đã có chẩn đoán gút nhưng vẫn bị cơn đau dù đang dùng thuốc.
– Xuất hiện u cục dưới da (nghi ngờ tophi) hoặc có dấu hiệu suy thận (tiểu ít, mệt mỏi, phù).

Đừng đợi “đau quá mới đi” — vì lúc đó khớp có thể đã tổn thương không hồi phục.

Phân biệt tăng axit uric máu và bệnh gút

Đây là hai khái niệm thường bị nhầm lẫn:

– Tăng axit uric máu: Chỉ là tình trạng nồng độ axit uric trong máu cao (>420 µmol/L ở nam, >360 µmol/L ở nữ) nhưng chưa có triệu chứng. Khoảng 90% người tăng axit uric không bao giờ bị gút.
– Bệnh gút: Là hệ quả lâm sàng của tăng axit uric kéo dài, khi tinh thể urat đã lắng đọng và gây viêm khớp hoặc tophi.

Nói cách khác: Tăng axit uric là “mầm mống”, còn gút là “căn bệnh thật sự”. Không phải ai tăng axit uric cũng cần điều trị — chỉ khi có cơn gút, tophi hoặc nguy cơ cao (suy thận, sỏi thận) thì mới dùng thuốc hạ axit uric.

Bệnh gút không phải “bệnh nhà giàu” hay “chỉ đau vài hôm”, mà là một rối loạn chuyển hóa mạn tính cần quản lý lâu dài. Tin vui là nếu bạn chủ động từ sớm — qua chế độ ăn, sinh hoạt và điều trị đúng — hoàn toàn có thể sống khỏe, không đau, không biến chứng. Đừng để cơn đau đầu tiên trở thành lời cảnh báo muộn màng.