Bàn tay có bao nhiêu xương?

Chào bạn

Mỗi bàn tay có bao nhiêu xương?

Chào bạn! Nếu bạn đang tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi “bàn tay có bao nhiêu xương”, thì đây là đáp án ngắn gọn: mỗi bàn tay gồm 27 xương, chia thành ba nhóm chính: 8 xương cổ tay, 5 xương bàn tay và 14 xương ngón tay. Con số này có thể khiến bạn ngạc nhiên, bởi chúng ta thường nghĩ tay chỉ có vài đốt ngón – nhưng thực tế, xương bàn tay và các khớp nối giữa chúng mới là nền tảng cho mọi cử động tinh tế, từ cầm bút đến chơi đàn piano.

Điều thú vị là dù chỉ chiếm chưa đến 1% trọng lượng cơ thể, đôi tay lại đảm nhiệm hơn 50% tổng số khớp trong toàn bộ hệ vận động. Điều đó lý giải tại sao tổn thương dù nhỏ ở bàn tay cũng có thể ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.

Vị trí

Khi nói đến vị trí của các xương trong bàn tay, chúng ta cần hình dung bàn tay như một đơn vị chức năng kéo dài từ cổ tay đến đầu ngón tay. Cụ thể:

• Cổ tay (wrist): nằm ngay dưới bàn tay, nối cẳng tay với lòng bàn tay. Đây là nơi tập trung 8 xương cổ tay, tạo thành một nền tảng vững chắc nhưng linh hoạt.
• Lòng bàn tay: chính là phần gan bàn tay – mặt trước của bàn tay khi bạn xòe tay úp xuống. Khu vực này chủ yếu do 5 xương bàn tay tạo nên, chạy dọc từ cổ tay đến gốc các ngón tay.
• Mu bàn tay: là mặt sau của bàn tay – phần bạn nhìn thấy khi đưa tay ra trước mặt. Mu bàn tay là chỗ nào? Đó chính là vùng da mỏng, nổi gân, nơi các xương bàn tay gần như sát bề mặt da, dễ sờ thấy khi bạn duỗi thẳng các ngón.

Hiểu rõ vị trí các thành phần này rất quan trọng, đặc biệt khi bạn cảm thấy đau, sưng hoặc tê bì – vì triệu chứng ở mu bàn tay thường liên quan đến viêm gân hoặc chấn thương xương, trong khi tê ở gan bàn tay có thể do hội chứng ống cổ tay.

Cấu tạo

Cấu tạo bàn tay là một kỳ công của giải phẫu học. Với 27 xương, hàng chục khớp, cơ, dây chằng và thần kinh, bàn tay vừa đủ cứng để chịu lực, vừa đủ mềm dẻo để thực hiện những thao tác tinh vi. Dưới đây là phân tích chi tiết theo từng thành phần:

Những ngón tay

Mỗi bàn tay có 5 ngón tay, bao gồm 1 ngón cái và 4 ngón còn lại (ngón trỏ, giữa, áp út, út). Số lượng xương ngón tay không đồng đều:

• Ngón cái: chỉ có 2 đốt xương – đốt gần (proximal phalanx) và đốt xa (distal phalanx).
• 4 ngón còn lại: mỗi ngón có 3 đốt xương – đốt gần, đốt giữa (middle phalanx) và đốt xa.

Do đó, tổng cộng xương ngón tay trên một bàn tay là:
(1 ngón × 2 xương) + (4 ngón × 3 xương) = 14 xương.

Nhiều người thắc mắc: “1 bàn tay có bao nhiều khớp ngón tay?” – Câu trả lời là 14 khớp liên đốt (interphalangeal joints), chưa kể các khớp nối giữa ngón tay và xương bàn tay.

Hệ thống xương bàn tay

Phần hệ thống xương bàn tay bao gồm:

1. Xương cổ tay (carpal bones): 8 xương nhỏ, chia làm 2 hàng:
   • Hàng gần (gần cẳng tay): xương thuyền (scaphoid), xương nguyệt (lunate), xương tháp (triquetrum), xương đậu (pisiform).
   • Hàng xa (gần lòng bàn tay): xương thang (trapezium), xương thê (trapezoid), xương cả (capitate), xương móc (hamate).

   Trong đó, xương thuyền là xương dễ gãy nhất khi ngã chống tay – một chấn thương thường bị bỏ sót nếu không chụp X-quang kỹ.

2. Xương bàn tay (metacarpal bones): gồm 5 xương, đánh số từ I đến V (từ ngón cái đến ngón út). Mỗi xương bàn tay có ba phần: đầu (head), thân (shaft) và nền (base).
   • Gan bàn tay chính là mặt trước của 5 xương này.
   • Mu bàn tay là mặt sau – nơi bạn có thể sờ thấy rõ các xương khi duỗi tay.

   Đây là khu vực thường bị gãy trong các tai nạn thể thao hoặc va đập mạnh – gọi là “gãy xương bàn tay kiểu boxer”.

Khớp tay

Khớp tay trong bàn tay cực kỳ đa dạng, cho phép cử động linh hoạt:

• Khớp cổ tay (radiocarpal joint): nối cẳng tay với xương cổ tay.
• Khớp giữa cổ tay (midcarpal joint): giữa hai hàng xương cổ tay.
• Khớp cổ tay – bàn tay (carpometacarpal joints): nối xương cổ tay với xương bàn tay. Đặc biệt, khớp ở ngón cái (CMC I) cho phép xoay – điều kiện để con người có thể cầm nắm đối diện (opposition).
• Khớp bàn – ngón (metacarpophalangeal joints – MCP): tại gốc mỗi ngón tay.
• Khớp liên đốt (interphalangeal joints): giữa các đốt ngón tay.

Tất cả các khớp này được bao bọc bởi sụn, dịch khớp và dây chằng – giúp giảm ma sát và duy trì độ ổn định.

Cơ và dây chằng

Bên cạnh xương bàn tay, hệ thống cơ và dây chằng đóng vai trò then chốt:

• Cơ bàn tay chia làm hai nhóm:
  • Cơ nông: nằm ngay dưới da gan bàn tay, điều khiển động tác thô như nắm chặt.
  • Cơ sâu: kiểm soát các cử động tinh như gõ phím, khâu vá.
• Dây chằng giữ các xương cố định, tránh trật khớp. Quan trọng nhất là:
  • Dây chằng cổ tay ngang (flexor retinaculum): tạo thành ống cổ tay, nơi dây thần kinh giữa đi qua. Nếu dây chằng này chèn ép thần kinh, sẽ gây hội chứng ống cổ tay – biểu hiện bằng tê gan bàn tay, đặc biệt ở ngón trỏ, giữa và nửa ngoài ngón nhẫn.

Giải phẫu xương bàn tay

Khi nói đến giải phẫu xương bàn tay, chúng ta không chỉ liệt kê các xương mà còn phải hiểu cách chúng tương tác để tạo nên chức năng.

Mỗi xương bàn tay (metacarpal) có hình dáng giống một chiếc đòn gánh nhỏ:

• Nền (base): khớp với xương cổ tay.
• Thân (shaft): cong nhẹ về phía mu bàn tay, tạo độ lõm cho gan bàn tay – giúp ôm vật khi cầm nắm.
• Đầu (head): tròn, khớp với đốt ngón tay gần – tạo thành khớp MCP, cho phép gập, duỗi, dạng, khép ngón.

Đặc biệt, xương bàn tay ngón cái (số I) ngắn hơn, to hơn và có góc nghiêng đặc biệt – cho phép ngón cái tiếp xúc với các ngón khác. Đây là yếu tố tiến hóa quan trọng giúp con người sử dụng công cụ.

Trong giải phẫu xương bàn tay, các mạch máu và thần kinh chạy dọc theo rãnh giữa các xương. Vì vậy, chấn thương dù nhỏ cũng có thể ảnh hưởng đến cảm giác hoặc tuần hoàn – ví dụ như mất cảm giác ở gan bàn tay sau gãy xương móc.

Chức năng

Chức năng của bàn tay không chỉ là “cầm – nắm” mà bao gồm nhiều khả năng tinh vi:

1. Cầm nắm mạnh (power grip): như siết búa, vặn khăn – dựa vào lực từ gan bàn tay và các cơ cẳng tay.
2. Cầm nắm tinh (precision grip): như cầm kim, gõ phím – đòi hỏi phối hợp giữa ngón cái và đầu ngón trỏ, nhờ vào khớp CMC I linh hoạt.
3. Cảm nhận xúc giác: gan bàn tay chứa hàng ngàn thụ thể cảm giác – giúp phân biệt chất liệu, nhiệt độ, độ rung.
4. Biểu đạt cảm xúc: vẫy tay, bắt tay, ra hiệu – tất cả đều nhờ vào sự linh hoạt của xương bàn tay và khớp.

Khi xương bàn tay bị tổn thương (gãy, viêm khớp, thoái hóa), các chức năng này suy giảm nghiêm trọng. Ví dụ, gãy xương thang ở cổ tay có thể làm mất khả năng đối diện ngón cái – khiến bạn không thể cầm điện thoại hay mở nắp chai.

Các vấn đề thường gặp liên quan đến xương bàn tay

Dưới đây là những tình trạng phổ biến mà tôi thường gặp trong phòng khám, liên quan trực tiếp đến xương bàn tay và cấu tạo bàn tay:

– Gãy xương bàn tay

Thường xảy ra khi ngã chống tay hoặc đấm vào vật cứng. Đau nhói ở mu bàn tay, sưng, bầm tím và khó duỗi ngón là dấu hiệu điển hình.

– Hội chứng ống cổ tay

Do chèn ép dây thần kinh giữa trong ống cổ tay. Triệu chứng: tê, buốt gan bàn tay, lan lên ngón trỏ, giữa – đặc biệt về đêm.

– Viêm khớp ngón tay

Gặp ở người lớn tuổi hoặc sau chấn thương. Biểu hiện: cứng khớp buổi sáng, sưng các khớp MCP hoặc liên đốt, biến dạng ngón tay.

– Hội chứng De Quervain

Viêm gân duỗi ngón cái, gây đau dọc theo mu bàn tay gần cổ tay – thường ở người hay bế trẻ hoặc dùng chuột máy tính nhiều.

– Dị tật bẩm sinh

Một số trẻ sinh ra với thiếu hoặc thừa xương bàn tay, ngón tay dính nhau – cần can thiệp phẫu thuật sớm để phục hồi chức năng.

Câu hỏi thường gặp:

Xương bàn tay là gì?

Xương bàn tay là 5 xương dài (metacarpals), nối từ cổ tay đến gốc các ngón tay, tạo nên khung xương cho lòng bàn tay. Chúng đóng vai trò trụ cột trong mọi động tác cầm nắm.

Mu bàn tay là chỗ nào?

Mu bàn tay là chỗ nào? Đó là mặt sau của bàn tay – phần da mỏng, nổi gân, nơi xương bàn tay gần như sát bề mặt. Đây cũng là vị trí dễ bị chấn thương khi va đập.

Gan bàn tay là gì?

Gan bàn tay là mặt trước của bàn tay – phần tiếp xúc với vật khi bạn cầm nắm. Vùng này giàu cơ, thần kinh và mạch máu, rất nhạy cảm với cảm giác.

Cấu tạo bàn tay gồm những gì?

Cấu tạo bàn tay bao gồm:
– 8 xương cổ tay
– 5 xương bàn tay
– 14 xương ngón tay
– Hơn 30 khớp
– Hàng chục cơ, dây chằng, thần kinh và mạch máu.

1 bàn tay có bao nhiều khớp ngón tay?

Mỗi bàn tay có 14 khớp ngón tay, bao gồm:
– 4 khớp liên đốt gần (PIP) ở 4 ngón (trừ ngón cái)
– 4 khớp liên đốt xa (DIP)
– 2 khớp ngón cái (chỉ có 1 khớp liên đốt)
– Và 5 khớp bàn – ngón (MCP) – tuy không phải “khớp ngón tay” thuần túy nhưng thường được tính kèm trong sinh hoạt lâm sàng.

Giải phẫu xương bàn tay như thế nào?

Giải phẫu xương bàn tay cho thấy mỗi xương gồm nền, thân và đầu. Chúng cong nhẹ tạo vòm gan bàn tay, giúp phân tán lực khi cầm vật. Các xương này khớp với cổ tay phía trên và ngón tay phía dưới, tạo nên hệ thống vận động liên hoàn

Tóm lại, bàn tay có bao nhiêu xương? – 27 xương, được sắp xếp một cách tinh vi để cân bằng giữa sức mạnh và sự khéo léo. Từ xương bàn tay đến gan bàn tay, từ mu bàn tay đến các khớp ngón – tất cả đều góp phần tạo nên một trong những công cụ quý giá nhất của con người: đôi bàn tay.

Nếu bạn cảm thấy đau, tê, sưng hoặc hạn chế vận động ở tay, đừng chủ quan. Nhiều bệnh lý như gãy xương thuyền, hội chứng ống cổ tay hay viêm khớp có thể tiến triển âm thầm. Việc hiểu rõ cấu tạo bàn tay sẽ giúp bạn nhận biết sớm dấu hiệu bất thường và tìm đến chuyên gia y tế kịp thời.

Hãy trân trọng và chăm sóc đôi tay của bạn – bởi mỗi cử động nhỏ đều là kết quả của một hệ thống giải phẫu xương bàn tay kỳ diệu.