Hậu quả của bệnh tiểu đường là gì và có nguy hiểm không?

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ những lo lắng rất thật – đó cũng là điều mà nhiều bệnh nhân của tôi thường trăn trở khi được chẩn đoán đái tháo đường. Đúng như bạn nghi ngờ, hậu quả của bệnh tiểu đường nếu không được kiểm soát tốt có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến gần như mọi cơ quan trong cơ thể. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và quản lý đúng cách, nhiều biến chứng hoàn toàn có thể phòng ngừa hoặc làm chậm tiến triển.

Những hậu quả cấp tính và mạn tính của bệnh tiểu đường là gì?

Bệnh tiểu đường (đái tháo đường) không chỉ đơn thuần là “đường trong máu cao” – nó là một rối loạn chuyển hóa kéo dài, gây tổn thương hệ thống mạch máu nhỏ (vi mạch) và mạch máu lớn (đại mạch). Hậu quả được chia thành hai nhóm chính:

– Biến chứng cấp tính: xảy ra nhanh, có thể đe dọa tính mạng nếu không xử trí kịp thời, gồm:

• Hạ đường huyết nặng (do dùng thuốc quá liều, bỏ bữa…).
• Nhiễm toan ceton do đái tháo đường (thường ở type 1).
• Hội chứng tăng áp lực thẩm thấu không ceton (thường ở type 2, người lớn tuổi).

– Biến chứng mạn tính: tiến triển âm thầm trong nhiều năm, nhưng gây tổn thương vĩnh viễn:

• Biến chứng vi mạch: tổn thương thận (bệnh thận đái tháo đường), mắt (bệnh võng mạc đái tháo đường), thần kinh ngoại biên.
• Biến chứng đại mạch: nhồi máu cơ tim, đột quỵ, bệnh động mạch ngoại biên.
• Nhiễm trùng dai dẳng, đặc biệt ở bàn chân – có thể dẫn đến hoại tử và phải cắt cụt chi.

Tại sao tiểu đường lại gây tổn thương khắp cơ thể như vậy?

Nguyên nhân cốt lõi nằm ở tình trạng tăng glucose máu kéo dài. Khi đường huyết luôn ở mức cao:

– Các mạch máu nhỏ bị tổn thương do glycation (đường gắn vào protein tạo thành các sản phẩm gây độc tế bào).
– Quá trình viêm mạn tính và stress oxy hóa gia tăng, làm suy yếu lớp nội mạc mạch máu.
– Thần kinh bị thiếu máu nuôi dưỡng, dẫn đến rối loạn dẫn truyền – gây tê bì, mất cảm giác, đau rát kiểu “kim châm”.

Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân đến khám muộn với vết loét chân nhỏ nhưng đã nhiễm trùng sâu, hoặc phát hiện suy thận giai đoạn cuối chỉ vì chủ quan “không thấy đau gì”.

Dấu hiệu nào cảnh báo biến chứng tiểu đường đang tiến triển?

Bạn nên đi khám ngay nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Tê, nóng rát, mất cảm giác ở ngón chân, bàn chân (dấu hiệu tổn thương thần kinh).
– Mắt nhìn mờ đột ngột hoặc dần dần, đặc biệt khi đường huyết dao động mạnh.
– Phù mặt, phù chân, tiểu ít, nước tiểu có bọt – có thể là dấu hiệu suy thận.
– Vết thương lâu lành, da sạm ở nếp gấp (gáy, nách) – gợi ý đề kháng insulin nặng.
– Đau ngực, khó thở, nói ngọng, yếu nửa người – cảnh báo biến cố tim mạch hoặc đột quỵ.

Làm sao để ngăn ngừa hoặc làm chậm hậu quả của bệnh tiểu đường?

Kiểm soát tốt đường huyết là nền tảng, nhưng không phải là tất cả. Tôi luôn khuyên bệnh nhân của mình áp dụng “chiến lược 5 trụ cột”:

– Duy trì HbA1c < 7% (mục tiêu cá thể hóa theo độ tuổi và bệnh kèm).
– Kiểm soát huyết áp dưới 130/80 mmHg – vì tăng huyết áp làm nặng thêm tổn thương mạch máu.
– Ổn định lipid máu, đặc biệt giảm LDL-cholesterol.
– Khám sàng lọc biến chứng định kỳ: soi đáy mắt mỗi năm, xét nghiệm albumin niệu, khám thần kinh – bàn chân.
– Không hút thuốc và duy trì cân nặng hợp lý – vì thuốc lá và béo phì làm tăng gấp đôi nguy cơ biến chứng tim mạch.

Ngoài ra, hãy vận động đều đặn (ít nhất 150 phút/tuần), ăn đủ chất xơ, hạn chế tinh bột tinh chế, và tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc dù “thấy người khỏe”.

Hậu quả của bệnh tiểu đường có thể rất nghiêm trọng, nhưng phần lớn đều có thể phòng tránh nếu bạn chủ động kiểm soát từ sớm. Đừng đợi đến khi có triệu chứng mới lo – bởi lúc đó, tổn thương thường đã âm thầm diễn ra hàng năm trời. Hãy coi việc quản lý tiểu đường không phải là gánh nặng, mà là đầu tư cho sức khỏe dài hạn của chính bạn.