Khi nhắc đến các tai nạn thường gặp ở trẻ nhỏ, hóc dị vật là một tình huống nguy hiểm có thể xảy ra bất ngờ và để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử trí đúng cách. Trẻ nhỏ, đặc biệt là trong giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi, có thói quen khám phá thế giới bằng miệng nên rất dễ đưa các dị vật như đồ chơi, hạt, viên pin, đồng xu… vào đường thở hoặc thực quản. Điều quan trọng nhất là cha mẹ phải thật bình tĩnh và nắm vững cách xử trí khi hóc dị vật ở trẻ để tránh gây ra tổn thương nghiêm trọng hoặc thậm chí nguy cơ tử vong.

1. Nhận biết các dấu hiệu hóc dị vật ở trẻ

Việc phát hiện kịp thời tình trạng hóc dị vật ở trẻ đóng vai trò then chốt trong xử trí và tiên lượng sức khỏe sau đó. Tuy nhiên, do trẻ còn nhỏ, chưa thể diễn đạt tình trạng rõ ràng nên phụ huynh cần chú ý tới những biểu hiện bất thường.

Chú ý biểu hiện của trẻ để phát hiện tình huống hóc dị vật nhanh và xử lý kịp thời

1.1. Các biểu hiện ban đầu khi trẻ hóc dị vật

Ngay sau khi dị vật lọt vào đường thở hoặc thực quản, trẻ thường có các phản ứng đột ngột như:

– Ho sặc sụa liên tục, kèm biểu hiện khó thở hoặc thở rít.
– Mặt đỏ bừng lên hoặc tím tái đi do thiếu oxy.
– Không thể nói hay khóc lóc có tiếng.
– Có thể chảy nước mắt, nước mũi do kích thích niêm mạc.
– Trường hợp nặng hơn, trẻ mất ý thức trong thời gian ngắn nếu dị vật gây tắc nghẽn hoàn toàn.

Những dấu hiệu này là cảnh báo khẩn cấp, đòi hỏi người lớn cần can thiệp hoặc đưa trẻ đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

1.2. Các biểu hiện khi dị vật đã đi sâu hoặc mắc kẹt

Nếu dị vật không gây tắc nghẽn cấp tính mà mắc lại trong đường hô hấp hoặc tiêu hóa, trẻ có thể có các triệu chứng muộn như:

– Ho thường xuyên và kéo dài không rõ nguyên nhân.
– Khò khè, thở rít từng đợt dù không bị viêm hô hấp.
– Nôn ói hoặc đau vùng cổ, ngực.
– Sụt cân, kém ăn do khó chịu kéo dài.

Trong những trường hợp này, bác sĩ cần thực hiện nội soi để kiểm tra và xác định vị trí dị vật.

2. Xử trí hóc dị vật ở trẻ: Hướng dẫn theo độ tuổi và tình huống

Việc xử trí hóc dị vật ở trẻ phụ thuộc vào độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của tình huống. Cha mẹ hoặc người chăm sóc cần tuân thủ đúng phương pháp để đảm bảo an toàn cho trẻ.

2.1. Xử trí khi hóc dị vật ở trẻ dưới 1 tuổi

Ở độ tuổi này, trẻ còn rất nhỏ, nên phương pháp sơ cứu cần nhẹ nhàng nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả khai thông đường thở.

– Bước 1: Đặt trẻ nằm sấp trên cánh tay người lớn, đầu thấp hơn thân, giữ chắc phần đầu và cổ.
– Bước 2: Dùng lòng bàn tay vỗ 5 cái giữa hai xương bả vai (vỗ lưng).
– Bước 3: Lật trẻ nằm ngửa, tiếp tục dùng hai ngón tay ấn mạnh 5 lần vào vùng giữa ngực, ngay dưới đường nối giữa hai núm vú (ấn ngực).
– Lặp lại: Xen kẽ vỗ lưng và ấn ngực đến khi dị vật được tống ra hoặc trẻ có phản ứng.

Thực hiện đúng thao tác sơ cứu để tránh những tổn thương với trẻ

2.2. Xử trí khi hóc dị vật ở trẻ trên 1 tuổi

Với trẻ lớn hơn, kỹ thuật Heimlich (ép bụng) có thể áp dụng để khai thông đường thở:

– Bước 1: Đứng hoặc quỳ phía sau trẻ, vòng tay qua bụng.
– Bước 2: Một tay nắm lại, đặt phía trên rốn, dưới xương ức; tay còn lại đặt lên nắm tay.
– Bước 3: Dùng lực kéo mạnh tay vào trong và lên trên thành từng đợt nhanh và dứt khoát.

Lặp lại cho đến khi dị vật bật ra hoặc trẻ có thể thở được. Trong mọi trường hợp, nếu trẻ mất ý thức hoặc tình trạng không cải thiện, cần gọi cấp cứu ngay lập tức và tiến hành hồi sức tim phổi nếu có chuyên môn.

3. Tại sao hóc dị vật ở trẻ lại nguy hiểm?

Hóc dị vật ở trẻ nhỏ không chỉ gây khó thở tức thời mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu xử trí sai cách hoặc chậm trễ.

3.1. Tắc nghẽn đường thở cấp tính

Nếu dị vật chặn hoàn toàn khí quản, trẻ sẽ ngừng thở, dẫn đến thiếu oxy lên não chỉ sau vài phút. Tình huống này đòi hỏi phải can thiệp gấp để cứu sống trẻ, bởi chỉ cần 4-6 phút thiếu oxy, não có thể bị tổn thương không hồi phục.

3.2. Viêm nhiễm, áp xe hoặc tổn thương phổi

Trong một số trường hợp, dị vật lọt vào phế quản và lưu lại trong thời gian dài mà không được phát hiện, dẫn đến viêm phổi, viêm phế quản mạn tính, ho kéo dài hoặc thậm chí hình thành ổ áp xe.

Thăm khám bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để kiểm tra tình trạng của trẻ và có cách xử lý nhanh, đúng cách

3.3. Tổn thương với thực quản và đường tiêu hóa

Nếu dị vật có cạnh sắc hoặc là vật hóa học (như pin nút áo), có thể gây bỏng niêm mạc, thủng thực quản, chảy máu tiêu hóa, gây nguy hiểm tính mạng nếu không xử trí đúng.

4. Những điều cần lưu ý để phòng ngừa và hỗ trợ xử trí khi hóc dị vật ở trẻ

Dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn các tai nạn ở trẻ nhỏ, nhưng sự chủ động từ phụ huynh có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ hóc dị vật cũng như tăng hiệu quả xử trí nếu tai nạn xảy ra.

4.1. Không cho trẻ chơi với các đồ vật nhỏ

Cha mẹ cần loại bỏ những vật dụng dễ nuốt như nút áo, viên pin, hạt nhựa, đồng xu, mảnh đồ chơi nhỏ… khỏi tầm tay của trẻ, đặc biệt trong giai đoạn trẻ hay ngậm và cho đồ vật vào miệng.

4.2. Giám sát trẻ khi ăn và lựa chọn thực phẩm phù hợp

Không để trẻ ăn các loại thực phẩm dễ gây hóc như hạt hướng dương, lạc, nho nguyên quả, bỏng ngô hoặc thức ăn cứng, dai khi chưa đủ răng nhai. Khi trẻ ăn cần có người lớn bên cạnh giám sát.

4.3. Đưa trẻ đi kiểm tra khi có dấu hiệu nghi ngờ

Dù trẻ không có dấu hiệu rõ rệt sau một lần nghi ngờ hóc, nhưng nếu cha mẹ có linh cảm bất thường thì vẫn nên đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế có chuyên khoa Tai Mũi Họng. Việc nội soi kịp thời có thể giúp phát hiện và lấy dị vật ra trước khi xảy ra biến chứng.

Nhìn chung, tai nạn hóc dị vật tuy thường gặp ở trẻ nhỏ nhưng lại là tình huống y tế khẩn cấp cần được nhận biết và xử lý nhanh chóng, đúng cách. Mỗi bậc phụ huynh đều nên tự trang bị kiến thức cơ bản về xử trí khi hóc dị vật ở trẻ để bảo vệ con khỏi những biến cố đáng tiếc. Đặc biệt, nếu trẻ xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau khi nghi ngờ hóc, việc đến khám tại các cơ sở y tế uy tín sẽ là bước cần thiết nhằm đảm bảo sức khỏe lâu dài cho trẻ.