Giãn đài bể thận là tình trạng xảy ra khi dòng nước tiểu bị ứ đọng trong thận do tắc nghẽn hoặc dòng chảy ngược, làm cho cấu trúc đài bể thận giãn nở bất thường. Đây không phải là bệnh lý hiếm gặp và có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ, người trưởng thành đến phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình điều trị bệnh chính là việc triệu chứng giãn đài bể thận tiến triển âm thầm, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý khác như rối loạn tiểu tiện, đau cột sống, hoặc viêm đường tiết niệu nhẹ. Điều này dẫn đến việc bệnh không được phát hiện sớm, khiến quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn và làm tăng nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng như suy thận mạn tính.

1. Giãn đài bể thận là gì và vì sao bệnh dễ tiến triển âm thầm?

1.1 Giãn đài bể thận là phản ứng thứ phát của hệ tiết niệu

Đài bể thận là khu vực tiếp nhận nước tiểu từ các ống góp trong thận trước khi được đẩy xuống niệu quản và ra khỏi cơ thể. Khi có bất kỳ yếu tố nào gây cản trở dòng nước tiểu lưu thông như sỏi, dị tật niệu quản, hẹp niệu đạo, hoặc u chèn ép… nước tiểu sẽ bị ứ đọng, làm cho đài bể thận giãn nở vượt mức bình thường. Tuy giãn đài bể thận có thể xảy ra một cách đột ngột do tắc nghẽn cấp tính, phần lớn các trường hợp bệnh lại diễn tiến âm ỉ, kéo dài nhiều tuần hoặc thậm chí vài tháng trước khi bệnh nhân cảm nhận thấy rõ ràng bất kỳ dấu hiệu nào.

Chính vì cơ chế này mà người bệnh thường không hề biết cơ thể đang âm thầm gặp nguy hiểm. Khi tình trạng giãn nhẹ chỉ ảnh hưởng đến một phần nhỏ cấu trúc thận, chức năng lọc vẫn được đảm bảo, các biểu hiện lâm sàng không đủ mạnh để tạo ra cảm giác bất thường rõ rệt, khiến việc phát hiện trở nên khó khăn.

Một trong những nguyên nhân điển hình của giãn đài bể thận là tình trạng sỏi tiết niệu gây tắc nghẽn dòng chảy nước tiểu âm thầm, kéo dài.

1.2 Triệu chứng giãn đài bể thận dễ bị đánh đồng với các vấn đề khác

Đặc điểm mơ hồ và không đặc hiệu của triệu chứng giãn đài bể thận khiến bệnh dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác. Đau lưng âm ỉ ở vùng thắt lưng, cảm giác mệt mỏi, sốt nhẹ, hoặc tiểu đêm nhiều lần có thể được gán cho các nguyên nhân như căng cơ, rối loạn giấc ngủ hay cảm lạnh thông thường. Trong nhiều trường hợp, người bệnh thậm chí không gặp bất kỳ biểu hiện nào trong thời gian dài, cho đến khi thận đã bị tổn thương nghiêm trọng.

Chính điều này tạo nên một khoảng trống chẩn đoán nguy hiểm, làm chậm trễ thời điểm điều trị tối ưu, đặc biệt với các đối tượng dễ bị chủ quan như người lớn tuổi hoặc người lao động thể chất thường xuyên.

2. Những dấu hiệu điển hình của giãn đài bể thận cần cảnh giác

2.1 Triệu chứng giãn đài bể thận giai đoạn đầu

Trong giai đoạn đầu, các triệu chứng thường khá kín đáo. Người bệnh có thể chỉ cảm nhận được cảm giác tức nặng vùng hông lưng, hoặc đau lưng thoáng qua, không liên tục, nên rất dễ bỏ qua. Đôi khi, một số người có thể thấy mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân, mất ngủ hoặc giảm khả năng tập trung do ảnh hưởng của tình trạng viêm nhiễm nhẹ tại đài bể thận nhưng lại không nghĩ đến nguyên nhân từ thận.

Ở một số bệnh nhân, có thể xuất hiện các biểu hiện của rối loạn tiểu tiện như tiểu rắt, tiểu đục hoặc tiểu đêm. Tuy nhiên, những triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với viêm bàng quang hoặc đường tiểu dưới và không được kiểm tra kỹ bằng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh.

Triệu chứng của giãn đài bể thận có thể gây nhầm lẫn hoặc khá mờ nhạt ở giai đoạn đầu

2.2 Triệu chứng giãn đài bể thận giai đoạn tiến triển

Khi tình trạng giãn đài bể thận trở nên nghiêm trọng hơn, biểu hiện lâm sàng sẽ rõ ràng hơn nhưng cũng đồng nghĩa với việc thận đã bị ảnh hưởng đáng kể. Lúc này, người bệnh có thể gặp phải các cơn đau lưng quặn từng đợt, đặc biệt ở vùng hông lưng gần xương sườn cuối. Đau có thể lan xuống bụng dưới, bẹn, hoặc lan ra sau lưng giống như cơn đau do sỏi thận.

Ngoài ra, có thể xuất hiện hiện tượng sốt nhẹ đến cao, kèm theo rét run, mạch nhanh nếu giãn đài bể thận đi kèm với nhiễm trùng. Một số người cảm nhận được áp lực khi đi tiểu, hoặc tiểu ra máu vi thể, biểu hiện của niêm mạc đài bể thận bị tổn thương. Lượng nước tiểu trong ngày có thể tăng lên bất thường hoặc ngược lại, giảm hẳn nếu thận mất khả năng lọc bình thường.

Điều đáng lo ngại là ở một số người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền như đái tháo đường, các dấu hiệu này lại càng dễ bị bỏ qua do cơ thể thích nghi kém với cảm giác đau và phản ứng viêm, dẫn đến tình trạng phát hiện trễ, khi chức năng thận đã suy giảm rõ rệt.

3. Vì sao việc bỏ qua triệu chứng giãn đài bể thận có thể gây hậu quả nghiêm trọng?

3.1 Gây suy thận mạn tính không hồi phục

Một trong những hậu quả nguy hiểm nhất khi bỏ qua triệu chứng giãn đài bể thận là dẫn đến suy thận mạn tính. Khi dòng nước tiểu bị ứ đọng kéo dài, các tế bào thận sẽ dần bị tổn thương do áp lực nội thận tăng cao, kèm theo viêm nhiễm và hoại tử mô. Nếu không điều trị kịp thời, mô thận bị xơ hóa và mất khả năng phục hồi hoàn toàn, buộc người bệnh phải đối mặt với các biện pháp thay thế thận như lọc máu hoặc ghép thận trong tương lai.

Bỏ qua triệu chứng, không thăm khám và điều trị kịp thời có thể dẫn đến tình trạng suy giảm chức năng thận

3.2 Làm tăng nguy cơ nhiễm trùng huyết từ đường tiết niệu

Đối với các trường hợp giãn đài bể thận có nhiễm khuẩn đi kèm, vi khuẩn từ thận có thể xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng huyết, một biến chứng đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Đây là nguy cơ đặc biệt cao ở những người có hệ miễn dịch suy giảm như người già, người đang hóa trị ung thư hoặc phụ nữ mang thai.

Ngoài ra, giãn đài bể thận còn có thể dẫn đến biến dạng cấu trúc hệ tiết niệu, tạo điều kiện hình thành sỏi thận, áp-xe thận, và làm giảm chất lượng sống lâu dài của người bệnh.

Triệu chứng giãn đài bể thận thường không rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn và bỏ qua, nhất là trong giai đoạn đầu khi tổn thương chưa biểu hiện mạnh mẽ. Tuy nhiên, sự thờ ơ hoặc chủ quan với những dấu hiệu mờ nhạt ban đầu có thể khiến người bệnh đánh mất cơ hội điều trị hiệu quả, đối mặt với những biến chứng nặng nề như suy thận, nhiễm trùng nặng hoặc tổn thương vĩnh viễn hệ tiết niệu. Việc tầm soát sức khỏe định kỳ, đặc biệt bằng siêu âm ổ bụng, xét nghiệm nước tiểu và chức năng thận là điều cần thiết đối với những người có nguy cơ cao. Hãy lắng nghe cơ thể và chủ động khám sớm khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, dù là nhỏ nhất, để bảo vệ sức khỏe thận của bạn một cách toàn diện.