Giảm nguy cơ ung thư khi kiểm tra sức khoẻ định kỳ

Ung thư đang trở thành “kẻ thù thầm lặng” khi số ca mắc mới không ngừng tăng và ngày càng trẻ hóa. Điều đáng lo ngại là phần lớn bệnh nhân chỉ phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị gặp nhiều khó khăn. Trong bối cảnh đó, kiểm tra sức khoẻ định kỳ không chỉ giúp phát hiện sớm ung thư mà còn mở ra cơ hội điều trị hiệu quả, kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng cuộc sống.

1. Thực trạng ung thư trẻ hóa ở người trẻ

1.1. Những con số báo động cần kiểm tra sức khoẻ định kỳ

Ung thư đã trở thành một thách thức y tế công cộng lớn trên toàn thế giới, đặc biệt là tại châu Á. Theo thống kê của Tổ chức GLOBOCAN 2022, châu Á hiện chiếm gần một nửa tổng số ca ung thư toàn cầu do mật độ dân số lớn và nhiều yếu tố nguy cơ môi trường. Tại Việt Nam, chỉ trong năm 2022 đã có khoảng 180.000 trường hợp ung thư mới và 120.000 ca tử vong. Dự báo đến năm 2045, số ca ung thư có thể vượt mức 292.000 ca mới và hơn 208.000 ca tử vong, tức tăng gần 70% so với hiện nay

Điều khiến các chuyên gia lo ngại là phần lớn ca bệnh được chẩn đoán khi đã bước vào giai đoạn muộn. Nguyên nhân chính là do người bệnh ít khi đi khám tầm soát, cộng thêm việc các loại ung thư phổ biến ở Việt Nam như ung thư gan, phổi, dạ dày thường có tiên lượng xấu.

Đáng chú ý, tỷ lệ ung thư ở người trẻ dưới 50 tuổi đang có xu hướng tăng nhanh, chiếm gần 45% số ca mắc mới trong vài thập kỷ qua. Điều này cho thấy căn bệnh không còn “đặc quyền” của tuổi già, mà ngày càng “tấn công” vào nhóm lao động chính trong xã hội.

1.2. Thói quen gây ung thư

Lối sống hiện đại chính là “ngòi nổ” âm thầm kích hoạt sự bùng phát mạnh mẽ của nhiều loại ung thư.

– Căng thẳng kéo dài: Lối sống bận rộn, thức dậy là đã cầm điện thoại, làm việc đa nhiệm liên tục khiến hệ thần kinh luôn ở trạng thái quá tải. Stress mạn tính làm suy giảm miễn dịch, rối loạn nội tiết tố, tăng phản ứng viêm. Tất cả đều làm tăng nguy cơ đột biến tế bào.

– Thói quen sinh hoạt xấu: Thức khuya, sử dụng rượu bia, hút thuốc lá hoặc lạm dụng cà phê, nước tăng lực khiến tế bào bị tổn thương, tích tụ đột biến và dễ chuyển thành ung thư.

– Chế độ ăn mất cân bằng: Thức ăn nhanh, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn với nhiều chất phụ gia dần thay thế bữa cơm truyền thống. Điều này không chỉ gây ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày, mà còn làm hệ miễn dịch suy yếu.

– Ô nhiễm môi trường: Hít phải khí thải từ xe cộ, khói bụi công nghiệp hoặc tiếp xúc hóa chất nông nghiệp như thuốc trừ sâu, benzene, formaldehyde đã được chứng minh làm tăng nguy cơ ung thư phổi, gan, máu.

– Yếu tố di truyền và bệnh nền: Gia đình có người từng mắc ung thư hoặc bản thân mắc các bệnh mạn tính như béo phì, tiểu đường, xơ gan… đều làm nguy cơ phát triển ung thư cao hơn nhiều lần.

1.3. Thực tế về việc đi khám sức khỏe định kỳ

Một khảo sát của YouGov trên hơn 6.000 người tại Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, cho thấy:

– 84% người tin rằng phát hiện sớm ung thư giúp cải thiện kết quả điều trị.

– Nhưng chỉ 34% từng đi tầm soát ung thư, trong đó chỉ 13% làm xét nghiệm chuyên biệt.

– 56% người lo sợ bản thân có thể mắc ung thư, nhưng đa số vẫn không đi kiểm tra định kỳ.

Nguyên nhân phổ biến là: 35% nghĩ không cần thiết, 22% sợ chi phí cao, 22% ngại chẩn đoán bệnh. Ngoài ra, nhận thức về các phương pháp điều trị mới như liệu pháp miễn dịch, điều trị cá thể hóa vẫn còn hạn chế.

Điều này cho thấy khoảng cách giữa “nhận thức” và “hành động” vẫn còn rất lớn. Nếu người dân chủ động kiểm tra sức khoẻ định kỳ, nhiều ca ung thư có thể được phát hiện ở giai đoạn sớm, giảm tỷ lệ tử vong đáng kể.

2. Lợi ích quan trọng khi kiểm tra sức khoẻ định kỳ và tầm soát ung thư

2.1. Chủ động phát hiện và phòng tránh bệnh tật

Nhiều người thường nghĩ rằng khi không có triệu chứng bất thường tức là sức khoẻ vẫn ổn. Nhưng thực tế, các bệnh nguy hiểm như ung thư, tim mạch hay cao huyết áp giai đoạn đầu hầu như không biểu hiện rõ ràng. Phần lớn ca bệnh chỉ được phát hiện tình cờ khi siêu âm hoặc xét nghiệm.

Việc kiểm tra sức khoẻ định kỳ giúp phát hiện bệnh sớm, hạn chế biến chứng, tăng cơ hội chữa khỏi và giảm chi phí điều trị. Đặc biệt, sàng lọc bệnh cho các đối tượng nguy cơ cao là một lợi ích không thể bỏ qua.

– Những người mắc các bệnh nền như xơ gan, tiểu đường, cao huyết áp, suy thận hay rối loạn nội tiết. Họ cần được theo dõi cụ thể tình trạng bệnh thông qua việc thăm khám thường xuyên.

– Đối với phụ nữ đã sinh nở nhiều hoặc có tiền sử viêm nhiễm vùng âm đạo, việc khám định kỳ là vô cùng cần thiết để phát hiện sớm các bệnh lý phụ khoa.

2.2. Hiểu thêm về cơ thể

Trong nhịp sống bận rộn, một số thói quen không tốt như thức khuya, tiêu thụ quá nhiều cafein, lười vận động hoặc chế độ ăn uống thiếu lành mạnh có thể gây ra những bất thường. Các triệu chứng như khó thở, đau ngực hoặc đột ngột mất thị lực có thể xuất hiện, dẫn đến tâm lý hoang mang và lo lắng không cần thiết.

Nếu bạn duy trì việc khám sức khoẻ định kỳ theo tần suất được khuyến cáo, bạn sẽ nắm rõ tổng quan về cơ thể. Bác sĩ sẽ giúp bạn hiểu đâu là nguyên nhân gây ra những vấn đề sức khỏe trên, từ đó loại trừ những lo lắng không đáng có.

2.3. Điều chỉnh lối sống

Kết quả thăm khám sức khoẻ không chỉ giúp xác định tình trạng hiện tại mà còn là kim chỉ nam khoa học để điều chỉnh lối sống. Bác sĩ có thể đưa ra lời khuyên về chế độ ăn, vận động, giấc ngủ, thậm chí cả môi trường sống.

3. Những đối tượng khuyến khích kiểm tra sức khỏe định kỳ

3.1. Chia theo độ tuổi

– Trẻ từ 0-6 tuổi: tập trung vào tiêm chủng, phát triển thể chất và tầm soát dị tật bẩm sinh.

– Trẻ từ 7-15 tuổi: kiểm tra thị lực, dinh dưỡng, phát triển chiều cao cân nặng.

– Thanh thiếu niên 16-18 tuổi: tầm soát bệnh học đường, rối loạn tâm lý, nội tiết.

– Người trưởng thành trên 18 tuổi: khám tổng quát, tầm soát ung thư và bệnh mạn tính.

3.2. Gói kiểm tra sức khoẻ định kỳ chia theo giới tính

Nam và nữ có sự khác biệt rõ rệt về cấu tạo sinh học, do đó gói khám cũng được thiết kế riêng:

– Nữ giới: ưu tiên tầm soát ung thư vú, cổ tử cung, buồng trứng.

– Nam giới: tập trung vào bệnh tim mạch, gan mật, tuyến tiền liệt.

3.3. Chia theo nhu cầu và điều kiện tài chính

Việc lựa chọn gói khám phụ thuộc vào nhu cầu thực tế và điều kiện tài chính của từng cá nhân. Chi phí thực hiện sẽ tăng dần từ mức cơ bản đến chuyên sâu. Các danh mục trong gói khám cũng tăng dần theo mức độ, đảm bảo đáp ứng được nhu cầu khám sức khỏe ngày càng cao của người dân.

Ung thư và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác đang ngày càng trẻ hóa và trở nên phổ biến, đe dọa trực tiếp đến chất lượng cuộc sống. Thay vì sống trong sợ hãi, mỗi người chúng ta đều có thể chủ động nắm giữ sức khỏe của mình bằng cách kiểm tra sức khỏe định kỳ.