Đau rát ở ngực do trào ngược dạ dày: Cách chẩn đoán và điều trị

Đau rát ở ngực là một trong những triệu chứng phổ biến khiến nhiều người lo lắng, bởi nó thường bị nhầm lẫn với dấu hiệu của bệnh tim mạch. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, cảm giác nóng rát này lại bắt nguồn từ trào ngược dạ dày thực quản (GERD) – một bệnh lý tiêu hóa phổ biến.

1. Hiểu về trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD – Gastroesophageal Reflux Disease) là hiện tượng dịch vị acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Thực quản là ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày, không được thiết kế để chịu đựng môi trường acid. Khi acid dạ dày tiếp xúc với niêm mạc thực quản, nó gây tổn thương, dẫn đến cảm giác nóng rát, đau đớn – thường được mô tả là đau rát sau xương ức.

Hiện tượng này có thể xảy ra một cách sinh lý sau bữa ăn no, nhưng nếu nó xảy ra thường xuyên (nhiều hơn 2 lần mỗi tuần), kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, thì được xem là bệnh lý GERD. Vậy vì sao trào ngược dạ dày gây đau rát ngực và chúng ta cần làm gì khi gặp phải tình trạng này? Những thông tin dưới đây sẽ giải đáp về chủ đề này.

2. Vì sao trào ngược gây đau rát ở ngực?

Nguyên nhân gây đau rát ngực trong GERD chủ yếu là do acid và các enzyme tiêu hóa trong dịch dạ dày (như pepsin) làm tổn thương niêm mạc thực quản. Khi chất trào ngược tiếp xúc với vùng thực quản, đặc biệt là phần dưới ngay sau xương ức, sẽ gây nên cảm giác:

Nóng rát (còn gọi là chứng ợ nóng)

Cảm giác đau thắt ngực hoặc tức ngực

Đau lan lên họng hoặc sau lưng

Do thực quản nằm gần tim, cảm giác đau rát có thể dễ dàng bị nhầm lẫn với đau tim, đặc biệt nếu người bệnh không có kiến thức rõ ràng về bệnh lý tiêu hóa.

3. Triệu chứng đặc trưng của trào ngược dạ dày

Ngoài đau rát ở ngực, trào ngược dạ dày còn có thể gây ra nhiều biểu hiện khác như:

Ợ chua, ợ nóng: Cảm giác nóng rát lan từ vùng thượng vị lên sau xương ức, thậm chí tới họng.

Cảm giác có khối u trong họng: Thường xuyên có cảm giác vướng, nghẹn.

Khó nuốt hoặc đau khi nuốt

Ho khan, khò khè kéo dài, nhất là về đêm

Hơi thở có mùi hôi hoặc vị chua trong miệng

Buồn nôn, nhất là sau khi ăn

Đầy bụng, chướng hơi, nhanh no

Những triệu chứng này thường xuất hiện nhiều hơn khi người bệnh:

Ăn quá no, ăn đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ

Nằm ngay sau khi ăn

Uống rượu, bia, cà phê

Mặc quần áo chật, thắt lưng quá chặt

4. Phân biệt đau ngực do GERD và bệnh tim mạch

Một trong những điều quan trọng nhất là cần phân biệt đau ngực do GERD với đau thắt ngực do bệnh tim, vì hai loại đau này có thể gây nhầm lẫn. Dưới đây là một số điểm khác nhau cơ bản:

– Đau ngực do GERD

Đau rát, nóng, lan lên cổ họng, có thể kèm ợ chua. Thời điểm xuất hiện: Sau khi ăn no, khi nằm, cúi người. Đau giảm khi ngồi dậy, uống thuốc kháng acid. Các triệu chứng kèm theo gồm ợ hơi, đầy bụng, buồn nôn

– Đau ngực do tim mạch

Đau thắt, bóp nghẹt, lan ra tay trái hoặc hàm. Thời điểm xuất hiện: Khi gắng sức, căng thẳng. Đau giảm khi nghỉ ngơi, dùng thuốc giãn mạch. Các triệu chứng kèm theo gồm hồi hộp, khó thở, vã mồ hôi

Tuy nhiên, trong thực tế lâm sàng, có những trường hợp cả hai loại đau đều xuất hiện song song, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền. Do đó, khi xuất hiện đau ngực nghi ngờ, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra chính xác.

5. Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày

Một số yếu tố góp phần gây ra trào ngược dạ dày bao gồm:

5.1 Yếu tố cơ học gây trào ngược đau rát ở ngực:

Cơ vòng thực quản dưới bị yếu hoặc hoạt động không hiệu quả. Bên cạnh đó còn có nguyên nhân do tình trạng thoát vị hoành.

5.2 Thói quen ăn uống không lành mạnh:

Ăn quá no, ăn sát giờ đi ngủ. Ăn nhiều chất béo, chiên rán, đồ ngọt, socola, caffeine. Sử dụng nhiều rượu, bia, thuốc lá.

5.3 Yếu tố sinh lý và bệnh lý dẫn tới trào ngược đau rát ở ngực:

Béo phì, mang thai, căng thẳng kéo dài là những yếu tố dễ gây trào ngược. Ngoài ra trào ngược còn có thể do tác dụng phụ của các thuốc như NSAIDs, thuốc chẹn canxi, thuốc điều trị hen suyễn…

6. Biến chứng nếu không điều trị kịp thời

Nếu để tình trạng trào ngược kéo dài mà không điều trị đúng cách, người bệnh có thể gặp các biến chứng nguy hiểm như:

Viêm thực quản mạn tính: Gây đau, chảy máu, thậm chí loét thực quản.

Hẹp thực quản: Do sẹo xơ, gây khó nuốt.

Barrett thực quản: Thay đổi bất thường tế bào thực quản, có nguy cơ tiến triển thành ung thư.

Ung thư thực quản: Mặc dù hiếm gặp, nhưng là biến chứng nặng nề nhất của GERD kéo dài.

7. Chẩn đoán trào ngược dạ dày

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp sau:

Nội soi tiêu hóa: Để quan sát trực tiếp tổn thương thực quản.

Đo pH thực quản 24 giờ: Đánh giá mức độ acid trào ngược.

Đo áp lực cơ vòng thực quản: Xác định chức năng của cơ vòng dưới.

Xét nghiệm HP (Helicobacter pylori) – vi khuẩn liên quan đến viêm loét dạ dày.

8. Phương pháp điều trị

8.1 Điều chỉnh lối sống – yếu tố then chốt:

Ăn uống điều độ, tránh ăn khuya.

Tránh các thực phẩm kích thích như: cà phê, rượu, socola, đồ cay.

Tránh nằm ngay sau khi ăn, nên kê cao đầu giường.

Giảm cân nếu béo phì.

Tránh mặc quần áo quá chật.

8.2. Dùng thuốc:

Thuốc kháng acid (Antacids): Giảm nhanh triệu chứng.

Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Ức chế sản xuất acid.

Thuốc chẹn H2: Giảm tiết acid

Thuốc tăng vận động tiêu hóa: Giúp dạ dày tiêu hóa nhanh hơn.

Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần theo chỉ định của bác sĩ, tránh lạm dụng hoặc tự ý ngưng thuốc.

8.3 Phẫu thuật:

Chỉ định trong trường hợp GERD nặng, không đáp ứng điều trị nội khoa hoặc có biến chứng nặng như thoát vị hoành, Barrett thực quản.

Đau rát ở ngực do trào ngược dạ dày thực quản là một triệu chứng phổ biến nhưng dễ bị nhầm lẫn và xem nhẹ. Việc nhận biết sớm và phân biệt với các nguyên nhân đau ngực nghiêm trọng như bệnh tim là rất quan trọng. Trào ngược dạ dày có thể điều trị hiệu quả nếu người bệnh thay đổi lối sống hợp lý, sử dụng thuốc đúng cách và khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa khi cần thiết.

Đừng để những cơn đau âm ỉ trở thành nguy cơ tiềm ẩn. Lắng nghe cơ thể mình, và hành động kịp thời là chìa khóa để giữ gìn sức khỏe hệ tiêu hóa và chất lượng cuộc sống.