Đau dạ dày sôi bụng do đâu và cách ngăn chặn, phòng tránh

Đau dạ dày sôi bụng là triệu chứng mà rất nhiều người từng gặp phải hiện nay. Đây không chỉ là biểu hiện của một rối loạn tiêu hóa thông thường, mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, giải pháp điều trị, phòng ngừa hiệu quả tình trạng này.

1. Nhận diện cụ thể chứng đau dạ dày sôi bụng

Trong nhịp sống hiện đại, khi con người ngày càng bận rộn và dễ có chế độ ăn uống, sinh hoạt không điều độ, tình trạng đau dạ dày kèm theo sôi bụng ngày càng phổ biến. Đau dạ dày là một biểu hiện phổ biến khi lớp niêm mạc dạ dày bị tổn thương do nhiều nguyên nhân như vi khuẩn, stress, hoặc chế độ ăn uống không lành mạnh. Trong khi đó, sôi bụng là hiện tượng âm thanh phát ra từ ống tiêu hóa do sự di chuyển của khí và dịch tiêu hóa trong ruột.

Khi hai triệu chứng này đi kèm với nhau, chúng có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng như viêm loét dạ dày, hội chứng ruột kích thích (IBS), rối loạn tiêu hóa chức năng, hoặc nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.

2. Nguyên nhân gây đau dạ dày kèm sôi bụng

2.1. Chế độ ăn uống không khoa học gây đau dạ dày sôi bụng

Ăn không đúng bữa, bỏ bữa hoặc ăn quá no là một trong số các thói quen xấu trong ăn uống hiện nay. Cùng với đó là việc sử dụng nhiều thực phẩm chiên rán, cay nóng, chứa nhiều axit. Hoặc ăn quá nhanh, không nhai kỹ, dễ gây áp lực lên dạ dày. Nhiều người còn hay uống nhiều cà phê, rượu bia, nước ngọt có ga. Tất cả những điều này dễ làm tổn hại dạ dày, gây đau dạ dày sôi bụng.

2.2. Căng thẳng, lo âu kéo dài

Stress và áp lực tâm lý ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gián tiếp tác động đến dạ dày qua hệ trục não – ruột (brain-gut axis), làm tăng tiết axit dạ dày, dẫn đến đau và sôi bụng.

2.3. Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori gây đau dạ dày sôi bụng

Đây là loại vi khuẩn phổ biến nhất gây ra các bệnh lý về dạ dày như viêm loét dạ dày – tá tràng. Vi khuẩn này phá hủy lớp niêm mạc bảo vệ, khiến axit dạ dày tấn công vào thành dạ dày, gây đau và tạo điều kiện hình thành khí gây sôi bụng.

2.4. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như aspirin, ibuprofen khi dùng kéo dài có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, làm xuất hiện triệu chứng đau và khó tiêu.

2.5. Các bệnh lý tiêu hóa khác

Một số bệnh về tiêu hóa khác ngoài 2 bệnh kể trên cũng có thể gây đau dạ dày và sôi bụng. Chẳng hạn như viêm dạ dày cấp hoặc mạn tính, loét dạ dày – tá tràng, hội chứng ruột kích thích (IBS) hay viêm đại tràng.

3. Triệu chứng đi kèm thường gặp

Người bị đau dạ dày sôi bụng có thể xuất hiện các triệu chứng kèm theo như: Đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng thượng vị (trên rốn). Sôi bụng, cảm giác sục sôi, ọc ọc, nhất là sau khi ăn. Căng tức bụng, đầy hơi, ợ chua, buồn nôn hoặc nôn mửa. Ngoài ra, người bệnh còn thường bị tiêu chảy hoặc táo bón luân phiên. Ăn không ngon, chán ăn cũng rất phổ biến. Một số trường hợp có thể bị sụt cân không rõ nguyên nhân. Nếu tình trạng kéo dài hơn một vài ngày, đặc biệt đi kèm với sốt cao, nôn ra máu, đi ngoài phân đen thì cần đi khám ngay lập tức. Bởi đó có thể là biểu hiện của xuất huyết tiêu hóa hoặc ung thư dạ dày.

4. Tác hại của tình trạng đau dạ dày và sôi bụng

Tình trạng này nếu không được điều trị sớm có thể dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng. Đó là loét và thủng dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, giảm hấp thu dưỡng chất, suy dinh dưỡng. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống: mất ngủ, suy giảm năng suất làm việc, dễ mệt mỏi. Đặc biệt, trong xã hội hiện đại, người trẻ tuổi thường chủ quan với các dấu hiệu ban đầu của bệnh dạ dày, dẫn đến phát hiện bệnh muộn và điều trị khó khăn hơn.

5. Chẩn đoán nguyên nhân gây đau dạ dày và sôi bụng

Để xác định chính xác nguyên nhân gây đau dạ dày, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp sau:

Nội soi dạ dày – tá tràng

Xét nghiệm máu hoặc phân

Test hơi thở kiểm tra vi khuẩn H. pylori

Siêu âm ổ bụng

Chụp CT bụng (nếu nghi ngờ biến chứng nghiêm trọng)

Việc chẩn đoán đúng giúp bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, tránh tái phát và biến chứng nguy hiểm.

6. Phương pháp điều trị và phòng ngừa

6.1 Điều trị bằng nội khoa (dùng thuốc)

Tùy vào nguyên nhân, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc như: Thuốc giảm tiết axit, thuốc trung hòa axit. Ngoài ra còn có thuốc kháng sinh (nếu có H. pylori), thuốc điều hòa nhu động ruột (nếu kèm hội chứng ruột kích thích). Tuy nhiên, không nên tự ý mua thuốc uống vì có thể gây nhờn thuốc hoặc tác dụng phụ không mong muốn.

6.2 Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa ăn, tránh đồ cay, chua, nhiều dầu mỡ là điều đầu tiên cần nhớ với người đau dạ dày. Bên cạnh đó cần hạn chế rượu bia, thuốc lá, cà phê, uống đủ nước, bổ sung rau xanh và ăn các thực phẩm dễ tiêu. Đặc biệt, cần tránh nằm ngay sau khi ăn, giữ tinh thần thoải mái, giảm căng thẳng.

Một số thảo dược như cam thảo, nghệ vàng, lá khôi, gừng, trần bì có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, làm lành niêm mạc dạ dày. Tuy nhiên, cần dùng đúng liều lượng, với tùy từng trường hợp, từng đặc điểm cơ thể và cân nhắc vấn đề bệnh lý nền nếu có trước khi sử dụng. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dài ngày.

6.3 Phòng ngừa chứng đau dạ dày, sôi bụng

Phòng bệnh luôn quan trọng hơn chữa bệnh. Để tránh tái phát hoặc phòng tránh đau dạ dày sôi bụng, bạn nên ăn uống điều độ. Không để bụng quá đói hoặc quá no, hạn chế ăn đêm, ăn đồ ăn nhanh. Tránh xa chất kích thích. Cần vận động nhẹ nhàng sau bữa ăn. Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng. Đặc biệt, cần kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề tiêu hóa.

Như vậy, đau dạ dày kèm theo sôi bụng là biểu hiện thường gặp nhưng lại dễ bị bỏ qua hoặc xem nhẹ. Việc nắm bắt nguyên nhân, nhận diện sớm triệu chứng, điều chỉnh lối sống và điều trị đúng cách sẽ giúp bạn kiểm soát tình trạng này hiệu quả. Đừng để các vấn đề về dạ dày âm thầm phá hoại sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn.