Vì sao nước tiểu màu nâu đỏ?

Nước tiểu màu nâu đỏ là một trong những dấu hiệu cho thấy cơ thể đang có sự thay đổi bất thường. Tình trạng này có thể do thiếu nước, tác động của thực phẩm, thuốc hoặc liên quan đến các bệnh lý như nhiễm trùng tiết niệu, bệnh gan hay thận. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây ra sẽ giúp bạn có hướng xử trí phù hợp và chủ động bảo vệ sức khỏe.

1. Vì sao nước tiểu màu nâu đỏ?

Thông thường, màu nước tiểu ở người khoẻ mạnh dao động từ trong suốt đến vàng nhạt. Khi nước tiểu chuyển sang màu nâu đỏ, đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang có sự thay đổi. Tình trạng này có thể chỉ do nguyên nhân sinh lý đơn giản, nhưng cũng có thể liên quan đến các bệnh lý ở gan, thận hoặc đường tiết niệu.

1.1. Nước tiểu màu nâu đỏ do một số bệnh lý gây ra

Nước tiểu màu nâu đỏ có thể là dấu hiệu cảnh bảo các vấn đề liên quan đến bệnh lý nghiêm trọng. Chẳng hạn:

Viêm gan: Nước tiểu màu nâu là dấu hiệu thường gặp và có thể xuất hiện sớm ở người mắc viêm gan (viêm gan A, B, C). Khi gan bị tổn thương, chức năng lọc máu suy giảm, làm bilirubin tích tụ trong máu và nước tiểu, khiến nước tiểu sẫm màu. Người bệnh có thể kèm theo các triệu chứng như sốt, chán ăn, mệt mỏi, đau bụng, buồn nôn, phân nhạt màu, đau khớp và vàng da, vàng mắt.
Xơ gan: Nước tiểu màu đỏ bị bệnh gì? Đây có thể là dấu hiệu của xơ gan, tình trạng gan bị xơ sẹo sau thời gian dài mắc viêm gan hoặc các bệnh gan mãn tính. Ở giai đoạn nặng, người bệnh có thể bị rối loạn giấc ngủ, suy giảm trí nhớ, phù bụng hoặc chân, yếu cơ và vàng da, vàng mắt.
Bệnh thận: Một số bệnh thận có thể gây ra tình trạng nước tiểu màu nâu đỏ như viêm cầu thận sau nhiễm viêm cầu khuẩn, bệnh thận IgA… Một số triệu chứng đi kèm bao gồm phù mặt, quanh mắt và tay chân, tiểu ít, cảm giác mệt mỏi.
Ung thư da: U hắc tố da hiếm gặp nhưng đôi khi có thể khiến sắc tố da đi vào máu, làm nước tiểu chuyển màu nâu. Trong đó nốt ruồi phát triển nhanh, thay đổi màu sắc hoặc không tự mất đi là những dấu hiệu phát hiện bệnh rõ nhất.
Bệnh do ve truyền: Một số loài ve có thể truyền vi khuẩn gây bệnh babesiosis, dẫn đến nước tiểu sẫm màu kèm sốt, đau đầu, đau cơ, buồn nôn hoặc đau bụng. Tuy nhiên loài ve này chỉ xuất hiện nhiều ở vùng Trung Tây và Đông Bắc Hoa Kỳ.

1.2. Nước tiểu màu nâu đỏ do thiếu máu

Thiếu máu tán huyết là tình trạng các tế bào hồng cầu bị phá hủy sớm hơn bình thường. Khi hồng cầu bị vỡ, các sản phẩm phân hủy đi vào máu và được thải qua nước tiểu, khiến nước tiểu có màu nâu đỏ.

Thiếu máu tán huyết có thể do di truyền hoặc mắc phải sau một số bệnh lý như rối loạn tự miễn (lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, viêm loét đại tràng…). Ngoài nước tiểu sẫm màu, người bệnh còn có thể gặp tình trạng da xanh xao, vàng da vàng mắt, sốt, mệt mỏi, chóng mặt, tim đập nhanh và giảm khả năng gắng sức.

1.3. Tập luyện thường xuyên với cường độ cao

Trong những trường hợp hiếm gặp, việc tập luyện với cường độ quá cao có thể làm tổn thương và phá vỡ tế bào cơ. Khi đó, các chất từ cơ bị giải phóng vào máu rồi đào thải qua nước tiểu, gây nên hiện tượng nước tiểu màu nâu đỏ. Tình trạng này còn được gọi là tiêu cơ vân.

Ngoài nước tiểu sẫm màu, người gặp tiêu cơ vân thường có đau cơ rõ rệt và yếu cơ. Nếu xuất hiện các dấu hiệu này sau khi tập luyện nặng, bạn nên ngừng vận động và đi khám để được kiểm tra kịp thời.

1.4. Nước tiểu màu nâu đỏ do một số loại thuốc

Một số loại thuốc có thể khiến màu nước tiểu thay đổi mà không liên quan đến bệnh lý. Chẳng hạn, thuốc điều trị lao rifampin (Rifadin, Rimactane) có thể làm nước tiểu chuyển sang đỏ cam. Tương tự, thuốc giảm đau đường tiết niệu phenazopyridine (Pyridium) hoặc thuốc nhuận tràng chứa senna cũng có thể gây đổi màu nước tiểu trong thời gian sử dụng.

1.5. Sử dụng một số thực phẩm có thể làm đổi màu nước tiểu

Một số thực phẩm như đậu fava, củ cải đường, quả mâm xôi, củ dền hoặc cây đại hoàng có thể khiến nước tiểu đổi sang màu nâu, hồng hoặc đỏ. Đây là hiện tượng tạm thời và màu nước tiểu sẽ trở lại bình thường sau khi cơ thể tiêu hóa và đào thải hết các thực phẩm này.

2. Nước tiểu màu đỏ ở nữ là bệnh gì?

Nước tiểu màu nâu đỏ hay đỏ thuần ở nữ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố sinh lý tạm thời như ăn uống, thuốc men, mất nước, cũng như các bệnh lý liên quan đến đường tiết niệu, thận, gan hoặc rối loạn về máu. Cụ thể:

Yếu tố sinh lý:

Thực phẩm và thuốc: Củ dền, đại hoàng; một số kháng sinh, thuốc nhuận tràng có thể làm đổi màu nước tiểu.
Mất nước: Nước tiểu cô đặc, sẫm màu, có thể ngả đỏ.
Chấn thương cơ nặng: Làm giải phóng myoglobin khiến nước tiểu có màu đỏ.
Máu âm đạo lẫn vào nước tiểu gây nhầm lẫn (thường xảy ra trong kỳ kinh nguyệt).

Do bệnh lý:

Nhiễm trùng đường tiết niệu/âm đạo: Tiểu buốt, rát, dịch tiết bất thường.
Sỏi thận/bàng quang: Đau lưng, đau bụng, tiểu buốt.
Bệnh thận: Viêm cầu thận hoặc suy thận.
Lạc nội mạc tử cung: Có thể gây tiểu máu.
Rối loạn máu: Thiếu máu tán huyết.
Khối u: Ung thư thận hoặc bàng quang.

Bạn cần đi gặp bác sĩ ngay nếu xuất hiện tình trạng nước tiểu màu nâu đỏ kéo dài hoặc tái phát nhiều lần. Kèm theo đau bụng, sốt, dịch âm đạo có mùi, da xanh xao, chóng mặt, mệt mỏi.

Khi tình trạng nước tiểu màu nâu đỏ xuất hiện, đó là lúc cơ thể đang phát tín hiệu cảnh báo. Dù nguyên nhân gây ra có thể không nguy hiểm, nhưng cũng không loại trừ các bệnh lý cần can thiệp sớm. Chủ động kiểm tra sức khỏe là cách để bạn xác định nguyên nhân chính xác, từ đó bảo vệ chức năng gan, thận và hệ tiết niệu một cách hiệu quả.

Nguồn tài liệu tham khảo: Webmd, NHS, Mayoclinic