Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên ăn gì và không nên ăn gì

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một trong những tác nhân gây bệnh hàng đầu làm suy giảm chức năng hô hấp, khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Bên cạnh việc tuân thủ điều trị, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hô hấp, giảm viêm và ngăn ngừa biến chứng. Hiểu rõ bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính nên ăn gì và không nên ăn gì sẽ phần nào giúp người bệnh được chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe của mình.

1. Giải đáp: Người bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên ăn gì?

1.1. Tại sao cần tìm hiểu người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên ăn gì?

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là tình trạng hô hấp tiến triển, đặc trưng bởi sự thu hẹp và cản trở luồng khí trong đường thở, thường do phản ứng viêm kéo dài của phổi khi tiếp xúc với các yếu tố độc hại. Phần lớn bệnh nhân (80 – 90%) có tiền sử hút thuốc lá.

Nghiên cứu cho thấy khoảng 74% người mắc COPD rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng, và đây là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng sống còn của họ. Hai nguyên nhân chính là tình trạng thiếu oxy kéo dài và các gốc tự do sinh ra từ khói thuốc, vốn thúc đẩy phản ứng viêm và làm gia tăng nồng độ các chất trung gian gây viêm trong cơ thể.

Những chất này có thể gây chán ăn, sốt, đồng thời kích thích sản xuất cytokine như interleukin (IL)-1β, khiến cơ thể tiêu hao nhiều năng lượng và phá hủy protein. Hậu quả là bệnh nhân dần suy giảm khối cơ, mất mỡ và khả năng vận động yếu đi. Ngoài ra, việc sử dụng corticoid trong điều trị còn làm tăng thoái hóa protein, giảm hấp thu canxi – vitamin D, giữ muối, tăng cholesterol và làm rối loạn kali máu.

Tất cả các yếu tố này khiến chất lượng sống giảm, nguy cơ nhập viện và thời gian điều trị kéo dài, đồng thời nâng cao tỷ lệ tử vong. Vì vậy, chế độ dinh dưỡng hợp lý là một phần không thể thiếu trong chăm sóc người bệnh COPD.

1.2. Người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên ăn gì để điều trị hiệu quả?

Thực phẩm giàu protein

Protein chất lượng cao giúp duy trì và phục hồi khối cơ cho bệnh nhân. Nguồn cung cấp tốt gồm thịt gia cầm, thịt động vật ăn cỏ, trứng, cùng các loại cá béo như cá hồi, cá thu, cá mòi. Những thực phẩm này vừa giàu đạm, vừa bổ sung axit béo omega-3 có lợi cho sức khỏe hô hấp.

Carbohydrate phức hợp

Ngũ cốc nguyên hạt, khoai tây để nguyên vỏ, yến mạch, hạt diêm mạch, lúa mạch, đậu Hà Lan và các loại đậu khác là nguồn cung carbohydrate lành mạnh, giàu chất xơ. Chúng giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, đồng thời hỗ trợ ổn định đường huyết – điều quan trọng với bệnh nhân COPD.

Rau củ và trái cây tươi

Vitamin, khoáng chất và chất xơ trong rau quả tươi không chỉ tăng cường đề kháng mà còn hỗ trợ quá trình hồi phục. Với người dùng corticosteroid lâu dài, nhu cầu canxi và vitamin D thường tăng cao, do đó nên bổ sung từ các thực phẩm như sữa, chế phẩm từ sữa, cá nhỏ ăn cả xương, hoặc qua viên bổ sung theo chỉ định bác sĩ.

Thực phẩm giàu kali

Kali đóng vai trò duy trì hoạt động bình thường của cơ hô hấp. Thiếu kali có thể gây khó thở và yếu cơ. Nguồn kali dồi dào gồm rau xanh đậm, bơ, cà chua, măng tây, củ dền, chuối, cam…

Chất béo lành mạnh

Chất béo tốt từ thực vật và cá như dầu ô liu, dầu dừa, quả bơ, hạt, phô mai, cá béo giúp cung cấp năng lượng bền vững và hạn chế sản sinh CO₂ trong máu. Tuy nhiên, cần giảm tiêu thụ chất béo từ thịt đỏ, gia cầm có da, mỡ động vật và không nên vượt quá 300 mg cholesterol/ngày.

2. Người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần kiêng ăn gì?

Bên cạnh việc bổ sung thực phẩm có lợi, người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) cũng cần lưu ý loại bỏ hoặc hạn chế một số món ăn có thể gây đầy hơi, tích tụ khí trong đường tiêu hóa, làm tình trạng hô hấp nặng thêm.

2.1. Thực phẩm nhiều muối

Natri trong muối là nguyên nhân chính gây giữ nước, làm tăng huyết áp và tạo thêm áp lực cho tim. Với bệnh nhân COPD, lượng natri mỗi bữa ăn nhẹ nên dưới 300mg và tổng lượng cả ngày không vượt quá 600mg.

Ngoài muối ăn, natri còn có mặt trong nhiều thực phẩm chế biến sẵn. Do đó, nên đọc kỹ nhãn sản phẩm, ưu tiên các gia vị thảo mộc hoặc hỗn hợp không chứa muối. Nếu cần, hãy nhờ chuyên gia dinh dưỡng tư vấn thực phẩm thay thế phù hợp.

2.2. Một số loại trái cây

Một số trái cây có hạt cứng hoặc giàu carbohydrate dễ lên men như đào, mơ, dưa… có thể gây chướng bụng và tăng áp lực lên cơ hô hấp. Người bệnh nên theo dõi phản ứng cơ thể khi ăn và hạn chế nếu thấy khó chịu.

2.3. Rau họ cải và cây họ đậu

Các loại rau như bắp cải, cải Brussels, súp lơ, ngô, tỏi tây, hành và các loại đậu như đậu lăng có thể sinh khí khi tiêu hóa, dẫn đến đầy hơi. Với bệnh nhân COPD dễ bị khó thở, đây là điều nên tránh. Tuy nhiên, nếu cơ thể dung nạp tốt, vẫn có thể ăn nhưng nên ở mức vừa phải.

2.4. Sản phẩm từ sữa

Một số người nhận thấy khi ăn phô mai, bơ hoặc sản phẩm từ sữa, chất nhầy trong đường hô hấp trở nên đặc hơn, gây khó thở. Nếu gặp tình trạng này, nên giảm hoặc loại bỏ. Trường hợp không bị ảnh hưởng, vẫn có thể sử dụng với liều lượng hợp lý.

2.5. Chocolate

Chocolate chứa caffeine, chất có thể ảnh hưởng đến tác dụng của một số loại thuốc điều trị COPD. Tùy tình trạng sức khỏe và đơn thuốc, bệnh nhân nên hạn chế hoặc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

2.6. Đồ chiên 

Thức ăn nhanh, đồ chiên rán, món xào nhiều dầu chứa chất béo không lành mạnh, dễ gây đầy bụng, khó tiêu và khiến hô hấp khó khăn hơn. Người bệnh COPD nên hạn chế tối đa nhóm thực phẩm này để giảm áp lực lên hệ hô hấp.

Việc tìm hiểu rõ bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính nên ăn gì và không nên ăn gì sẽ cung cấp cho người bệnh được kiến thức đầy đủ nhất về các đồ dinh dưỡng mà còn góp phần cải thiện chức năng phổi và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bị COPD. Duy trì một chế độ ăn giàu vitamin, khoáng chất, hạn chế muối, đường và chất béo bão hòa, kết hợp luyện tập nhẹ nhàng sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Sự chủ động trong dinh dưỡng chính là chìa khóa để người bệnh sống khỏe và hạn chế tiến triển của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.