Rối loạn giấc ngủ là sao? Nguyên nhân và triệu chứng phổ biến

Rối loạn giấc ngủ là sao? Đây là câu hỏi phổ biến khi nhiều người gặp phải các vấn đề về giấc ngủ mà chưa hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý phù hợp. Việc tìm hiểu rõ nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ và các triệu chứng phổ biến sẽ giúp nhận biết sớm để chẩn đoán và chữa rối loạn giấc ngủ hiệu quả, nâng cao chất lượng cuộc sống.

1. Tổng quan về rối loạn giấc ngủ

1.1 Rối loạn giấc ngủ là tình trạng gì?

Rối loạn giấc ngủ là hiện tượng giấc ngủ của cơ thể bị gián đoạn hoặc biến đổi khác thường trong chu kỳ ngủ-thức. Người bị rối loạn giấc ngủ có thể khó khăn trong việc bắt đầu giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ liên tục, dẫn đến cảm giác ngủ không sâu, không đủ và gây ra mệt mỏi khi thức dậy. Các rối loạn về giấc ngủ phổ biến bao gồm:

– Mất ngủ: Là tình trạng khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu hoặc thường xuyên thức giấc giữa đêm, khiến cơ thể mệt mỏi, thiếu tỉnh táo vào ban ngày.

– Ngưng thở khi ngủ: Xảy ra khi hơi thở bị gián đoạn trong lúc ngủ do đường hô hấp bị tắc nghẽn, khiến người bệnh ngáy to, giật mình tỉnh giấc.

– Rối loạn nhịp sinh học ngày – đêm: Là sự lệch pha giữa đồng hồ sinh học bên trong cơ thể và thời gian thực tế ngoài môi trường, thường gặp ở người làm ca đêm hoặc bị lệch múi giờ.

– Hội chứng chân không yên: Là cảm giác khó chịu ở chân kèm theo nhu cầu không kiểm soát được muốn di chuyển, thường xảy ra vào buổi tối hoặc khi đang nghỉ ngơi.

– Chứng ngủ rũ: Tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày, thậm chí người bệnh có thể đột ngột rơi vào giấc ngủ sâu không kiểm soát, ngay cả khi đang làm việc hay nói chuyện.

1.2 Tác hại của rối loạn giấc ngủ

Rối loạn giấc ngủ kéo dài là tình trạng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Người bệnh có thể gặp phải tình trạng suy giảm khả năng miễn dịch, tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như cao huyết áp, tiểu đường, béo phì và bệnh tim mạch. Ngoài ra, nhiều người bị rối loạn giấc ngủ cũng đồng thời mắc các vấn đề về tâm lý như trầm cảm, lo âu, stress và giảm chất lượng cuộc sống do thiếu ngủ hoặc giấc ngủ không sâu. Tác hại của rối loạn giấc ngủ còn biểu hiện qua sự kém tỉnh táo, giảm hiệu quả làm việc, tăng nguy cơ tai nạn do buồn ngủ ban ngày.

2. Nguyên nhân và triệu chứng phổ biến của rối loạn giấc ngủ

2.1 Nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ là sao?

Nguyên nhân rối loạn giấc ngủ rất đa dạng từ yếu tố sinh lý, tâm lý đến những tác động bên ngoài. Cụ thể, có một số nguyên nhân chính gây ra tình trạng này như sau:

– Căng thẳng, áp lực công việc và cuộc sống dẫn đến stress kéo dài làm rối loạn giấc ngủ.

– Thói quen sinh hoạt không điều độ, thức khuya, sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ làm xáo trộn nhịp sinh học tự nhiên.

– Môi trường ngủ không phù hợp như tiếng ồn, ánh sáng mạnh hoặc giường ngủ không thoải mái.

– Các bệnh lý như hen suyễn, viêm khớp, đau mạn tính, trầm cảm cũng là nguyên nhân rối loạn giấc ngủ.

– Người bị rối loạn giấc ngủ thực tổn do tổn thương não bộ hoặc các bệnh thần kinh gây mất cân bằng điều hòa giấc ngủ.

– Sử dụng thuốc chữa rối loạn giấc ngủ hoặc các loại thuốc khác không đúng cách gây tác dụng phụ làm thay đổi chu kỳ giấc ngủ.

– Sự thay đổi về cơ thể và bệnh lý đi kèm có thể làm tăng nguy cơ bị rối loạn giấc ngủ ở người cao tuổi.

2.2 Triệu chứng rối loạn giấc ngủ là sao?

Triệu chứng của rối loạn giấc ngủ rất đa dạng, tùy vào từng dạng rối loạn khác nhau, nhưng có một số biểu hiện phổ biến như sau:

– Khó đi vào giấc ngủ, mất nhiều thời gian mới chìm vào ngủ, gây mất ngủ kéo dài.

– Ngủ không sâu giấc hoặc bị thức giấc nhiều lần trong đêm, không cảm thấy thư giãn khi thức dậy.

– Buồn ngủ ngày, mệt mỏi, mất tập trung, suy giảm khả năng làm việc và học tập.

– Một số người bệnh có thể xuất hiện các hành vi bất thường khi ngủ như mộng du, đái dầm, hoặc rối loạn hành vi giấc ngủ REM.

– Có dấu hiệu ngưng thở khi ngủ với biểu hiện ngáy lớn, dừng thở tạm thời, làm gián đoạn giấc ngủ.

– Rối loạn giấc ngủ ở người lớn tuổi thường biểu hiện bằng giấc ngủ bị gián đoạn nhiều lần, thức dậy sớm, giảm tổng thời gian ngủ.

3. Phương pháp chẩn đoán và cách chữa rối loạn giấc ngủ

3.1 Chẩn đoán rối loạn giấc ngủ

Để xác định chính xác người bệnh có bị rối loạn giấc ngủ hay không, cần thực hiện quá trình chẩn đoán toàn diện bao gồm phỏng vấn tiền sử bệnh, đánh giá các triệu chứng và hành vi khi ngủ, kết hợp với các xét nghiệm chuyên sâu. Các phương pháp thường dùng gồm: ghi điện não đồ khi ngủ (Polysomnography), đánh giá oxy máu ban đêm, ghi lại các cử động và thở trong khi ngủ. Việc chẩn đoán sớm giúp phân loại đúng loại rối loạn giấc ngủ thực tổn hay không thực tổn, từ đó bác sĩ sẽ chỉ định liệu pháp điều trị thích hợp.

3.2 Cách khắc phục rối loạn giấc ngủ hiệu quả

Cách khắc phục rối loạn giấc ngủ bao gồm việc thay đổi trong lối sống, môi trường và sử dụng thuốc chữa rối loạn giấc ngủ khi cần thiết. Người bị rối loạn giấc ngủ nên:

– Tuân thủ giờ đi ngủ, thức dậy cố định mỗi ngày

– Tránh dùng các chất kích thích như caffeine, thuốc lá trước khi ngủ

– Tạo không gian yên tĩnh, tối mát, thoáng khí giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ

Đối với các trường hợp rối loạn nặng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc rối loạn giấc ngủ để hỗ trợ điều trị. Ngoài ra, liệu pháp tâm lý có thể hữu ích trong việc giải tỏa căng thẳng, stress góp phần cải thiện giấc ngủ. Người cao tuổi hoặc người lớn bị rối loạn giấc ngủ cần đặc biệt chú ý, phối hợp cùng bác sĩ để điều chỉnh liều lượng thuốc, theo dõi diễn tiến bệnh để tránh tác dụng phụ của thuốc và biến chứng lâu dài.

Như vậy, rối loạn giấc ngủ là tình trạng rối loạn về chất lượng, thời gian hoặc chu kỳ giấc ngủ bình thường, ảnh hưởng đến hoạt động tỉnh táo và sức khỏe tổng thể. Người bị rối loạn giấc ngủ thường có biểu hiện mệt mỏi, khó tập trung, buồn ngủ vào ban ngày hoặc ngủ không sâu vào ban đêm. Hiện tượng này xảy ra ở nhiều độ tuổi, trong đó rối loạn giấc ngủ ở người cao tuổi và người lớn phổ biến hơn do nhiều yếu tố tác động.