Hội chứng trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là một bệnh lý phổ biến liên quan đến hệ tiêu hóa, có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Cùng với lối sống hiện đại và chế độ ăn uống không cân đối, số người mắc bệnh này đang ngày càng gia tăng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về hội chứng này, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và biện pháp phòng ngừa.
Menu xem nhanh:
1. Khái quát về hội chứng trào ngược dạ dày
Hội chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD) xảy ra khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích thích và viêm nhiễm. Điều này có thể tạo ra cảm giác nóng rát ở ngực, thường được gọi là ợ nóng. Đây là một hiện tượng phổ biến, và hầu hết mọi người đều gặp phải ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên, khi tình trạng này xảy ra thường xuyên hoặc nghiêm trọng, nó có thể trở thành một bệnh lý mạn tính.
Trào ngược dạ dày thực quản là hôi chứng xảy ra khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
2. Những nguyên nhân chính gây trào ngược dạ dày
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra hội chứng trào ngược dạ dày. Những yếu tố phổ biến bao gồm:
2.1 Yếu cơ thắt thực quản dưới là nguyên nhân chủ yếu gây hội chứng trào ngược dạ dày
Cơ thắt thực quản dưới (LES) là một vòng cơ nằm ở cuối thực quản, hoạt động như một van giữa thực quản và dạ dày. Khi cơ này không đóng chặt, axit dạ dày có thể trào ngược lên thực quản.
2.2 Thoát vị hoành
Thoát vị hoành xảy ra khi một phần của dạ dày di chuyển lên ngực thông qua cơ hoành. Điều này có thể làm yếu LES và dễ gây ra trào ngược axit.
2.3 Béo phì
Những người thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ cao mắc GERD vì trọng lượng tăng gây áp lực lên dạ dày, làm axit dễ dàng trào ngược lên thực quản.
2.4 Thói quen ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh
Sử dụng nhiều thực phẩm cay, chua, béo, cà phê, và đồ uống có cồn là những tác nhân gây ra trào ngược axit. Ăn quá nhiều, quá nhanh hoặc ăn ngay trước khi đi ngủ cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
2.5 Thai kỳ
Phụ nữ mang thai thường gặp vấn đề trào ngược dạ dày do sự thay đổi nội tiết tố và sự gia tăng áp lực từ thai nhi lên dạ dày.
2.6 Thuốc
Một số loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc giãn cơ, thuốc điều trị cao huyết áp cũng có thể làm tăng nguy cơ trào ngược axit.
Người bị trào ngược dạ dày thường bị đau bụng, ợ chua, ợ nóng.
3. Triệu chứng trào ngược dạ dày thường gặp
Hội chứng trào ngược có thể biểu hiện thông qua nhiều triệu chứng khác nhau, nhưng phổ biến nhất là:
– Ợ nóng (Heartburn): Cảm giác nóng rát từ vùng dưới ngực lên đến cổ họng là triệu chứng thường gặp nhất. Nó thường trở nên tồi tệ hơn sau khi ăn hoặc khi nằm.
– Ợ chua: Đây là tình trạng cảm nhận vị axit hoặc thức ăn trào ngược lên miệng, để lại một cảm giác đắng chua khó chịu.
– Khó nuốt (Dysphagia): Khi thực quản bị viêm do axit trào ngược liên tục, người bệnh có thể cảm thấy khó khăn khi nuốt, như có gì đó cản trở trong thực quản.
– Ho kéo dài: Axit dạ dày trào ngược có thể kích thích đường hô hấp, dẫn đến ho mãn tính, đặc biệt là vào ban đêm.
– Đau ngực: Một số người có thể cảm thấy đau hoặc căng tức ở vùng ngực, điều này dễ gây nhầm lẫn với cơn đau tim.
– Khàn giọng và viêm họng: Khi axit trào ngược lên đến cổ họng, nó có thể gây kích ứng và viêm nhiễm, dẫn đến khàn giọng và đau họng.
4. Biến chứng do hội chứng trào ngược dạ dày gây ra
Nếu không được điều trị, GERD có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
– Viêm thực quản: Axit dạ dày có thể gây viêm loét và kích thích niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm thực quản. Tình trạng này nếu kéo dài có thể gây ra chảy máu, loét hoặc hẹp thực quản.
– Barrett thực quản: Barrett thực quản là tình trạng thay đổi trong niêm mạc của thực quản, thường xuất hiện ở những người mắc GERD lâu năm. Đây là một biến chứng nguy hiểm vì nó làm tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản.
– Ung thư thực quản: Những người mắc Barrett thực quản có nguy cơ cao hơn mắc ung thư thực quản, một loại ung thư nguy hiểm với tỷ lệ sống sót thấp.
– Hen suyễn và các vấn đề hô hấp: Axit trào ngược có thể xâm nhập vào đường hô hấp, gây kích thích và viêm nhiễm, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp như viêm phổi, viêm phế quản và hen suyễn.
5. Phương pháp chẩn đoán
Việc chẩn đoán hội chứng trào ngược dạ dày có thể dựa vào triệu chứng và các phương pháp cận lâm sàng như:
– Nội soi thực quản: Phương pháp này cho phép bác sĩ nhìn trực tiếp vào bên trong thực quản và dạ dày để kiểm tra tổn thương hoặc viêm.
– Chụp X-quang: Chụp X-quang thực quản – dạ dày có thể giúp phát hiện sự thay đổi trong cấu trúc của thực quản và dạ dày.
– Đo pH thực quản 24 giờ: Đo pH thực quản giúp xác định lượng axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản trong một khoảng thời gian nhất định.
– Đo áp lực thực quản: Kiểm tra này đánh giá chức năng của các cơ thực quản, đặc biệt là cơ thắt thực quản dưới – Một trong những yếu tố gây trào ngược.
Tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc, bệnh nhân được thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa và chỉ định các phương pháp chẩn đoán phù hợp. Trong đó đo pH thực quản 24 giờ được xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh trào ngược giúp xác định mức độ, tính chất và tần suất cơn trào ngược, còn đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM thực quản) giúp chẩn đoán phân biệt và hỗ trợ tìm nguyên nhân gây trào ngược. Hệ thống máy đo đồng bộ, được nhập khẩu từ Mỹ cho kết quả chính xác và an toàn. Bên cạnh đó, các phương pháp nội soi thực quản, chụp X-quang với chất cản quang cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tìm kiếm tổn thương do trào ngược dạ dày gây ra.
Có nhiều phương pháp chẩn đoán trào ngược.
6. Phương pháp điều trị
Có nhiều phương pháp điều trị hội chứng trào ngược dạ dày, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh:
6.1 Thay đổi tích cực trong lối sống và chế độ ăn uống
– Ăn uống khoa học: Tránh các loại thực phẩm gây kích thích như đồ chiên rán, thức ăn nhiều mỡ, cà phê, đồ uống có cồn, và sô cô la.
– Chia nhỏ bữa ăn: Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì các bữa ăn lớn.
– Không ăn ngay trước khi đi ngủ: Nên tránh ăn trong vòng 2-3 giờ trước khi nằm nghỉ.
– Giảm cân: Đối với người thừa cân, giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên dạ dày.
6.2 Thuốc điều trị hội chứng trào ngược dạ dày
– Thuốc ức chế axit (PPIs): Giúp giảm lượng axit sản xuất bởi dạ dày.
– Thuốc kháng axit: Có tác dụng trung hòa axit trong dạ dày, giúp giảm triệu chứng nhanh chóng.
– Thuốc prokinetic: Giúp cải thiện chức năng của cơ thắt thực quản dưới và tăng tốc độ tiêu hóa thức ăn.
Các loại thuốc cần được kê đơn bởi bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa và tuân thủ đúng thời gian, liều lượng để phát huy tối đa hiệu quả, ngăn ngừa tác dụng phụ.
6.3 Phẫu thuật
Trong những trường hợp điều trị bằng thuốc hoặc các phương pháp thay đổi lối sống không mang lại hiệu quả, phẫu thuật có thể được xem xét. Phương pháp này giúp tăng cường chức năng cơ thắt thực quản dưới, từ đó ngăn trào ngược.
7. Phòng ngừa nguy cơ mắc hội chứng trào ngược dạ dày
Để phòng ngừa trào ngược dạ dày, có thể thực hiện những biện pháp sau:
– Điều chỉnh chế độ ăn uống: Tránh các thực phẩm gây kích thích và ăn uống điều độ.
– Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý: Giảm cân nếu cần thiết để giảm áp lực lên dạ dày.
– Không hút thuốc: Hút thuốc làm yếu cơ thắt thực quản dưới.
– Nâng cao đầu giường: Nâng cao phần đầu giường khi ngủ để giảm thiểu hiện tượng trào ngược vào ban đêm.
Hội chứng trào ngược dạ dày là một bệnh lý phổ biến và có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được điều trị đúng cách. Tuy nhiên, bằng cách nhận biết sớm các triệu chứng và thay đổi lối sống lành mạnh, chúng ta có thể kiểm soát và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Hãy luôn duy trì một chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa của mình.
