Gãy xương bánh chè là một trong những chấn thương phổ biến liên quan đến khớp gối. Dù không phải là loại chấn thương thường gặp, nhưng khi xảy ra, nó có thể gây ra nhiều khó khăn cho việc vận động, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của người bệnh. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này và biết cách chăm sóc cũng như phòng ngừa, bài viết sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và phương pháp điều trị gãy xương bánh chè.
Menu xem nhanh:
1. Gãy xương bánh chè là gì?
Xương bánh chè là một xương nhỏ hình tam giác, nằm ở mặt trước của khớp gối, ngay dưới da. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ khớp gối và hỗ trợ chức năng duỗi chân. Xương bánh chè nằm trong gân cơ tứ đầu đùi, một nhóm cơ mạnh mẽ giúp kéo dài khớp gối khi đi, đứng hoặc chạy nhảy.
Khi xương bánh chè bị gãy, đó là tình trạng gãy xương bánh chè. Chấn thương này có thể ảnh hưởng đến cả khả năng vận động và sự ổn định của khớp gối, khiến cho người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
2. Nguyên nhân
2.1 Chấn thương trực tiếp gây gãy xương bánh chè
Chấn thương trực tiếp vào đầu gối là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến gãy xương bánh chè. Điều này thường xảy ra trong các vụ tai nạn giao thông, khi đầu gối đập mạnh vào bảng điều khiển của xe. Ngoài ra, va chạm mạnh trong thể thao hoặc té ngã từ độ cao cũng có thể gây ra tình trạng này.
2.2 Co cơ đột ngột
Một nguyên nhân khác ít phổ biến hơn nhưng cũng quan trọng là khi cơ tứ đầu co lại một cách đột ngột và mạnh mẽ. Lực kéo mạnh từ cơ có thể gây áp lực quá lớn lên xương bánh chè, khiến nó bị gãy. Điều này thường xảy ra khi người bệnh cố gắng ngăn mình ngã hoặc thực hiện một động tác mạnh khi cơ bắp chưa sẵn sàng.
2.3 Bệnh lý về xương
Một số bệnh lý liên quan đến xương như loãng xương hoặc u xương có thể làm cho xương bánh chè trở nên yếu hơn, dễ bị gãy ngay cả khi chỉ gặp một chấn thương nhẹ. Loãng xương đặc biệt làm giảm mật độ xương, khiến xương trở nên giòn và dễ gãy hơn.
Chấn thương thể thao là một trong những trường hợp hay gặp gây gãy xương bánh chè.
3. Triệu chứng
3.1 Đau nhức dữ dội
Cơn đau thường xuất hiện ngay sau khi chấn thương xảy ra và có thể trở nên dữ dội hơn khi cố gắng vận động khớp gối hoặc di chuyển. Người bệnh thường cảm thấy rất khó chịu và không thể chịu nổi cơn đau nếu không được điều trị kịp thời.
3.2 Sưng nề
Sau khi gãy xương, vùng khớp gối sẽ sưng lên nhanh chóng. Sự sưng nề thường kèm theo nóng và đỏ, là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng với chấn thương. Sưng có thể gây ra cảm giác căng tức ở đầu gối và làm hạn chế sự vận động của khớp.
3.3 Mất khả năng vận động
Khi xương bánh chè bị gãy, khả năng vận động của khớp gối sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Người bệnh gặp khó khăn khi đứng lên, ngồi xuống, đi lại hoặc thậm chí chỉ đơn giản là duỗi hoặc gập khớp gối.
3.4 Biến dạng khớp gối
Trong một số trường hợp, khớp gối có thể bị biến dạng sau khi xương bánh chè bị gãy. Người bệnh có thể nhìn thấy rõ mảnh xương gãy, hoặc cảm thấy khớp gối không ở đúng vị trí như bình thường.
Gãy xương bánh chè gây cảm giác đau đớn, sưng nề, biến dạng khớp gối, hạn chế hoặc không cử động được vùng đầu gối.
4. Chẩn đoán
Để chẩn đoán chính xác tình trạng gãy xương bánh chè, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và yêu cầu thực hiện các xét nghiệm hình ảnh để đánh giá mức độ tổn thương. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán phổ biến:
4.1 Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng như đau, sưng và khả năng vận động của khớp gối. Họ cũng có thể yêu cầu người bệnh cố gắng duỗi hoặc gập khớp gối để kiểm tra mức độ tổn thương.
4.2 X-quang
X-quang là phương pháp chẩn đoán cơ bản và quan trọng để xác định vị trí và mức độ gãy của xương bánh chè. Hình ảnh X-quang cho phép bác sĩ nhìn thấy rõ các mảnh xương bị gãy và đánh giá tình trạng của khớp gối.
4.3 CT scan
CT scan cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cấu trúc xương và các mô mềm xung quanh khớp gối. Điều này đặc biệt hữu ích trong trường hợp gãy xương phức tạp, khi các mảnh xương bị lệch nhiều và cần phải xác định chính xác mức độ tổn thương.
4.4 MRI
MRI (Cộng hưởng từ) giúp đánh giá tình trạng của dây chằng, sụn khớp và các mô mềm khác xung quanh khớp gối. Phương pháp này có thể phát hiện các tổn thương không thấy rõ trên X-quang hoặc CT scan, đặc biệt là những tổn thương liên quan đến các cấu trúc mềm.
Hệ thống Y tế Thu Cúc TCI trang bị dàn máy chụp cắt lớp vi tính tại các cơ sở giúp hỗ trợ các bác sĩ chẩn đoán nhanh chóng và chính xác hơn, từ đó đưa ra phác đồ điều trị tối ưu cho người bệnh.
5. Điều trị gãy xương bánh chè
Phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết gãy, tuổi tác và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Có hai phương pháp điều trị chính: điều trị bảo tồn và phẫu thuật.
5.1 Điều trị bảo tồn
Điều trị bảo tồn thường được áp dụng cho các trường hợp gãy xương không di lệch hoặc chỉ di lệch nhẹ. Các biện pháp bao gồm:
– Nghỉ ngơi: Hạn chế vận động khớp gối để xương có thời gian phục hồi.
– Chườm đá: Giảm sưng và đau bằng cách chườm đá vào khớp gối trong 15-20 phút mỗi lần.
– Băng ép: Sử dụng băng quấn quanh khớp gối để cố định và giảm đau.
– Nâng cao chân: Giúp giảm sưng bằng cách nâng cao chân khi nghỉ ngơi.
– Thuốc giảm đau: Các loại thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) giúp giảm đau và viêm.
– Vật lý trị liệu: Sau khi giảm đau và sưng, người bệnh nên tham gia chương trình vật lý trị liệu để phục hồi chức năng khớp gối.
5.2 Điều trị phẫu thuật gãy xương bánh chè
Trong các trường hợp gãy xương phức tạp, các mảnh xương bị lệch nhiều hoặc có tổn thương đến dây chằng, phẫu thuật có thể là phương pháp điều trị cần thiết. Các biện pháp phẫu thuật bao gồm:
– Cố định xương: Sử dụng vít hoặc nẹp để cố định các mảnh xương bị gãy và giúp chúng hồi phục đúng cách.
– Ghép xương: Trong trường hợp thiếu hụt xương, bác sĩ có thể sử dụng mảnh ghép xương để khôi phục cấu trúc xương bánh chè.
– Cắt bỏ mảnh xương: Nếu mảnh xương nhỏ và không thể ghép lại, bác sĩ có thể lựa chọn cắt bỏ nó để tránh các biến chứng về sau.
Thời gian phục hồi sau gãy xương bánh chè phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết gãy và phương pháp điều trị. Sau phẫu thuật, người bệnh thường cần từ 6-12 tuần để xương bánh chè hồi phục hoàn toàn.
