Gãy trên cầu lồi xương cánh tay: Nguyên nhân và triệu chứng

Gãy trên cầu lồi xương cánh tay là một dạng chấn thương khá phổ biến, đặc biệt ở khu vực khớp khuỷu. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn, sưng tấy mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động của cánh tay. Nếu không được chẩn đoán và xử trí đúng cách, người bệnh có nguy cơ gặp phải nhiều biến chứng lâu dài như cứng khớp, biến dạng khuỷu hoặc tổn thương thần kinh. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa gãy trên cầu lồi xương cánh tay, giúp bạn hiểu rõ và có biện pháp bảo vệ sức khỏe xương khớp tốt hơn.

1. Gãy trên cầu lồi xương cánh tay là gì, có nghiêm trọng không?

Gãy trên cầu lồi xương cánh tay là dạng tổn thương phức tạp tại vùng khuỷu tay, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động của chi trên. Đây là một trong những dạng gãy xương thường gặp ở cả trẻ em và người lớn, đặc biệt là sau các tai nạn té ngã hay va đập mạnh. Tổn thương này nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời có thể để lại nhiều di chứng, gây biến dạng khuỷu và hạn chế chức năng lâu dài.

Trong chấn thương chỉnh hình, tình trạng này được xem là tình trạng cần đánh giá kỹ lưỡng vì liên quan đến nhiều cấu trúc quan trọng như gân cơ, dây chằng và thần kinh trụ. Việc điều trị đúng phương pháp sẽ giúp người bệnh phục hồi vận động, hạn chế nguy cơ tái phát hoặc biến chứng.

2. Cấu tạo giải phẫu cầu lồi xương cánh tay

2.1. Mô tả giải phẫu của cầu lồi xương cánh tay

Cầu lồi xương cánh tay nằm ở đầu dưới của xương cánh tay, chia thành hai phần: cầu lồi trong và cầu lồi ngoài. Đây là nơi gắn của nhiều nhóm cơ, gân và dây chằng, góp phần tạo sự ổn định cho khớp khuỷu.

– Cầu lồi trong (medial epicondyle): là điểm bám của các gân cơ gấp cổ tay và các ngón. Đồng thời, dây chằng bên trong khuỷu tay cũng bám tại đây, giữ vai trò chống lại lực đẩy ra ngoài.

– Cầu lồi ngoài (lateral epicondyle): là nơi gắn của các gân cơ duỗi, chịu trách nhiệm cho động tác duỗi cổ tay và ngón tay.

Cả hai vị trí này đều đóng vai trò trung gian trong việc truyền lực từ cánh tay xuống bàn tay, đồng thời đảm bảo sự ổn định khi khuỷu hoạt động.

2.2. Chức năng của cầu lồi xương cánh tay trong vận động

Ngoài là điểm bám cơ và dây chằng, cầu lồi xương cánh tay còn tham gia trực tiếp vào việc giữ vững khớp khuỷu. Nhờ sự gắn kết này, khuỷu tay có thể thực hiện các động tác phức tạp như gập, duỗi, xoay trong và xoay ngoài. Đặc biệt, cầu lồi trong nằm gần thần kinh trụ, vì vậy khi bị gãy có thể gây tổn thương thần kinh, dẫn đến tê hoặc yếu cơ bàn tay.

3. Nguyên nhân thường gặp của gãy trên cầu lồi xương cánh tay

3.1. Nguyên nhân cơ học và tai nạn

Gãy trên cầu lồi xương cánh tay thường xảy ra do tác động cơ học mạnh, có thể kể đến một số nguyên nhân điển hình gồm:

– Té ngã chống tay khi cơ thể đổ về phía trước, lực truyền từ bàn tay lên khuỷu khiến mảnh xương bị bật ra.

– Va chạm trực tiếp vào vùng khuỷu trong các tai nạn giao thông hoặc va đập mạnh khi chơi thể thao.

– Lực kéo đột ngột từ gân cơ bám vào cầu lồi cũng có thể gây gãy, nhất là khi thực hiện động tác ném hoặc tung vật mạnh.

3.2. Yếu tố nguy cơ

Ngoài các nguyên nhân trực tiếp, một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng gãy bao gồm:

– Trẻ em và thiếu niên: do xương chưa trưởng thành hoàn toàn, dễ bị tổn thương tại các điểm gắn cơ.

– Người lớn tuổi: loãng xương khiến cấu trúc xương yếu, dễ gãy ngay cả khi va chạm nhẹ.

– Người chơi thể thao cường độ cao: đặc biệt là các môn như bóng chày, tennis hoặc thể thao đối kháng, thường xuyên tạo áp lực lên khuỷu.

– Tiền sử chấn thương: khu vực từng bị tổn thương dễ tái gãy hơn khi gặp va đập mới.

4. Triệu chứng nhận biết gãy trên cầu lồi xương cánh tay

4.1. Biểu hiện lâm sàng

Người bệnh khi bị gãy trên cầu lồi xương cánh tay thường có các dấu hiệu:

– Đau nhói tại khuỷu, cơn đau tăng khi vận động hoặc khi chạm vào.

– Sưng to quanh khuỷu, có thể xuất hiện vết bầm tím.

– Hạn chế biên độ vận động, khó gập hoặc duỗi tay.

– Cảm giác lạo xạo hoặc bất thường khi cố cử động khuỷu.

Một số trường hợp kèm theo tê hoặc yếu bàn tay do tổn thương thần kinh trụ.

4.2. Chẩn đoán cận lâm sàng

Để xác định chính xác, tình trạng gãy trên lồi cầu xương cánh tay, bác sĩ sẽ chỉ định:

– X-quang khuỷu ở nhiều tư thế để đánh giá mảnh gãy và mức độ di lệch.

– CT scan khi cần xem chi tiết vị trí mảnh xương hoặc nghi ngờ gãy phức tạp.

– MRI để kiểm tra tổn thương dây chằng, gân hoặc thần kinh liên quan.

Chẩn đoán chính xác giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và hạn chế nguy cơ biến chứng về sau.

5. Phân loại gãy trên cầu lồi xương cánh tay

5.1. Gãy không di lệch và gãy có di lệch

– Gãy không di lệch: mảnh xương vẫn giữ vị trí ổn định, ít ảnh hưởng đến chức năng.

– Gãy có di lệch: mảnh xương tách rời và lệch khỏi vị trí ban đầu, dễ gây cản trở vận động và thường cần phẫu thuật để nắn chỉnh.

5.2. Gãy kín và gãy hở

– Gãy kín: da bên ngoài nguyên vẹn, ít nguy cơ nhiễm trùng.

– Gãy hở: xương chọc ra ngoài hoặc có vết thương lộ, nguy cơ nhiễm trùng cao, đòi hỏi xử trí khẩn cấp.

Một số trường hợp đặc biệt, mảnh xương gãy có thể mắc kẹt trong khớp khuỷu, gây cản trở nghiêm trọng vận động và cần phẫu thuật lấy bỏ.

6. Các phương pháp điều trị gãy trên cầu lồi xương cánh tay

6.1. Điều trị bảo tồn

Áp dụng cho trường hợp gãy không di lệch hoặc di lệch nhẹ. Người bệnh sẽ được:

– Bất động bằng nẹp hoặc bột trong khoảng 3 – 4 tuần, tùy trường hợp có thể lâu hơn.

– Chườm lạnh trong giai đoạn đầu để giảm sưng, sau đó kết hợp thuốc giảm đau, kháng viêm.

– Tái khám định kỳ bằng X-quang để theo dõi liền xương.

– Sau khi tháo nẹp, tiến hành tập vận động phục hồi dưới sự hướng dẫn của chuyên viên vật lý trị liệu.

6.2. Điều trị phẫu thuật

Chỉ định phẫu thuật được đặt ra trong một số trường hợp đặc biệt như mảnh xương di lệch lớn, mảnh gãy mắc kẹt trong khớp khuỷu, có kèm trật khớp hoặc tổn thương mạch máu, thần kinh, gãy hở, nguy cơ nhiễm trùng cao. Tùy vào thể trạng và tình hình của bệnh nhân, bác sĩ chuyên khoa sẽ cân nhắc và đưa ra chỉ định phẫu thuật hay không.

6.3. Phục hồi chức năng sau điều trị

Giai đoạn đầu tập vận động thụ động để lấy lại biên độ, sau đó chuyển sang tập chủ động, tăng dần lực cơ. Người bệnh sau điều trị cũng cần tập luyện đều đặn để phòng biến chứng cứng khớp và lấy lại sức mạnh cơ bắp. Ngoài ra, cần bổ sung dinh dưỡng giàu canxi, vitamin D và protein để hỗ trợ liền xương nhanh hơn.

Gãy trên cầu lồi xương cánh tay là dạng chấn thương không hiếm gặp và có thể gây nhiều ảnh hưởng lâu dài đến chức năng vận động của khuỷu tay. Việc chẩn đoán sớm, phân loại chính xác và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp có ý nghĩa quyết định trong quá trình phục hồi. Sau điều trị, người bệnh cần tuân thủ lộ trình tập luyện và chăm sóc để tránh biến chứng và sớm lấy lại khả năng vận động linh hoạt.