Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến xảy ra khi dịch dạ dày, bao gồm acid và các enzyme tiêu hóa, trào ngược lên thực quản. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng như ợ nóng, đau ngực, khó nuốt, ho kéo dài và thậm chí viêm thực quản. Để chẩn đoán chính xác tình trạng trào ngược, một trong những phương pháp hữu hiệu là đo pH thực quản 24h. Bài viết này sẽ đi sâu vào chỉ định và quy trình thực hiện của phương pháp đo pH thực quản 24 giờ, nhằm cung cấp cho người đọc cái nhìn tổng quan về tầm quan trọng của kỹ thuật này trong chẩn đoán bệnh lý liên quan đến trào ngược dạ dày – thực quản.
Menu xem nhanh:
1. Chỉ định đo pH thực quản 24h
Đo pH thực quản 24h được sử dụng trong nhiều tình huống lâm sàng khác nhau, đặc biệt khi cần đánh giá chính xác mức độ và tính chất của trào ngược. Dưới đây là một số trường hợp chỉ định đo pH thực quản:
1.1. Chẩn đoán GERD ở những bệnh nhân có triệu chứng không điển hình
Nhiều bệnh nhân gặp phải các triệu chứng khó chịu như đau ngực, khàn giọng, ho kéo dài hoặc khó nuốt, nhưng không có dấu hiệu rõ ràng của GERD. Trong những trường hợp này, đo pH thực quản có thể giúp xác định liệu các triệu chứng có liên quan đến trào ngược acid hay không. Nếu độ pH giảm dưới mức 4 (dấu hiệu của môi trường acid) trong một khoảng thời gian đáng kể, điều này có thể chỉ ra rằng các triệu chứng của bệnh nhân có liên quan đến trào ngược acid.
Đo pH thực quản được chỉ định trong các trường hợp nghi ngờ GERD nhưng triệu chứng không rõ ràng.
1.2. Xác định mức độ của trào ngược acid
Đối với những bệnh nhân đã được chẩn đoán GERD, đo pH thực quản trong 24h giúp đánh giá tần suất và mức độ của các đợt trào ngược. Thông qua việc theo dõi liên tục độ pH trong thực quản, bác sĩ có thể xác định được mức độ nặng nhẹ của bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị cho phù hợp.
1.3. Đánh giá hiệu quả điều trị
Một chỉ định quan trọng khác của đo pH thực quản 24h là đánh giá hiệu quả điều trị. Đối với những bệnh nhân đang điều trị GERD bằng thuốc ức chế tiết acid (PPIs) hoặc sau phẫu thuật chống trào ngược, kỹ thuật này có thể được sử dụng để kiểm tra xem trào ngược acid có tiếp tục xảy ra hay không. Nếu các triệu chứng của bệnh nhân không cải thiện, đo pH thực quản sẽ giúp xác định liệu bệnh nhân có đáp ứng tốt với điều trị hay cần điều chỉnh liệu pháp.
1.4. Phân biệt bệnh GERD và các bệnh lý khác
Một số bệnh lý khác, chẳng hạn như bệnh tim mạch, viêm phổi hoặc rối loạn chức năng thực quản, có thể gây ra triệu chứng tương tự như GERD. Trong các trường hợp khó phân biệt này, đo pH thực quản 24h có thể giúp loại trừ hoặc xác định rõ ràng sự hiện diện của trào ngược acid.
1.5. Xác định trào ngược không do acid
Ngoài việc phát hiện trào ngược acid, đo pH thực quản có thể được kết hợp với đo trở kháng thực quản (impedance monitoring) để phát hiện trào ngược không do acid, chẳng hạn như trào ngược dịch mật hoặc khí. Điều này đặc biệt hữu ích đối với những bệnh nhân có triệu chứng GERD nhưng không đáp ứng với điều trị bằng thuốc ức chế acid.
2. Quy trình thực hiện đo pH thực quản 24h
Quy trình đo pH thực quản 24h tương đối đơn giản và an toàn, nhưng đòi hỏi bệnh nhân cần tuân thủ một số hướng dẫn cụ thể để đảm bảo kết quả chính xác.
2.1. Chuẩn bị trước khi đo pH thực quản 24h
– Ngưng thuốc ức chế acid: Trước khi tiến hành đo pH, bệnh nhân thường được yêu cầu ngưng sử dụng các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả đo như thuốc ức chế tiết acid (PPIs) hoặc thuốc kháng acid ít nhất 7 ngày. Điều này giúp đảm bảo rằng kết quả đo phản ánh chính xác mức độ trào ngược tự nhiên của bệnh nhân.
– Nhịn ăn trước khi đo: Bệnh nhân nên nhịn ăn trong khoảng 4-6 giờ trước khi đặt thiết bị đo, để tránh ảnh hưởng của thức ăn và dịch dạ dày lên kết quả đo.
2.2. Tiến hành đặt ống thông
– Đặt ống thông: Một ống thông nhỏ và mảnh được đặt qua mũi xuống thực quản, vị trí của cảm biến đo pH thường cách cơ vòng thực quản dưới (LES) khoảng 5 cm. Ống thông này có cảm biến đo pH để ghi lại các biến đổi của độ pH trong thực quản liên tục trong 24 giờ.
– Cố định ống thông: Ống thông được cố định ở bên ngoài mũi để không gây khó chịu cho bệnh nhân trong suốt thời gian theo dõi.
Một ống thông nhỏ được đưa qua mũi vào thực quản và được kết nối với một thiết bị ở bên ngoài.
2.3. Ghi nhận các hoạt động và triệu chứng
Trong quá trình theo dõi 24 giờ, bệnh nhân sẽ được yêu cầu ghi lại các hoạt động hàng ngày như ăn uống, nằm nghỉ, hoặc các triệu chứng xuất hiện như ợ nóng, đau ngực hoặc khó thở. Việc này giúp đối chiếu các thay đổi của độ pH với các triệu chứng lâm sàng.
2.4. Theo dõi và phân tích kết quả sau khi đo pH thực quản 24h
Sau 24 giờ, ống thông sẽ được tháo ra và dữ liệu từ thiết bị đo sẽ được tải vào máy tính để phân tích. Phần mềm phân tích sẽ giúp xác định:
– Tần suất trào ngược acid.
– Thời gian thực quản tiếp xúc với dịch acid dạ dày.
– Mối liên quan giữa các đợt trào ngược và triệu chứng lâm sàng.
Các kết quả này giúp bác sĩ xác định được liệu bệnh nhân có mắc GERD hay không và nếu có thì ở mức độ nào.
3. Những điều cần lưu ý khi thực hiện đo pH thực quản 24h
Phương pháp này rất an toàn và hầu như không gây ra biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, có một số rủi ro hiếm gặp như kích ứng niêm mạc mũi hoặc thực quản.
Để có kết quả chính xác, bệnh nhân cần tuân thủ đầy đủ các hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt là việc ngừng thuốc và ghi chép triệu chứng. Nếu không tuân thủ, kết quả có thể bị sai lệch và không phản ánh đúng tình trạng của bệnh nhân.
Một số bệnh nhân có thể cảm thấy hơi khó chịu khi đặt ống thông qua mũi, nhưng cảm giác này thường nhẹ và không gây đau đớn.
Hiện nay, Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc là một trong số ít cơ sở y tế ở miền Bắc triển khai kỹ thuật này vào chẩn đoán các bệnh lý tiêu hóa. Với máy đo hiện đại được nhập khẩu từ Mỹ và đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm của Thu Cúc TCI, bệnh nhân sẽ luôn cảm thấy thoải mái và nhận được kết quả chính xác. Bên cạnh đo pH thực quản, nhiều phương pháp khác như nội soi thực quản – dạ dày, chụp X-quang barium, siêu âm cũng có thể được chỉ định phù hợp giúp hỗ trợ đắc lực việc chẩn đoán.
Tóm lại, đo pH thực quản 24h là một xét nghiệm quan trọng trong chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) và các bệnh lý liên quan đến trào ngược acid. Quy trình thực hiện đo pH đơn giản, an toàn, và mang lại giá trị chẩn đoán cao trong nhiều tình huống lâm sàng.
