Polyp đại tràng là những khối u nhỏ bất thường hình thành trên lớp niêm mạc bên trong của đại tràng (ruột già). Chúng có thể có hình dạng như nấm, dẹt hoặc dạng cuống. Đa số polyp là lành tính, nhưng một số loại có thể phát triển thành ung thư đại trực tràng, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu có polyp đại tràng là rất quan trọng.
Menu xem nhanh:
1. Phân loại polyp đại tràng
Polyp đại tràng thường được chia thành các loại chính:
Polyp tuyến: Là loại polyp có nguy cơ cao phát triển thành ung thư. Khoảng 70% các polyp đại tràng là loại này. Dạng polyp này có thể được chia nhỏ hơn thành tuyến ống, tuyến nhánh, và tuyến ống – nhánh.
Polyp tăng sản: Thường lành tính và ít có nguy cơ trở thành ung thư. Tuy nhiên, nếu số lượng nhiều hoặc kết hợp với các hội chứng di truyền, vẫn có thể nguy hiểm.
Polyp viêm: Thường gặp ở bệnh nhân có viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn. Tuy đây không phải là tổ chức tiền ung thư nhưng có thể cùng tồn tại với những biến đổi ác tính khác.
Polyp do hội chứng di truyền: Ví dụ hội chứng Peutz-Jeghers, hội chứng Lynch, hội chứng FAP (đa polyp tuyến gia đình). Những trường hợp này có nguy cơ ung thư rất cao và thường xuất hiện sớm, cần theo dõi nghiêm ngặt.
Polyp đại tràng là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến.
2. Triệu chứng thường gặp của polyp đại tràng
Hầu hết các polyp đại tràng không gây ra triệu chứng rõ rệt, đặc biệt khi chúng còn nhỏ. Tuy nhiên, khi polyp phát triển lớn hơn hoặc gây ra biến chứng, người bệnh có thể gặp phải một số triệu chứng sau:
2.1. Chảy máu trực tràng
Đây là triệu chứng phổ biến nhất của polyp đại tràng. Máu có thể xuất hiện dưới dạng:
Máu tươi dính trên phân hoặc giấy vệ sinh sau khi đi đại tiện.
Phân có màu đen hoặc giống như bã cà phê nếu máu được tiêu hóa một phần.
Chảy máu có thể âm thầm và kéo dài, dẫn đến thiếu máu nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
2.2 Thay đổi thói quen đi tiêu
Polyp đại tràng có thể gây ra một số tình trạng bất thường về đại tiện như:
Táo bón kéo dài: Khó khăn trong việc đi đại tiện, phân cứng và khô.
Tiêu chảy kéo dài: Đi đại tiện nhiều lần trong ngày, phân lỏng hoặc nước.
Những thay đổi này có thể là dấu hiệu của polyp hoặc các vấn đề tiêu hóa khác.
2.3. Đau bụng
Polyp lớn có thể gây tắc nghẽn một phần đại tràng, dẫn đến đau bụng âm ỉ hoặc quặn thắt. Cùng với đó là cảm giác đầy bụng, khó chịu. Đau bụng do polyp có thể nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Tuy nhiên, nếu kéo dài và không rõ nguyên nhân, người bệnh cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa.
2.4. Thiếu máu
Tình trạng chảy máu mạn tính do ảnh hưởng của polyp có thể dẫn đến thiếu máu, với các triệu chứng như: Mệt mỏi, chóng mặt, da xanh xao, nhịp tim nhanh, khó thở khi vận động nhẹ. Thiếu máu do polyp thường diễn biến âm thầm, nên dễ bị bỏ qua nếu không chú ý.
Nội soi kết hợp cắt polyp là phương pháp điều trị nhẹ nhàng, hiệu quả giúp ngăn nguy cơ tiến triển thành ung thư
3. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào sau đây, nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được tư vấn và kiểm tra:
Chảy máu trực tràng không rõ nguyên nhân.
Thay đổi thói quen đi tiêu kéo dài hơn một tuần.
Đau bụng không rõ nguyên nhân.
Thiếu máu hoặc mệt mỏi kéo dài.
Ngoài ra, những người có nguy cơ cao như người trên 50 tuổi, người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại tràng, có bệnh lý viêm ruột mạn tính (như viêm loét đại tràng, Crohn) nên thực hiện tầm soát polyp đại tràng định kỳ.
4. Phương pháp chẩn đoán polyp đại tràng
Để xác định có polyp đại tràng hay không, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp sau:
Nội soi đại tràng: Là phương pháp chính để phát hiện và cắt bỏ polyp. Nội soi cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng và lấy mẫu sinh thiết nếu cần.
Chụp X-quang đại tràng có cản quang (chụp đại tràng baryt): Giúp phát hiện polyp hoặc các bất thường khác trong đại tràng.
Siêu âm bụng hoặc CT scan: Được sử dụng khi có nghi ngờ về biến chứng hoặc cần đánh giá thêm.
5. Điều trị polyp đại tràng
Nếu phát hiện polyp đại tràng, bác sĩ sẽ đánh giá kích thước, số lượng và loại polyp để quyết định phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp loại bỏ polyp phổ biến hiện nay bao gồm:
Cắt bỏ polyp trong quá trình nội soi đại tràng. Phương pháp này thường áp dụng với polyp dưới 1cm, không có dấu hiệu ác tính. Việc cắt bỏ polyp sớm giúp ngăn ngừa nguy cơ tiến triển thành ung thư.
Phẫu thuật: Được chỉ định khi polyp lớn, nhiều hoặc có dấu hiệu ác tính.
Sau khi cắt bỏ, polyp sẽ được gửi đi xét nghiệm để xác định tính chất lành tính hay ác tính.
Thăm khám sớm để phát hiện và xử lý polyp kịp thời giúp bảo vệ sức khỏe hiệu quả.
6. Phòng ngừa polyp đại tràng
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn polyp đại tràng, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách:
Ăn chế độ ăn uống lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và giảm tiêu thụ thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn.
Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân và béo phì làm tăng nguy cơ mắc polyp và ung thư đại tràng.
Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.
Không hút thuốc và hạn chế uống rượu: Đây là những yếu tố nguy cơ đã được chứng minh.
Thực hiện tầm soát định kỳ: Đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao, việc tầm soát giúp phát hiện sớm polyp và ngăn ngừa ung thư đại tràng.
Polyp đại tràng thường không gây triệu chứng rõ rệt, nhưng nếu có, chúng có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và thực hiện tầm soát định kỳ là rất quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời. Phát hiện sớm và điều trị polyp đại tràng giúp ngăn ngừa ung thư đại trực tràng – một trong những loại ung thư phổ biến và gây tử vong cao. Nội soi đại tràng định kỳ, đặc biệt sau tuổi 50, là phương pháp hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe đường ruột.
