Thường xuyên buồn nôn nuốt nghẹn – cảnh báo bệnh gì?

Buồn nôn nuốt nghẹn không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng rõ rệt đến việc ăn uống, sinh hoạt hằng ngày. Nhiều người xem nhẹ vì nghĩ chỉ là rối loạn tiêu hóa tạm thời, nhưng thực tế đây có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề tiềm ẩn liên quan đến thực quản, dạ dày, thần kinh hoặc tâm lý. Vậy tình trạng này do đâu, có nguy hiểm không và nên xử trí ra sao? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn và chủ động bảo vệ sức khỏe một cách khoa học.

1. Buồn nôn nuốt nghẹn là gì và có đáng lo không?

Cảm giác buồn nôn đi kèm nuốt nghẹn là một trong những biểu hiện khiến người bệnh cảm thấy rất khó chịu và lo lắng. Không ít người ban đầu chỉ nghĩ đây là triệu chứng thoáng qua do ăn uống không hợp lý, nhưng thực tế, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo một số vấn đề về tiêu hóa, thần kinh hoặc tai mũi họng.

Trong nhiều trường hợp, nếu để kéo dài hoặc chủ quan, tình trạng này có thể dẫn tới suy giảm chất lượng sống, ảnh hưởng đến khả năng ăn uống và sức khỏe toàn thân. Vì vậy, việc hiểu rõ bản chất và nguyên nhân gây ra triệu chứng sẽ giúp bạn biết khi nào cần xử lý tại nhà, khi nào cần đến bác sĩ.

1.1. Buồn nôn nuốt nghẹn là cảm giác như thế nào?

Người bệnh thường mô tả buồn nôn là cảm giác cồn cào, khó chịu vùng thượng vị, muốn nôn ra nhưng không nôn được. Trong khi đó, nuốt nghẹn là khi có cảm giác vướng ở cổ, hoặc thức ăn bị mắc lại trong ngực, khó trôi xuống dù đã nuốt.

Khi cả hai cảm giác này xuất hiện cùng lúc, người bệnh dễ bị giảm cảm giác ngon miệng, ăn ít, mệt mỏi kéo dài, thậm chí lo âu vì sợ ăn cũng sẽ dẫn đến buồn nôn, nghẹn.

1.2. Cần phân biệt rõ với các triệu chứng tương tự

Nhiều người nhầm lẫn giữa nuốt nghẹn do bệnh lý với nghẹn tạm thời do nuốt vội, ăn đồ khô hoặc nói chuyện khi ăn. Trong khi các triệu chứng cơ học thông thường thường hết nhanh sau vài phút, thì nuốt nghẹn đi kèm buồn nôn lại có xu hướng kéo dài, tái phát và nặng dần nếu không điều trị sớm.

2. Những nguyên nhân phổ biến gây buồn nôn kèm nuốt nghẹn

Triệu chứng buồn nôn kèm nuốt nghẹn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.

2.1. Bệnh lý về thực quản

– Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là nguyên nhân phổ biến nhất gây buồn nôn kèm nuốt nghẹn. Acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây viêm, làm tổn thương niêm mạc thực quản, dẫn đến cảm giác nóng rát sau xương ức, buồn nôn, nghẹn khi nuốt.

– Viêm thực quản do trào ngược, nấm hoặc dị ứng thức ăn cũng gây nên cảm giác đau và khó chịu khi nuốt.

– Hẹp thực quản có thể do viêm mạn tính, sẹo sau tổn thương hoặc khối u lành. Khi lòng thực quản bị thu hẹp, việc di chuyển thức ăn trở nên khó khăn, dễ gây nghẹn và buồn nôn khi thức ăn không xuống được dạ dày.

2.2. Các rối loạn về thần kinh và vận động nuốt

Một số bệnh lý liên quan đến thần kinh trung ương hoặc thần kinh ngoại biên có thể làm rối loạn chức năng nuốt:

– Rối loạn nhu động thực quản xảy ra khi các cơ thực quản không co bóp nhịp nhàng, làm thức ăn bị kẹt lại, gây cảm giác nghẹn, kèm buồn nôn.

– Tai biến mạch máu não, bệnh Parkinson, đa xơ cứng, hoặc tổn thương dây thần kinh sọ có thể làm mất điều hòa các cơ vùng hầu họng, dẫn đến nuốt khó, dễ nghẹn, ho sặc, buồn nôn.

2.3. Tác động từ dạ dày

– Viêm loét dạ dày – tá tràng thường gây cảm giác buồn nôn sau ăn, đầy bụng, khó tiêu. Khi acid dịch vị tăng cao hoặc trào ngược, cảm giác nuốt nghẹn có thể đi kèm, đặc biệt ở những người có cơ vòng thực quản yếu.

– U tâm vị dạ dày cũng có thể gây tắc nghẽn, khiến thức ăn không xuống được dạ dày, gây nuốt nghẹn, buồn nôn, nôn ra thức ăn cũ sau bữa ăn.

2.4. Tâm lý căng thẳng

Tình trạng lo âu, stress kéo dài ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh tự chủ và hệ tiêu hóa. Căng thẳng làm tăng co bóp dạ dày, tăng tiết acid, ảnh hưởng đến nhu động thực quản và cơ vòng thực quản dưới, từ đó làm tăng nguy cơ buồn nôn và nuốt nghẹn. Không ít người bị triệu chứng này mà hoàn toàn không có tổn thương thực thể.

3. Dấu hiệu cảnh báo người bệnh cần đặc biệt chú ý

Trong thực tế, không phải tất cả các trường hợp buồn nôn nuốt nghẹn đều nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu kèm theo các biểu hiện dưới đây, bạn cần thăm khám sớm để loại trừ bệnh lý nghiêm trọng:

– Triệu chứng kéo dài trên 2 tuần, xuất hiện thường xuyên

– Nuốt khó với cả chất lỏng, không chỉ thức ăn đặc

– Sụt cân nhanh chóng không rõ nguyên nhân, mất cảm giác thèm ăn

– Xuất hiện cảm giác đau ngực, nóng rát vùng ngực

– Nôn ra máu hoặc phân đen

– Ho kéo dài, khàn tiếng, khó thở khi nuốt

– Nuốt nghẹn kèm theo đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt

4. Khi buồn nôn nuốt nghẹn là dấu hiệu cảnh báo bệnh nghiêm trọng

Nếu không được phát hiện sớm, tình trạng buồn nôn và nuốt nghẹn có thể là biểu hiện ban đầu của các bệnh lý nguy hiểm.

4.1. Ung thư thực quản

Ung thư thực quản thường âm thầm trong giai đoạn đầu. Người bệnh có thể chỉ cảm thấy nghẹn nhẹ khi ăn thức ăn đặc. Nhưng khi khối u lớn dần, việc nuốt sẽ ngày càng khó, kèm theo buồn nôn, sụt cân, mệt mỏi kéo dài. Việc phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm sẽ cải thiện tiên lượng đáng kể.

4.2. Co thắt tâm vị

Đây là bệnh lý gây rối loạn vận động thực quản, khiến cơ vòng dưới thực quản đóng chặt bất thường, không mở ra khi nuốt. Điều này khiến thức ăn bị ứ lại trong thực quản, gây cảm giác nghẹn, buồn nôn, và có thể nôn ra sau nhiều giờ. Nếu không điều trị, thực quản có thể giãn rộng và mất khả năng co bóp.

5. Phương pháp chẩn đoán tình trạng buồn nôn nuốt nghẹn

Để chẩn đoán nguyên nhân chính xác, bác sĩ có thể chỉ định một số kỹ thuật hiện đại sau:

5.1. Nội soi thực quản – dạ dày

Giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày, phát hiện tổn thương như viêm, loét, u hoặc hẹp thực quản.

5.2. Đo pH thực quản 24 giờ

Là phương pháp theo dõi mức độ trào ngược acid từ dạ dày lên thực quản suốt 24 giờ liên tục. Kết quả giúp đánh giá GERD có phải nguyên nhân chính gây buồn nôn nuốt nghẹn hay không.

5.3. Đo áp lực thực quản (HRM)

HRM là kỹ thuật đo áp lực co bóp của thực quản, đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán co thắt tâm vị, rối loạn nhu động hoặc suy yếu cơ vòng thực quản dưới.

6. Cách xử lý hiệu quả khi bị buồn nôn nuốt nghẹn

Tùy theo nguyên nhân xác định, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Bên cạnh đó, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp sau để cải thiện triệu chứng:

6.1. Điều chỉnh thói quen ăn uống

– Ăn chậm, nhai kỹ, không vừa ăn vừa nói chuyện

– Tránh ăn quá no, đặc biệt là vào buổi tối

– Tránh các thực phẩm kích thích trào ngược như cà phê, rượu, thức ăn cay, nhiều dầu mỡ

– Uống nước ấm thay vì nước lạnh để giảm kích thích thực quản

6.2. Giảm tình trạng căng thẳng và thư giãn tinh thần

Thực hiện các hoạt động thư giãn như yoga, thiền, nghe nhạc nhẹ giúp giảm áp lực lên hệ thần kinh, từ đó cải thiện chức năng tiêu hóa và cảm giác nuốt.

6.3. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Thuốc giảm acid, thuốc giãn cơ trơn, chống nôn, hoặc thuốc điều hòa nhu động thực quản có thể được bác sĩ kê tùy vào từng nguyên nhân. Việc tự ý dùng thuốc có thể che giấu triệu chứng và khiến tình trạng nặng hơn.

7. Chủ động phòng ngừa triệu chứng buồn nôn nuốt nghẹn tái phát

Phòng ngừa tái phát là một phần không thể thiếu trong quản lý triệu chứng:

7.1. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh hàng ngày

– Tăng cường rau xanh, trái cây

– Hạn chế đồ uống có gas, caffein, cồn

– Ăn đúng giờ, không bỏ bữa

7.2. Theo dõi sát sao và điều trị bệnh lý nền

Các bệnh như GERD, viêm dạ dày, rối loạn thần kinh nếu đã được chẩn đoán cần điều trị đúng và đủ, tránh ngắt quãng hoặc bỏ thuốc giữa chừng.

7.3. Thăm khám sớm khi thấy xuất hiện dấu hiệu bất thường

Khi có dấu hiệu buồn nôn, nuốt nghẹn lặp đi lặp lại, cần đi khám nội soi hoặc xét nghiệm chuyên sâu để kịp thời xử lý, tránh biến chứng.

Triệu chứng buồn nôn nuốt nghẹn tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, bởi đó có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý từ nhẹ đến nặng. Việc chủ động thăm khám, điều chỉnh lối sống và tuân thủ điều trị sẽ giúp bạn tránh được các biến chứng nguy hiểm và cải thiện chất lượng sống. Nếu đang gặp tình trạng này, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được kiểm tra sớm và điều trị đúng hướng.