Giải mã tình trạng ợ chua rối loạn tiêu hoá

Ợ chua rối loạn tiêu hóa không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được chú ý đúng mức. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng này, từ nguyên nhân, biểu hiện, cách chẩn đoán đến các hướng xử trí hiệu quả và phù hợp.

1. Khi nào ợ chua đi kèm rối loạn tiêu hoá cần quan tâm?

Ợ chua là hiện tượng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, tạo cảm giác chua ở cổ họng hoặc miệng. Trong khi đó, rối loạn tiêu hóa là tình trạng hệ tiêu hóa hoạt động không ổn định, gây nên các triệu chứng như đầy bụng, tiêu chảy, táo bón, khó tiêu… Khi hai tình trạng này xuất hiện đồng thời, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sự mất cân bằng nghiêm trọng trong hệ thống tiêu hóa.

1.1. Ợ chua rối loạn tiêu hoá thường xảy ra sau những thời điểm nào?

Người bệnh thường xuất hiện triệu chứng sau khi ăn quá no, dùng thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc có tính axit cao. Một số trường hợp ghi nhận tình trạng này gia tăng khi căng thẳng kéo dài hoặc ngủ không đủ giấc. Ngoài ra, những người làm việc văn phòng ít vận động cũng có nguy cơ cao gặp tình trạng này thường xuyên hơn.

1.2. Ai là người dễ gặp tình trạng ợ chua rối loạn tiêu hóa?

Người cao tuổi, người có chế độ ăn uống không khoa học, thường xuyên bỏ bữa hoặc sử dụng nhiều rượu bia, cà phê rất dễ gặp tình trạng ợ chua kèm rối loạn tiêu hóa. Trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai cũng là những nhóm dễ bị tác động bởi những thay đổi trong hệ tiêu hóa.

2. Ợ chua rối loạn tiêu hoá có thể là biểu hiện của bệnh lý nào?

Không ít người chủ quan cho rằng đây chỉ là triệu chứng thoáng qua. Tuy nhiên, nếu lặp lại thường xuyên, tình trạng này có thể liên quan đến một số bệnh lý tiêu hóa như:

2.1. Trào ngược dạ dày thực quản

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây nên ợ chua kéo dài kèm rối loạn tiêu hóa. Khi cơ vòng thực quản dưới suy yếu, axit dễ dàng trào ngược lên, gây cảm giác nóng rát, ợ chua và kích ứng hệ tiêu hóa, dẫn đến đầy bụng, khó tiêu.

2.2. Viêm loét dạ dày tá tràng

Viêm loét gây tổn thương lớp niêm mạc, khiến việc tiêu hóa thức ăn trở nên khó khăn. Axit dạ dày tiết ra nhiều hơn làm tăng tình trạng ợ chua, đồng thời gây đau vùng thượng vị, buồn nôn, chán ăn và rối loạn đại tiện.

2.3. Hội chứng ruột kích thích

Đây là tình trạng rối loạn chức năng ruột không rõ nguyên nhân, có thể gây đầy hơi, ợ chua, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ. Người mắc hội chứng này thường có cảm giác khó chịu kéo dài ở bụng, nhất là sau khi ăn hoặc khi lo âu căng thẳng.

3. Những dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý

Không phải lúc nào ợ chua kèm rối loạn tiêu hóa cũng là lành tính. Một số biểu hiện đi kèm sau đây có thể là cảnh báo nguy hiểm:

3.1. Ợ chua rối loạn tiêu hoá kéo dài không rõ nguyên nhân

Nếu tình trạng ợ chua và rối loạn tiêu hóa kéo dài nhiều tuần mà không cải thiện dù đã thay đổi chế độ ăn hoặc dùng thuốc không kê đơn, người bệnh cần đi khám để tìm nguyên nhân chính xác.

3.2. Sụt cân, mệt mỏi, chán ăn

Đây là những biểu hiện toàn thân có thể gợi ý đến các bệnh lý nặng hơn như loét dạ dày, polyp hoặc thậm chí là ung thư dạ dày. Việc trì hoãn thăm khám trong những trường hợp này có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

4. Phương pháp chẩn đoán chính xác tình trạng ợ chua rối loạn tiêu hoá

Để xác định nguyên nhân cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định một số phương pháp sau:

4.1. Khai thác tình trạng bệnh sử và khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi về tần suất triệu chứng, mối liên quan với bữa ăn, các loại thực phẩm dễ kích ứng và yếu tố tâm lý.

4.2. Nội soi tiêu hóa

Phương pháp giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng để phát hiện các tổn thương, viêm loét hoặc dị vật. Đây là xét nghiệm quan trọng giúp xác định nguyên nhân gây ợ chua và rối loạn tiêu hóa.

4.3. Đo pH thực quản 24 giờ và đo áp lực nhu động thực quản (HRM)

Đây là các kỹ thuật hiện đại giúp đánh giá chức năng cơ vòng thực quản và mức độ trào ngược axit, thường được chỉ định trong các trường hợp nghi ngờ trào ngược dạ dày thực quản mức độ nặng.

5. Hướng xử trí khi bị ợ chua rối loạn tiêu hoá

Tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ triệu chứng và thể trạng mỗi người mà bác sĩ sẽ đưa ra hướng xử trí phù hợp. Tuy nhiên, có một số nguyên tắc chung người bệnh nên tuân thủ.

5.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây ít axit và thực phẩm dễ tiêu như cháo, súp, cá hấp. Tránh xa các món chiên rán, gia vị cay nồng, nước có gas và đồ uống chứa caffeine. Chia nhỏ bữa ăn và lưu ý không nên nằm ngay sau khi ăn.

5.2. Tăng cường vận động nhẹ

Đi bộ sau ăn, tập yoga hoặc các bài tập nhẹ nhàng giúp thúc đẩy nhu động ruột, cải thiện tiêu hóa và giảm tình trạng ợ chua.

5.3. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Các thuốc trung hòa axit, giảm tiết axit hoặc hỗ trợ tiêu hóa có thể được chỉ định. Tuy nhiên, người bệnh không nên tự ý dùng thuốc mà cần có sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa.

6. Cách phòng tránh tình trạng ợ chua kèm rối loạn tiêu hoá tái phát

Việc điều trị thành công không đồng nghĩa với việc khỏi hẳn nếu người bệnh không thay đổi lối sống. Dưới đây là một số lưu ý giúp phòng tránh tái phát:

6.1. Duy trì cân nặng hợp lý

Béo phì làm tăng áp lực ổ bụng, từ đó khiến axit dễ trào ngược hơn. Việc duy trì cân nặng phù hợp sẽ giúp giảm áp lực này và ổn định hệ tiêu hóa.

6.2. Tránh ăn khuya, ăn sát giờ ngủ

Thức ăn chưa được tiêu hóa hết dễ gây ứ đọng trong dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược và gây rối loạn tiêu hóa. Nên ăn tối ít nhất 2 giờ trước khi đi ngủ và kê cao đầu giường nếu cần.

6.3. Kiểm soát căng thẳng

Stress kéo dài ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng của hệ tiêu hóa. Dành thời gian thư giãn, ngủ đủ giấc và duy trì các hoạt động tích cực sẽ góp phần cải thiện triệu chứng đáng kể.

Ợ chua rối loạn tiêu hoá là tình trạng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, đặc biệt khi kéo dài hoặc đi kèm với các dấu hiệu bất thường khác. Việc nhận diện sớm, chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời sẽ giúp bạn tránh được nhiều biến chứng nguy hiểm. Đừng ngần ngại thăm khám chuyên khoa tiêu hóa nếu tình trạng này làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn.