Đau dạ dày nuốt nghẹn: dấu hiệu cảnh báo không nên xem nhẹ

Cảm giác đau vùng thượng vị kèm theo hiện tượng nuốt nghẹn tưởng như là hai triệu chứng không liên quan, nhưng khi cùng xuất hiện, chúng lại có thể là lời cảnh báo rõ ràng từ hệ tiêu hóa. Tình trạng đau dạ dày nuốt nghẹn không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh lý cần được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất tình trạng này và cách xử lý hiệu quả.

1. Hiểu đúng về đau dạ dày nuốt nghẹn

1.1. Tình trạng đau dạ dày nuốt nghẹn là gì?

Đây là hiện tượng người bệnh đồng thời gặp phải hai triệu chứng gồm đau vùng thượng vị – khu vực nằm giữa rốn và xương ức – và cảm giác khó nuốt, nuốt vướng như có vật cản trong cổ họng hoặc thực quản. Khi ăn uống, người bệnh thường cảm thấy khó chịu, nuốt chậm, phải uống thêm nước để nuốt trôi thức ăn hoặc có cảm giác nghẹn ngực ngay sau khi nuốt. Tình trạng này có thể kéo dài vài ngày, tái diễn nhiều lần hoặc xuất hiện cùng các triệu chứng khác như buồn nôn, ợ hơi, chướng bụng.

1.2. Tại sao đau dạ dày lại liên quan đến khó nuốt?

Nhiều người cho rằng cổ họng và dạ dày là hai cơ quan riêng biệt nên không thể ảnh hưởng lẫn nhau. Tuy nhiên, thực quản – ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày – chính là cầu nối quan trọng giữa hai khu vực này. Khi dạ dày gặp vấn đề như trào ngược hoặc viêm loét, dịch vị có thể bị đẩy ngược lên, gây kích ứng và viêm thực quản, dẫn đến cảm giác nghẹn hoặc nuốt khó. Ngoài ra, các bệnh lý như co thắt thực quản hay khối u cũng có thể khiến cả hai triệu chứng cùng xuất hiện.

2. Những nguyên nhân phổ biến gây đau dạ dày kèm nuốt nghẹn

2.1. Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày là tình trạng axit trong dạ dày đi ngược lên thực quản do cơ vòng thực quản dưới hoạt động kém. Dịch axit gây tổn thương niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm, đau rát, nghẹn khi nuốt và cảm giác nóng rát vùng ngực. Người bị trào ngược thường có biểu hiện ợ hơi, ợ chua sau khi ăn, đặc biệt khi nằm hoặc cúi người. Khi bệnh tiến triển nặng, tình trạng nuốt nghẹn xuất hiện rõ rệt và dai dẳng.

2.2. Viêm loét dạ dày tá tràng

Tổn thương ở niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng do tăng tiết axit hoặc nhiễm vi khuẩn H. pylori có thể gây ra cảm giác đau âm ỉ, nóng rát vùng thượng vị. Nếu ổ viêm loét nằm gần lỗ tâm vị – nơi nối với thực quản – sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động đưa thức ăn xuống dạ dày, gây nuốt nghẹn. Ngoài ra, các cơn đau thường xuất hiện khi đói hoặc sau ăn, kéo dài trong nhiều tuần nếu không điều trị đúng cách.

2.3. Co thắt thực quản

Co thắt thực quản là tình trạng các cơ dọc theo thực quản co bóp không đều, khiến thức ăn bị “kẹt” lại giữa đường di chuyển. Người bệnh thường cảm thấy đau ngực, nghẹn khi ăn, thậm chí khó nuốt cả nước lọc. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn dễ dẫn đến thiếu dinh dưỡng do ăn uống kém.

2.4. Khối u vùng thực quản hoặc dạ dày

Dù ít gặp nhưng đây là nguyên nhân nghiêm trọng không thể bỏ qua. Các khối u lành tính hoặc ác tính ở thực quản hoặc phần trên của dạ dày có thể chèn ép gây hẹp lòng ống tiêu hóa, khiến người bệnh cảm thấy khó nuốt, nuốt nghẹn, kèm đau hoặc tức vùng ngực. Các biểu hiện như sút cân không rõ lý do, ăn uống kém, nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen cần được kiểm tra sớm để loại trừ khả năng ung thư.

3. Khi nào cần lo lắng về tình trạng đau dạ dày nuốt nghẹn?

3.1. Triệu chứng kéo dài hoặc nặng dần theo thời gian

Nếu cảm giác đau bụng, nóng rát vùng ngực và nuốt nghẹn xuất hiện nhiều lần trong ngày, kéo dài hơn 2 tuần mà không cải thiện, người bệnh cần đi khám chuyên khoa tiêu hóa để xác định nguyên nhân. Triệu chứng càng kéo dài càng dễ dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như viêm loét thực quản, hẹp thực quản hoặc xuất huyết tiêu hóa.

3.2. Sụt cân nhanh, ăn uống kém

Cảm giác sợ ăn, chán ăn kèm nuốt nghẹn khiến người bệnh không nạp đủ dinh dưỡng, gây suy nhược cơ thể và giảm cân nhanh chóng. Đây là dấu hiệu cảnh báo cần quan tâm vì có thể liên quan đến tổn thương thực thể nghiêm trọng hoặc bệnh lý ác tính.

3.3. Đau ngực, khó thở kèm nuốt nghẹn

Trong một số trường hợp, cơn đau ngực do co thắt thực quản hoặc trào ngược có thể khiến người bệnh nhầm lẫn với các vấn đề về tim mạch. Nếu cảm giác đau ngực đi kèm nuốt nghẹn, khó thở, tim đập nhanh hoặc choáng váng, cần đi cấp cứu ngay để loại trừ bệnh lý nguy hiểm như nhồi máu cơ tim.

4. Chẩn đoán tình trạng đau dạ dày kèm nuốt nghẹn như thế nào?

4.1. Thăm khám lâm sàng và khai thác triệu chứng

Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về biểu hiện đau, vị trí đau, thời điểm xuất hiện triệu chứng nuốt nghẹn, có đi kèm nôn, ợ hơi hay không. Việc nắm rõ đặc điểm triệu chứng giúp định hướng phương pháp chẩn đoán phù hợp và tiết kiệm thời gian điều trị.

4.2. Nội soi dạ dày và thực quản

Đây là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất giúp quan sát trực tiếp tình trạng niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Qua nội soi, bác sĩ có thể phát hiện viêm, loét, hẹp, sẹo hay sự hiện diện của khối u. Nếu cần, sinh thiết sẽ được thực hiện để kiểm tra tế bào bất thường.

4.3. Đo pH thực quản 24h

Phương pháp này giúp đánh giá mức độ và tần suất trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản. Đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán trào ngược dạ dày trong những trường hợp nghi ngờ nhưng nội soi chưa phát hiện rõ tổn thương.

4.4. Đo áp lực thực quản (HRM)

Được sử dụng để đo lường sự co bóp của thực quản và hoạt động của cơ vòng thực quản dưới, nhằm phát hiện các rối loạn vận động như co thắt thực quản, giúp xác định chính xác nguyên nhân gây nuốt nghẹn.

5. Cách cải thiện và điều trị đau dạ dày nuốt nghẹn

5.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày

Một số thói quen đơn giản nhưng hiệu quả gồm ăn đúng giờ, không bỏ bữa, tránh ăn quá no, không nằm ngay sau khi ăn và tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, nước có gas. Nên giữ tinh thần thư giãn, tránh căng thẳng kéo dài vì stress có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng dạ dày.

5.2. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Tùy thuộc vào nguyên nhân, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc điều trị phù hợp như thuốc ức chế tiết axit (PPI), thuốc trung hòa axit, thuốc bảo vệ niêm mạc, thuốc tăng cường nhu động thực quản hoặc thuốc chống co thắt. Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn để đạt hiệu quả cao và tránh tác dụng phụ.

5.3. Nội soi can thiệp hoặc phẫu thuật

Nếu có loét chảy máu, khối u hoặc hẹp thực quản không đáp ứng điều trị nội khoa, bác sĩ có thể chỉ định nội soi can thiệp để nong thực quản, cắt polyp hoặc phẫu thuật loại bỏ khối u. Tùy tình trạng cụ thể, phương pháp điều trị sẽ được cá nhân hóa để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

6. Những lưu ý để phòng ngừa tái phát đau dạ dày nuốt nghẹn

6.1. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ

Thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống lành mạnh và ngủ đủ giấc giúp giảm nguy cơ tái phát. Nên tránh lạm dụng thuốc giảm đau hoặc kháng sinh vì có thể gây viêm loét dạ dày hoặc rối loạn nhu động thực quản.

6.2. Khám sức khỏe định kỳ

Thăm khám định kỳ đặc biệt quan trọng với người từng có tiền sử viêm loét dạ dày, trào ngược hoặc có yếu tố nguy cơ cao như trên 40 tuổi, làm việc căng thẳng, ăn uống thất thường. Nội soi tiêu hóa định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường tiềm ẩn.

6.3. Chú ý lắng nghe cơ thể, đừng bỏ qua dấu hiệu nhỏ

Đừng chủ quan với cảm giác đau âm ỉ vùng bụng, nuốt khó, nghẹn hoặc đầy bụng sau ăn. Phát hiện và điều trị sớm là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa về lâu dài.

Tình trạng đau dạ dày nuốt nghẹn không chỉ gây cản trở trong sinh hoạt hằng ngày mà còn có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng. Đừng chờ đợi đến khi triệu chứng trở nặng mới đi khám. Việc lắng nghe cơ thể, duy trì lối sống khoa học và đi kiểm tra định kỳ là chìa khóa giúp bạn phòng ngừa và điều trị hiệu quả.