Trào ngược axit dạ dày, còn gọi là bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD – Gastroesophageal Reflux Disease), là một tình trạng khi axit từ dạ dày bị trào ngược lên thực quản. Các biểu hiện trào ngược axit dạ dày thường khiến người bệnh khó chịu và nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Đây là một bệnh lý khá phổ biến và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người trên thế giới, đặc biệt là ở những quốc gia phát triển.
Menu xem nhanh:
1. Các biểu hiện trào ngược axit dạ dày thường gặp
1.2 Ợ nóng và ợ chua
Một trong những biểu hiện phổ biến nhất của trào ngược axit dạ dày là ợ nóng và ợ chua. Người bệnh thường cảm thấy một cảm giác nóng rát lan từ dạ dày lên ngực và đôi khi lên đến cổ họng. Triệu chứng này thường xảy ra sau khi ăn, đặc biệt là sau khi ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, hoặc khi nằm xuống ngay sau bữa ăn.
Ợ nóng, ợ chua là những biểu hiện thường gặp ở bệnh nhân trào ngược.
1.2 Đau ngực
Đau ngực do trào ngược axit dạ dày có thể dễ bị nhầm lẫn với đau ngực do các bệnh lý về tim. Tuy nhiên, cơn đau do trào ngược thường có tính chất nhói và có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Cơn đau này có xu hướng tồi tệ hơn khi người bệnh nằm xuống hoặc cúi người, và thường giảm bớt khi đứng dậy hoặc uống nước.
1.3 Khó nuốt
Khó nuốt là một biểu hiện nghiêm trọng hơn của trào ngược axit dạ dày. Khi axit trào ngược lên, nó có thể gây viêm và sưng ở thực quản, dẫn đến khó khăn trong việc nuốt thức ăn hoặc nước. Một số bệnh nhân có thể cảm thấy như có một khối u trong cổ họng, gây ra cảm giác nghẹn hoặc mắc ở cổ họng.
1.4 Ho và khàn giọng
Ho và khàn giọng cũng là các triệu chứng thường gặp của trào ngược axit dạ dày. Axit dạ dày khi trào ngược lên có thể kích thích niêm mạc thực quản và thanh quản, gây ra ho mãn tính và khàn giọng. Những triệu chứng này thường nặng hơn vào buổi sáng, sau khi ngủ dậy, do axit đã trào ngược lên trong khi người bệnh nằm ngủ.
1.5 Tiết nhiều nước bọt
Một phản xạ tự nhiên của cơ thể khi bị trào ngược axit là tiết nhiều nước bọt hơn để trung hòa axit. Điều này có thể dẫn đến cảm giác miệng bị chảy nước hoặc cảm giác đầy miệng bất thường.
1.6 Khó tiêu và đầy hơi
Khó tiêu và đầy hơi cũng là những biểu hiện có thể liên quan đến trào ngược axit dạ dày. Người bệnh thường cảm thấy khó chịu, chướng bụng, và cảm giác no lâu sau khi ăn. Những triệu chứng này thường xảy ra kèm với ợ nóng và có thể trở nên tồi tệ hơn khi ăn những thức ăn không lành mạnh hoặc khi ăn quá nhiều.
1.7 Hơi thở có mùi
Hơi thở có mùi khó chịu là một triệu chứng khác có thể gặp ở người bị trào ngược axit dạ dày. Khi axit và thức ăn trào ngược lên thực quản, chúng có thể gây ra mùi hôi trong miệng, làm cho hơi thở của người bệnh trở nên khó chịu. Đây là một triệu chứng thường bị bỏ qua nhưng lại gây ra nhiều phiền toái trong giao tiếp hằng ngày.
Hơi thở có mùi cũng có thể là một triệu chứng trào ngược.
2. Cách chẩn đoán trào ngược axit dạ dày
2.1 Chẩn đoán dựa trên các biểu hiện trào ngược axit dạ dày
Việc chẩn đoán trào ngược axit dạ dày thường bắt đầu bằng việc thăm khám lâm sàng và hỏi bệnh sử. Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bệnh nhân, tần suất xuất hiện, thời gian kéo dài và các yếu tố làm tăng nặng triệu chứng. Các triệu chứng điển hình như ợ nóng, ợ chua, đau ngực và khó nuốt thường gợi ý cho chẩn đoán trào ngược axit dạ dày.
2.2 Vai trò của đo pH trở kháng thực quản 24 giờ trong chẩn đoán khi có các biểu hiện trào ngược axit dạ dày không điển hình
Đo pH thực quản là một kỹ thuật chuyên sâu được dùng trong chẩn đoán trào ngược axit dạ dày. Kỹ thuật được thực hiện nhằm đo lượng axit trào ngược lên thực quản trong vòng 24 giờ. Cụ thể, một cảm biến pH nhỏ sẽ được đặt trong thực quản của bệnh nhân qua đường mũi và kết nối với một máy ghi dữ liệu để đo và ghi lại mức độ axit trong trong thực quản suốt thời gian kiểm tra. Trong thời gian đó, bệnh nhân được yêu cầu ghi chép lại nhật ký ăn uống, sinh hoạt của mình và các triệu chứng kèm theo. Sau 24 giờ, bệnh nhân được rút ống thông và đoc kết quả.
Đây là phương pháp này đặc biệt hữu ích trong các trường hợp bệnh nhân có triệu chứng không điển hình, các tổn thương không rõ ràng.
Phương pháp đo pH thực quản 24 giờ được triển khai tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc, sử dụng máy đo hiện đại nhập khẩu từ Mỹ nên cho kết quả nhanh chóng và chính xác tối đa. Thu Cúc TCI cũng là một trong số ít các bệnh viện ở miền Bắc áp dụng phương pháp này.
Chẩn đoán trào ngược axit dạ dày có thể cần đến nhiều phương pháp như đo pH thực quản 24 giờ, nội soi, chụp X-quang với barium…
2.3 Các phương pháp chẩn đoán trào ngược khác và ý nghĩa
Nội soi dạ dày – thực quản
Nội soi dạ dày – thực quản là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính xác và được sử dụng rộng rãi trong các trường hợp cần xác định trào ngược axit dạ dày. Phương pháp này cho phép bác sĩ trực tiếp quan sát niêm mạc thực quản và dạ dày, từ đó phát hiện những tổn thương do axit gây ra như viêm thực quản, loét thực quản, hoặc Barrett thực quản – một biến chứng tiền ung thư.
Chụp X-quang thực quản – dạ dày – tá tràng
Chụp X-quang thực quản – dạ dày – tá tràng với chất cản quang cũng là một phương pháp chẩn đoán được sử dụng trong một số trường hợp. Phương pháp này giúp xác định các bất thường trong cấu trúc của thực quản và dạ dày, chẳng hạn như hẹp thực quản hoặc thoát vị hoành, những tình trạng có thể góp phần gây ra trào ngược axit dạ dày.
Đo áp lực thực quản
Không chỉ là “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán các bệnh lý thực quản, đặc biệt là các bệnh lý liên quan đến rối loạn nuốt, đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM thực quản) còn đánh giá khả năng vận động của các cơ thực quản, hỗ trợ chẩn đoán nguyên nhân và phân biệt GERD với các bệnh có triệu chứng tương tự. Phương pháp này hiện cũng đang được áp dụng tại Thu Cúc TCI với hệ thống máy hiện đại được nhập khẩu từ Mỹ và đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm.
Sinh thiết thực quản
Trong một số trường hợp nghi ngờ biến chứng nghiêm trọng như Barrett thực quản hoặc ung thư thực quản, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết thực quản. Mẫu mô thực quản sẽ được lấy và phân tích dưới kính hiển vi để phát hiện các tế bào bất thường hoặc tiền ung thư.
Như vậy, trào ngược axit dạ dày là một bệnh lý phổ biến, các biểu hiện trào ngược axit dạ dày đa dạng và dễ gây nhầm lẫn với các bệnh khác. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và tiến hành chẩn đoán kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Các phương pháp chẩn đoán hiện đại như nội soi, đo pH thực quản, và sinh thiết đã giúp ích rất nhiều trong việc xác định chính xác tình trạng bệnh và hướng điều trị phù hợp. Vì vậy, nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
