Axit dạ dày trào ngược: Hiểu nguyên nhân để điều trị đúng
Trong đời sống hiện đại, bệnh lý tiêu hóa ngày càng phổ biến, đặc biệt là axit dạ dày trào ngược. Nhiều người than phiền về tình trạng ợ nóng, ợ chua, đau tức ngực hay thậm chí ho kéo dài mà không rõ nguyên nhân. Thực tế, đây có thể là biểu hiện điển hình của bệnh lý trào ngược, cần được quan tâm và điều trị sớm để tránh biến chứng.
1. Axit dạ dày trào ngược là gì?
Axit dạ dày trào ngược hay còn gọi là trào ngược axit dạ dày thực quản (GERD), là tình trạng dịch vị chứa axit và men tiêu hóa từ dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản. Bình thường, cơ thắt thực quản dưới (LES) có vai trò đóng mở như một van một chiều để ngăn axit trào lên. Tuy nhiên, khi cơ này suy yếu hoặc giãn bất thường, axit dễ dàng đi ngược, gây kích ứng và tổn thương niêm mạc thực quản.
2. Nguyên nhân gây bệnh đa dạng cần lưu ý
Có nhiều yếu tố khiến bệnh xuất hiện, trong đó bao gồm:
Rối loạn cơ thắt thực quản dưới: Đây là nguyên nhân trực tiếp khiến người bệnh dễ bị trào ngược dạ dày, thực quản
Thói quen ăn uống không khoa học: Ăn quá no, ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ, uống nhiều rượu bia, cà phê, nước ngọt có ga.
Stress, căng thẳng kéo dài: Làm tăng tiết axit dạ dày và rối loạn nhu động tiêu hóa.
Béo phì, ít vận động: Tăng áp lực ổ bụng, khiến axit dễ trào ngược.
Bệnh lý liên quan: Thoát vị hoành, viêm loét dạ dày tá tràng, rối loạn vận động thực quản.
Ảnh hưởng thuốc: Một số loại thuốc như giảm đau NSAIDs, thuốc giãn phế quản… có thể làm nặng thêm tình trạng.
3. Các dấu hiệu trào ngược axit dạ dày
3.1 Trào ngược axit dạ dày – triệu chứng điển hình dễ nhận biết
Bệnh có một số biểu hiện điển hình giúp dễ nhận diện như:
Cảm giác đầy bụng, khó tiêu, nhất là buổi tối.
Đắng miệng vào buổi sáng.
Cơn ợ nóng thường nặng hơn khi cúi gập người hoặc nằm ngủ.
Viêm họng, đau rát họng dai dẳng không rõ nguyên nhân.
Những triệu chứng này thường bị bỏ qua, nhưng thực tế lại là dấu hiệu cảnh báo quan trọng của bệnh.
3.2 Dấu hiệu bị trào ngược axit dạ dày có thể gây nhầm lẫn
Ợ nóng, ợ chua: Cảm giác nóng rát sau xương ức, lan lên họng.
Đau tức ngực: Dễ nhầm với bệnh tim mạch.
Nuốt nghẹn, nuốt vướng: Do niêm mạc thực quản bị viêm sưng.
Ho kéo dài, khàn tiếng: Đây là tình trạng trào ngược axit dạ dày gây ho, thường bị bỏ sót vì dễ nhầm với bệnh hô hấp.
Hôi miệng, mòn men răng: Axit dạ dày tác động trực tiếp đến khoang miệng.
Buồn nôn, nôn mửa: Đặc biệt sau khi ăn no hoặc nằm ngay sau ăn.
Những biểu hiện trào ngược axit dạ dày trên có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc cùng lúc. Nếu lặp lại thường xuyên, người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán sớm.
4. Những trường hợp có nguy cơ mắc bệnh cao hơn
Một số đối tượng có nguy cơ mắc chứng trào ngược cao hơn, bao gồm:
Người béo phì hoặc phụ nữ mang thai.
Người có thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia.
Người thường xuyên ăn đêm hoặc ăn khuya.
Người làm việc căng thẳng, thiếu ngủ.
Người mắc bệnh viêm loét dạ dày, thoát vị hoành.
5. Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời
Nếu không sớm phát hiện và điều trị đúng cách, bệnh này có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như:
Viêm loét thực quản: Do axit gây tổn thương niêm mạc.
Hẹp thực quản: Gây nuốt nghẹn, khó nuốt kéo dài.
Barrett thực quản: Tình trạng biến đổi niêm mạc, nguy cơ ung thư.
Ung thư thực quản: Biến chứng nguy hiểm nhất.
Ảnh hưởng tới đường hô hấp: Hen suyễn, viêm phổi hít do axit trào ngược vào khí quản.
6. Điều trị bệnh cần kết hợp y khoa và chế độ sinh hoạt
Điều trị bệnh cần kết hợp thay đổi lối sống, dùng thuốc và can thiệp y tế khi cần thiết.
6.1. Thay đổi lối sống
Ăn nhiều bữa nhỏ, tránh ăn quá no.
Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, cay, chua, nước ngọt có ga.
Không nằm ngay sau khi ăn, nên đi lại nhẹ nhàng.
Kê cao gối khi ngủ để hạn chế axit trào lên.
Giữ cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn.
6.2. Điều trị nội khoa (sử dụng thuốc)
Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm tiết axit mạnh.
Thuốc kháng histamin H2: Hỗ trợ giảm sản xuất axit.
Thuốc trung hòa axit (antacid): Giảm nhanh cảm giác ợ nóng.
Thuốc bảo vệ niêm mạc: Giúp phục hồi tổn thương thực quản.
6.3. Ngoại khoa can thiệp khi thực sự cần thiết
Khi thuốc không cho thấy hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định điều trị ngoại khoa với các phương pháp như:
Phẫu thuật Nissen fundoplication: Giúp tăng cường hoạt động cơ thắt thực quản dưới.
Điều trị bằng can thiệp trong quá trình nội soi: Giúp thắt chặt vùng cơ thắt.
Việc lựa chọn cách điều trị bệnh trào ngược axit dạ dày phụ thuộc vào mức độ bệnh nặng hay nhẹ và tình trạng sức khỏe từng người.
7. Đi khám ngay trong trường hợp nào và cách phòng bệnh
Người bệnh nên thăm khám ngay với bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa nếu găp các dấu hiệu trào ngược axit dạ dày kéo dài trên 2 tuần. Bên cạnh đó, tình trạng nuốt nghẹn, khó nuốt ngày càng rõ rệt. Người bệnh cũng cần đến cơ sở y tế có chuyên khoa Tiêu hóa ngay khi có tình trạng nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen, sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân. Hoặc khi bị ho khan, đau họng, khàn tiếng kéo dài dù đã điều trị hô hấp.
Để hạn chế nguy cơ tái phát bệnh, bạn nên thực hiện các cách sau: Duy trì chế độ ăn lành mạnh, giàu rau xanh, chất xơ. Hạn chế tối đa rượu, bia, cà phê, thuốc lá. Tập luyện thể dục thể thao đều đặn. Ngủ đủ giấc, hạn chế căng thẳng cũng rất cần thiết. Đặc biệt, mỗi người cần khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Tóm lại, tình trạng axit dạ dày trào ngược không chỉ gây ra những khó chịu thường ngày mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân trào ngược axit dạ dày, nhận biết sớm biểu hiện trào ngược axit dạ dày và lựa chọn đúng cách điều trị bệnh trào ngược axit dạ dày sẽ giúp người bệnh cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.
Hãy xây dựng lối sống khoa học, chế độ ăn uống lành mạnh và đi khám ngay khi gặp tình trạng trào ngược axit dạ dày triệu chứng bất thường. Sức khỏe đường tiêu hóa khỏe mạnh chính là nền tảng cho một cơ thể khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng.
