Bị nuốt vướng ở thực quản kéo dài gây ra nhiều lo lắng và khó chịu cho người mắc. Vậy nguyên nhân gây ra tình trạng nuốt vướng là gì? Chẩn đoán như thế nào, cùng TCI tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Hiểu về hoạt động nuốt của con người
Nuốt là động tác phức tạp và yêu cầu sự phối hợp của nhiều cơ quan trong cơ thể. Thông thường, nuốt bao gồm 2 giai đoạn chính:
– Giai đoạn đầu: Nuốt có ý thức – con người có thể điều khiển quá trình này bằng cách đưa thức ăn đã nghiền nhuyễn lên thân lưỡi. Cơ lưỡi cử động đưa khối thức ăn áp sát trần miệng và đi xuống họng.
– Giai đoạn sau: Nuốt không ý thức mà tự động diễn ra ở thực quản. Quá trình này do hệ thần kinh tự chi phối với các phản xạ tự nhiên: đóng nắp thanh môn và sau đó là quá tình nhu động co thắt thực quản. Từ đó giúp khối thức ăn di chuyển xuống đường tiêu hóa dưới.
Hoạt động nuốt cần sự phối hợp của nhiều cơ quan
2. Bị nuốt vướng do nguyên nhân nào?
Bị nuốt vướng là cảm giác có vật cản trở gây khó khăn vướng mắc trong cổ họng, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu khi nuốt.
Bởi hoạt động nuốt có đặc thù là sự phối hợp của nhiều cơ quan, nên nguyên nhân dẫn đến nuốt vướng có liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau.
2.1. Nguyên nhân bị nuốt vướng do yếu tố cơ học
– Hẹp thực quản: Đây là một nguyên nhân thường gặp gây ra khó khăn khi nuốt. Hẹp thực quản có thể do sẹo hình thành từ viêm hoặc chấn thương, hoặc do sự phát triển của khối u.
– Khối u thực quản: Các khối u, dù là lành tính hay ác tính, có thể gây ra tình trạng thu hẹp lòng thực quản, làm cản trở quá trình nuốt thức ăn.
– Dị vật: Những vật lạ mắc kẹt trong thực quản, chẳng hạn như xương cá hoặc viên thuốc, có thể gây ra cảm giác bị nuốt vướng và đau.
– Bất thường cấu trúc: Những dị tật bẩm sinh như vòng thực quản hoặc túi thừa Zenker cũng có thể gây ra khó khăn khi nuốt.
2.2. Nguyên nhân bị nuốt vướng do yếu tố chức năng
– Rối loạn chức năng vận động thực quản: Gồm các bệnh như achalasia (co thắt tâm vị), co thắt thực quản lan tỏa, tình trạng cơ thắt thực quản hoạt động bất thường có thể cản trở quá trình nuốt.
– Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Axit dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây viêm và làm hẹp thực quản, gây khó nuốt.
– Rối loạn thần kinh – cơ: Các bệnh như Parkinson, xơ cứng teo cơ cột bên (ALS) có thể ảnh hưởng đến sự phối hợp cơ bắp cần thiết cho việc nuốt.
3. Chẩn đoán nuốt vướng ở thực quản như thế nào?
Để chẩn đoán chứng nuốt vướng ở thực quản, các bác sĩ thường sử dụng các phương pháp đa dạng. Ban đầu, thường thì bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng và xem xét tiền sử bệnh lý. Sau đó tiến hành thăm khám lâm sàng để có cái nhìn tổng quan về tình trạng của bệnh nhân. Một số nguyên nhân có thể tìm thấy được trong khám lâm sàng như dị vật, một vài cấu trúc bất thường ở phía trên họng,..
Tiếp theo, bệnh nhân có thể được yêu cầu thực hiện một hoặc nhiều phương pháp chẩn đoán như sau:
2.1. Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu được thực hiện với mục đích loại trừ các nguyên nhân thiếu máu hoặc nhiễm trùng gây ra cảm giác nuốt vướng.
2.2. Nội soi EGD (nội soi thực quản- dạ dày- tá tràng)
Nội soi EGD là một phương pháp chẩn đoán quan trọng, cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp bên trong thực quản, dạ dày và tá tràng. Từ đó giúp bác sĩ phát hiện các vấn đề như viêm, loét, khối u hoặc chít hẹp.
2.3. Chụp X-quang thực quản sử dụng chất cản quang
Bệnh nhân sẽ uống một dung dịch chứa barium, sau đó chụp X-quang để theo dõi sự di chuyển của barium qua thực quản. Phương pháp này giúp phát hiện các bất thường về hình dạng hoặc chức năng của thực quản. Ngoài ra, có thể sử dụng chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để đánh giá chi tiết hơn các cấu trúc của thực quản và các cơ quan lân cận.
2.4. Chẩn đoán nguyên nhân bị nuốt vướng bằng đo áp lực và nhu động thực quản
Đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao (HRM) là kỹ thuật y khoa quan trọng được sử dụng để thăm dò và đánh giá chức năng của thực quản. Phương pháp này giúp đo lường áp lực và theo dõi các mẫu co thắt của các cơ trong thực quản khi bệnh nhân nuốt. Điều này xác định xem cơ và cơ thắt thực quản có hoạt động bình thường hay không.
Quá trình thực hiện bắt đầu bằng việc đưa một ống mềm, mỏng (catheter) qua mũi hoặc miệng vào thực quản và dạ dày. Trên catheter có các cảm biến áp lực được đặt dọc theo chiều dài của nó để đo áp lực tại nhiều điểm khác nhau trong thực quản. Khi bệnh nhân nuốt, các cảm biến này sẽ ghi lại dữ liệu áp lực trong thực quản. Các thông tin thu thập được sẽ được phân tích để đánh giá chức năng co thắt của thực quản và hoạt động của các cơ thắt.
Đặc biệt, phương pháp đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM) đang được ứng dụng tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc TCI. Tại đây, kỹ thuật đo có độ chính xác và an toàn cao nhờ vào hệ thống thiết bị hiện đại nhập khẩu. Quy trình được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ và kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm thuộc Khoa Thăm dò chức năng – Nội soi tiêu hóa, đảm bảo kết quả chẩn đoán chính xác và an toàn cho bệnh nhân.
Chẩn đoán nguyên nhân nuốt vướng bằng đo áp lực và nhu động thực quản
2.5. Đo pH thực quản 24h chẩn đoán GERD – một trong các nguyên nhân gây nuốt vướng
Phương pháp đo pH trở kháng thực quản 24h là một kỹ thuật quan trọng để phát hiện và đánh giá GERD cũng như các vấn đề liên quan đến trào ngược như khó nuốt và nuốt vướng.
Kỹ thuật sử dụng một ống thông nhỏ chứa cảm biến đo pH được đưa vào thực quản qua mũi hoặc miệng và đặt gần cơ thắt thực quản dưới (LES), khoảng 5 cm. Thiết bị ghi pH được kết nối với ống thông này và ghi lại mức độ axit trong thực quản trong suốt 24 giờ, bao gồm khi bệnh nhân đang ăn uống, nằm, đứng, hoặc ngồi.
Phương pháp này hiện cũng đang được áp dụng tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc, đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán GERD và các triệu chứng liên quan như nuốt nghẹn, ợ chua và ợ nóng.
GERD – một trong các nguyên nhân gây nuốt vướng
2.6. Kỹ thuật siêu âm – nội soi
Phương án này kết hợp giữa siêu âm và nội soi để có được hình ảnh chi tiết của thành thực quản và cấu trúc xung quanh. Nhờ đó, bác sĩ có thể phát hiện được khối u hoặc bất thường khác gây nuốt vướng.
Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ cảm giác bị nuốt vướng, nguyên nhân đằng sau bệnh lý này. Cùng với đó là những phương pháp chẩn đoán bệnh lý từ triệu chứng này hiệu quả mà bạn có thể tham khảo.
