Ợ chua là triệu chứng phổ biến mà nhiều người gặp phải, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ nguyên nhân và ý nghĩa của nó đối với sức khỏe. Hiện tượng này có thể chỉ là dấu hiệu nhẹ của một vấn đề tiêu hóa tạm thời nhưng đôi khi, nó lại là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng. Bài viết giải thích vì sao bị ợ chua, biểu hiện kèm theo, nguyên nhân tiềm ẩn và các phương pháp chẩn đoán hiệu quả để giúp bạn hiểu rõ hơn về triệu chứng này.
Menu xem nhanh:
1. Vì sao bị ợ chua: Hiểu rõ hiện tượng
Ợ chua là hiện tượng khí trong dạ dày thoát ra ngoài qua miệng kèm theo dịch vị acid, tạo cảm giác chua và khó chịu. Điều này thường xảy ra sau khi ăn uống, đặc biệt là khi tiêu thụ các loại thực phẩm kích thích sản xuất nhiều acid dạ dày hoặc do thói quen ăn uống không đúng cách. Mặc dù ợ chua không phải lúc nào cũng là triệu chứng của bệnh lý nghiêm trọng, nhưng nó có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Ợ chua là hiện tượng khí trong dạ dày thoát ra ngoài qua miệng kèm theo dịch vị acid, tạo cảm giác chua và khó chịu
2. Biểu hiện của ợ chua
Ợ chua có thể xuất hiện dưới nhiều biểu hiện khác nhau, tùy thuộc vào cơ địa và nguyên nhân gây ra hiện tượng này. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến mà người bị ợ chua thường gặp:
– Cảm giác chua trong miệng: Đây là biểu hiện đặc trưng của ợ chua. Dịch vị acid từ dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản và miệng, tạo cảm giác chua và đắng ở miệng.
– Khó chịu sau khi ăn: Người bị ợ chua thường cảm thấy nặng bụng, khó chịu, đặc biệt là sau khi ăn những bữa ăn nhiều dầu mỡ hoặc có gia vị cay.
– Cảm giác nóng rát ở ngực (ợ nóng): Khi acid dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể gây ra cảm giác nóng rát, thường xuất hiện ở vùng ngực và thượng vị.
– Đau họng hoặc khàn tiếng: Trong một số trường hợp, dịch acid có thể trào lên và gây viêm họng, khiến người bệnh cảm thấy đau hoặc khàn giọng.
3. Nguyên nhân dẫn đến ợ chua
Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng ợ chua, từ các yếu tố bên ngoài đến các vấn đề sức khỏe nội tại.
3.1. Vì sao bị ợ chua: Bệnh lý trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là nguyên nhân hàng đầu gây ra các triệu chứng như ợ chua, ợ nóng,… Trong bệnh này, van giữa dạ dày và thực quản (cơ thắt thực quản dưới) không hoạt động hiệu quả, khiến dịch vị acid từ dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản. Điều này gây ra cảm giác ợ chua, ợ nóng và nhiều triệu chứng khác như đau ngực, khó nuốt.
Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là nguyên nhân hàng đầu gây ra các triệu chứng như ợ chua, ợ nóng,…
3.2. Ăn uống không hợp lý
Thói quen ăn uống không lành mạnh cũng có thể là nguyên nhân gây ra ợ chua. Ăn quá no, ăn nhiều thực phẩm chứa chất béo, đồ chiên xào, gia vị cay nóng, hoặc tiêu thụ quá nhiều caffeine và đồ uống có gas đều làm tăng nguy cơ trào ngược acid dạ dày và gây ợ chua.
3.3. Vì sao bị ợ chua: Căng thẳng, lo âu
Stress và căng thẳng không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn tác động tiêu cực đến hệ tiêu hóa. Khi cơ thể ở trong trạng thái căng thẳng, lượng acid trong dạ dày có xu hướng tăng lên, làm tăng nguy cơ bị ợ chua và các triệu chứng liên quan đến trào ngược dạ dày.
3.4. Tác dụng phụ của thuốc
Một số loại thuốc, đặc biệt là các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, aspirin, có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và dẫn đến tình trạng tăng sản xuất acid, từ đó gây ợ chua.
3.5. Mang thai
Phụ nữ mang thai thường gặp phải ợ chua do sự thay đổi hormone trong cơ thể và áp lực lên dạ dày do thai nhi phát triển. Hormone progesterone làm giãn cơ thắt thực quản dưới, khiến dịch vị dễ dàng trào ngược lên thực quản.
3.6. Vì sao bị trào ngược: Một số bệnh lý khác
Bên cạnh GERD, một số bệnh lý khác như loét dạ dày, viêm loét tá tràng, hội chứng ruột kích thích cũng có thể gây ra hiện tượng ợ chua. Những bệnh này làm tăng mức độ acid trong dạ dày hoặc ảnh hưởng đến chức năng của cơ thắt thực quản, từ đó gây ra triệu chứng ợ chua.
4. Chẩn đoán ợ chua: Các phương pháp hiệu quả
Việc chẩn đoán nguyên nhân chính xác gây ra ợ chua là rất quan trọng để điều trị hiệu quả. Có nhiều phương pháp chẩn đoán hiện đại giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gốc rễ của ợ chua, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
4.1. Nội soi
Nội soi tiêu hóa trên (thực quản – dạ dày) là phương pháp phổ biến nhất để chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến dạ dày và thực quản. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nội soi mỏng, có gắn camera, để quan sát bên trong thực quản và dạ dày. Phương pháp này giúp phát hiện các tổn thương như viêm loét, dị vật hoặc các vấn đề ở cơ thắt thực quản dưới.
4.2. Đo pH thực quản 24 giờ xác định trào ngược dạ dày thực quản
Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác trào ngược dạ dày – thực quản. Bác sĩ sẽ đặt một đầu dò nhỏ qua mũi vào thực quản để đo lượng acid trào ngược từ dạ dày lên thực quản trong 24 giờ. Kết quả đo giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của trào ngược và xác định phương pháp điều trị thích hợp.
4.3. Đo áp lực và nhu động thực quản HRM
Phương pháp này giúp đánh giá chức năng của cơ thắt thực quản dưới và sự phối hợp giữa các cơ của thực quản trong quá trình nuốt. Đo áp lực thực quản là công cụ hữu ích trong việc chẩn đoán các rối loạn chức năng thực quản có thể gây ra ợ chua.
Thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả
4.4. Chụp X-quang hệ tiêu hóa
Bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang để kiểm tra các bất thường trong cấu trúc của dạ dày và thực quản, giúp phát hiện các khối u, loét hoặc sự giãn nở bất thường của thực quản.
5. Cách khắc phục ợ chua hiệu quả
Dựa trên nguyên nhân gây ra ợ chua, bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là một số yếu tố cần được chú ý để bạn có thể khắc phục ợ chua hiệu quả:
5.1. Lối sống
Tránh ăn quá no và hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm kích thích sản xuất acid dạ dày như đồ chiên xào, thực phẩm cay nóng, đồ uống có cồn và cafein.
Ăn chậm, nhai kỹ và chia nhỏ bữa ăn để giảm áp lực lên dạ dày.
Tránh nằm ngay sau khi ăn, nên đứng hoặc ngồi ít nhất 2-3 giờ sau bữa ăn để dạ dày tiêu hóa thức ăn hiệu quả hơn.
5.2. Thuốc
Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc giảm acid như thuốc kháng acid, thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc chẹn H2 để giảm sản xuất acid dạ dày, từ đó giúp giảm triệu chứng ợ chua.
5.3. Phẫu thuật
Trong trường hợp ợ chua do trào ngược dạ dày – thực quản nghiêm trọng và không đáp ứng với điều trị nội khoa, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để thắt chặt cơ thắt thực quản dưới, ngăn chặn acid trào ngược.
Ợ chua là triệu chứng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, đặc biệt nếu nó diễn ra thường xuyên và đi kèm với các triệu chứng khác như ợ nóng, đau ngực hoặc khó nuốt. Hiểu rõ vì sao bị ợ chua và tìm ra nguyên nhân gây ra hiện tượng này thông qua các phương pháp chẩn đoán hiện đại là bước quan trọng để điều trị hiệu quả
