Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một trong những vấn đề sức khỏe thường gặp trong xã hội hiện đại. Tình trạng này xảy ra khi dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác khó chịu như nóng rát, ợ chua và khó thở trong một số trường hợp. Đặc biệt, trào ngược dạ dày khó thở về đêm là một vấn đề khá phổ biến, gây nhiều phiền toái cho người bệnh và có thể làm suy giảm chất lượng cuộc sống nghiêm trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, và cách phòng ngừa cũng như điều trị tình trạng này.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân của trào ngược dạ dày khó thở về đêm
Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng trào ngược dạ dày thực quản và khó thở về đêm có thể là hệ quả trực tiếp từ sự rối loạn này. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây trào ngược khó thở vào ban đêm:
1.1 Tư thế nằm khi ngủ gây trào ngược dạ dày khó thở về đêm
Khi nằm xuống, áp lực từ dạ dày lên cơ vòng thực quản dưới (LES) – bộ phận ngăn không cho dịch dạ dày trào ngược lên thực quản – có thể tăng cao. Lực hấp dẫn không còn giúp ngăn cản sự trào ngược như khi đứng thẳng, dẫn đến dịch axit dễ dàng chảy ngược lên và gây ra các triệu chứng khó thở, nóng rát ngực vào ban đêm.
Tư thế nằm ngủ không đúng có thể khiến axit dễ trào ngược từ dạ dày lên thực quản, gây khó thở.
1.2 Ăn uống không hợp lý
Ăn quá no, ăn gần giờ đi ngủ hoặc tiêu thụ các thực phẩm kích thích sản sinh axit dạ dày như thức ăn cay nóng, cà phê, rượu bia, nước ngọt có ga có thể làm gia tăng nguy cơ trào ngược vào ban đêm. Khi dạ dày quá tải trong quá trình tiêu hóa, khả năng axit trào ngược lên thực quản và gây ra cảm giác khó thở sẽ cao hơn.
1.3 Suy giảm cơ vòng thực quản dưới là nguyên nhân gây trào ngược dạ dày khó thở về đêm
Cơ vòng thực quản dưới đóng vai trò như một cánh cửa giữa dạ dày và thực quản, giúp giữ cho axit không chảy ngược lại. Tuy nhiên, nếu cơ này yếu đi hoặc không hoạt động đúng cách, dịch axit từ dạ dày có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản, đặc biệt là vào ban đêm khi cơ thể nằm ngang, gây ra tình trạng khó thở.
1.4 Áp lực lên cơ hoành và phổi
Khi trào ngược axit xảy ra vào ban đêm, dịch axit có thể tràn lên đến cổ họng và thậm chí là hệ hô hấp, gây kích thích niêm mạc phổi, làm co thắt phế quản, dẫn đến khó thở. Điều này càng trở nên nghiêm trọng hơn nếu người bệnh có sẵn các vấn đề về hô hấp như hen suyễn hoặc viêm phế quản.
2. Triệu chứng của trào ngược khó thở về đêm
Tình trạng trào ngược dạ dày không chỉ gây khó chịu tại vùng ngực và thực quản mà còn ảnh hưởng đến hệ hô hấp, đặc biệt là vào ban đêm với các triệu chứng điển hình:
– Khó thở: Người bệnh có thể cảm thấy ngạt thở, thở hổn hển hoặc cảm giác không thể thở sâu được.
– Nóng rát sau xương ức: Cảm giác nóng rát, đau nhói sau xương ức, lan tỏa lên cổ và họng, thường xuất hiện khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
– Ợ chua, ợ hơi: Người bị trào ngược thường xuyên ợ chua, cảm thấy có vị chua hoặc đắng trong miệng, đặc biệt khi axit dạ dày đã trào ngược lên cao tới phần hầu họng.
– Ho khan và khò khè: Xảy ra do axit dạ dày kích thích đường thở, thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp như viêm phế quản hay hen suyễn.
– Khó ngủ và gián đoạn giấc ngủ: Người bệnh bị thức giấc đột ngột, gây ra tình trạng khó ngủ hoặc mất ngủ, thức dậy nhiều lần trong đêm và cảm thấy mệt mỏi vào ngày hôm sau.
Khó thở, nóng rát ngực, ợ hơi, ợ chua là những triệu chứng thường gặp của người bị trào ngược.
3. Phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày gây khó thở
Nếu bạn có những triệu chứng trên, việc chẩn đoán chính xác và kịp thời là vô cùng quan trọng. Một số phương pháp chẩn đoán trào ngược khó thở gồm:
3.1 Nội soi dạ dày – thực quản
Nội soi là phương pháp chính xác để kiểm tra tình trạng viêm loét hoặc tổn thương niêm mạc thực quản do trào ngược axit. Qua nội soi, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp và đánh giá mức độ tổn thương.
3.2 Chụp X-quang với barium
Ở phương pháp này, bệnh nhân sẽ được uống dung dịch barium trước khi chụp X-quang, giúp những bất thường ở lớp niêm mạc hoặc cấu trúc của ống tiêu hóa được thể hiện rõ ràng hơn. Nhờ vậy có thể kiểm tra các vấn đề ở thực quản như: hẹp thực quản, thoát vị hoành, khối u, trào ngược dạ dày thực quản, rối loạn nuốt,… Bên cạnh đó, phương pháp chụp X-quang cũng giúp nhận diện rõ hơn các vấn đề tim, phổi có thể liên quan đến triệu chứng khó thở.
3.2 Đo áp lực thực quản
Phương pháp này giúp đo lường sức co bóp và khả năng đóng mở của cơ vòng thực quản dưới. Sự suy yếu hoặc hoạt động không hiệu quả của cơ này có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng trào ngược axit và khó thở.
3.3 Đo pH thực quản 24 giờ
Phương pháp đo pH thực quản giúp theo dõi mức độ axit trong thực quản suốt 24 giờ, xác định xem liệu có sự trào ngược axit dạ dày lên thực quản hay không và mức độ trầm trọng của nó.
Là một trong những đơn vị y tế đi đầu trong việc cập nhật các công nghệ chẩn đoán hiện đại, Bệnh viên ĐKQT Thu Cúc đã sớm ứng dụng kỹ thuật đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM) và đo pH thực quản 24 giờ – các phương pháp hiện chỉ có tại một số ít bệnh viện ở miền Bắc – với hệ thống máy đo được nhập khẩu từ Mỹ. Các công nghệ nội soi đột phá như MCU, NBI,… chụp X-quang kỹ thuật số cũng rất hiện đại, góp phần đắc lực vào việc chẩn đoán các vấn đề tiêu hóa, trong đó có tình trạng trào ngược khó thở về đêm.
Để kiểm soát cơn trào ngược dạ khó thở về đêm, cần chẩn đoán và điều trị đúng hướng.
4. Cách điều trị và phòng ngừa trào ngược dạ dày khó thở về đêm
Điều trị trào ngược dạ dày gây khó thở đòi hỏi phải phối hợp giữa thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và sử dụng thuốc. Dưới đây là một số phương pháp điều trị và phòng ngừa trào ngược phổ biến:
4.1 Thay đổi tư thế ngủ
Người bệnh nên kê cao gối hoặc đầu giường khoảng 15 – 20cm để giúp ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản khi nằm. Tư thế nằm nghiêng bên trái cũng được cho là có tác dụng giảm áp lực lên cơ vòng thực quản dưới và hạn chế trào ngược.
4.2 Thay đổi chế độ ăn uống
Tránh ăn quá no, hạn chế các thực phẩm gây kích thích dạ dày như thức ăn cay, chua, nước ngọt có ga, cà phê và rượu bia. Không nên ăn trong vòng 2 – 3 giờ trước khi đi ngủ để giảm nguy cơ trào ngược vào ban đêm.
4.3 Sử dụng thuốc
Một số loại thuốc như thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng H2 có thể được sử dụng để giảm tiết axit dạ dày, giúp ngăn ngừa và điều trị trào ngược. Tuy nhiên, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
4.4 Giảm cân
Nếu bạn thừa cân, giảm cân có thể là cách hữu hiệu để giảm áp lực lên dạ dày và cơ hoành, từ đó hạn chế tình trạng trào ngược axit và khó thở.
Tóm lại, trào ngược dạ dày khó thở về đêm là tình trạng cần được chú ý và điều trị đúng cách để tránh các biến chứng nghiêm trọng như viêm thực quản, loét thực quản, thậm chí là ung thư thực quản. Nếu bạn gặp các triệu chứng như khó thở, ho khan, cảm giác nghẹn hoặc nóng rát ngực kéo dài, đặc biệt là vào ban đêm, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bằng cách thay đổi lối sống, ăn uống hợp lý và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, người bệnh có thể cải thiện tình trạng và nâng cao chất lượng cuộc sống.
